ปฐมสมิทธิสูตร ...วันเสาร์ที่ ๒ เมษายน ๒๕๕๔

•••..... ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย .....•••

... สนทนาธรรมที่ ...

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา

พระสูตร ที่จะนำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ

ในวันเสาร์ที่ ๒ เม.ย. ๒๕๕๔ เวลา ๐๙.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. คือ

ปฐมสมิทธิสูตร

(ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่ามาร)

ทุติยสมิทธิสูตร

(ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่าสัตว์)

ตติยสมิทธิสูตร

(ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่าทุกข์)

และ

จตุตถสมิทธิสูตร

(ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่าโลก)

...จาก...

[เล่มที่ 28] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค เล่มที่ ๒๘ - หน้าที่ 72 - 74

(ภาพแสดงบรรยากาศการสนทนาธรรมที่มูลนิธิฯ ในวันอาทิตย์ที่ ๖ มี.ค. ๒๕๕๔)

...นำสนทนาโดย...

ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

[เล่มที่ 28] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สฬายตนวรรค เล่มที่ ๒๘ - หน้าที่ 72 - 74

ปฐมสมิทธิสูตร (ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่ามาร)

[๗๑] สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้า ประทับอยู่ ณ พระวิหารเวฬุวัน กลันทกนิวาปสถาน กรุงราชคฤห์ ครั้งนั้นแล ท่านพระสมิทธิ เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ ฯลฯ ครั้นแล้ว ได้ทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่า มาร มาร ดังนี้ ด้วยเหตุเพียงเท่าไร พระเจ้าข้า จึงเป็นมารหรือการบัญญัติว่ามาร. พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสว่า ดูก่อนสมิทธิ จักษุ รูป จักษุวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยจักษุวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด มารหรือการบัญญัติว่ามารก็มีอยู่ ณ ที่นั้น, หู เสียง โสตวิญญาณ ธรรมที่พึงรู้แจ้งด้วยโสตวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด มารหรือการบัญญัติว่ามารก็มีอยู่ ณ ที่นั้น, จมูก กลิ่น ฆานวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยฆานวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด มารหรือการบัญญัติว่ามาร ก็มีอยู่ ณ ที่นั้น, ลิ้น รส ชิวหาวิญญาณ ธรรมที่พึงรู้แจ้งด้วยชิวหาวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด มารหรือการบัญญัติว่ามารก็มีอยู่ ณ ที่นั้น, กายโผฏฐัพพะ กายวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยกายวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด มารหรือการบัญญัติว่ามารก็มีอยู่ ณ ที่นั้น, ใจ ธรรม มโนวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยมโนวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด มารหรือการบัญญัติว่ามาร ก็มีอยู่ ณ ที่นั้น.

[๗๒] ดูก่อนสมิทธิ จักษุ รูป จักษุวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยจักษุวิญญาณไม่มี ณ ที่ใด มารหรือการบัญญัติว่ามาร ก็ไม่มี ณ ที่นั้น ฯลฯ ใจ ธรรม มโนวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยมโนวิญญาณ ไม่มี ณ ที่ใดมารหรือการบัญญัติว่ามาร ก็ไม่มี ณ ที่นั้น.

จบ ปฐมสมิทธิสูตรที่ ๓.

๔. ทุติยสมิทธิสูตร (ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่าสัตว์)

[๗๓] ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่า สัตว์ สัตว์ ดังนี้ ด้วยเหตุเพียงเท่าไร พระเจ้าข้า จึงเป็นสัตว์หรือบัญญัติว่าสัตว์ ฯลฯ.

จบ ทุติยสมิทธิสูตรที่ ๔.

๕. ตติยสมิทธิสูตร (ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่าทุกข์)

[๗๔] ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่า ทุกข์ ทุกข์ ดังนี้ ด้วยเหตุเพียงเท่าไร พระเจ้าข้า จึงเป็นทุกข์ หรือบัญญัติว่าทุกข์ ฯลฯ.

จบ ตติยสมิทธิสูตรที่ ๕.

อรรถกถาสมิทธิสูตรที่ ๓ - ๕

ใน สมิทธิสูตรที่ ๓ ถึง ๕

มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

บทว่า สมิทฺธิ ความว่า ได้ชื่ออย่างนี้เพราะมีอัตภาพบริบูรณ์. เล่ากันว่า พระเถระนั้น มีอัตภาพงามน่าเลื่อมใส บริบูรณ์ด้วยอาการทั้งปวง เหมือนพวงมาลาที่แขวนไว้ เหมือนห้องมาลาที่ตกแต่งไว้ ฉะนั้น จึงชื่อว่า สมิทธิ นั่นแล.

ด้วยบทว่า มาโร ท่านพระสมิทธิ ถามถึงความตาย. คำว่า มาร ในคำว่า มารปญฺตฺติ เป็นนามบัญญัติ เป็นนามไธย (ชื่อ) .

ในบทว่า อตฺถิ ตตฺถ มโร วา มารปญฺตฺติ วา นั้น

บทว่า มรณ วา มรณ นี้ ท่านแสดงว่า นามมีอยู่.

สูตรที่ ๔ ง่ายทั้งนั้น.

สูตรที่ ๕ ก็เหมือนกัน.

จบ อรรถกถาสมิทธิสูตรที่ ๓ – ๕.

๖. จตุตถสมิทธิสูตร (ว่าด้วยสิ่งที่เรียกว่าโลก)

[๗๕ ] ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ที่เรียกว่า โลก โลก ดังนี้ ด้วยเหตุเพียงเท่าไรจึงเป็นโลกหรือบัญญัติว่าโลก. พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสว่า ดูก่อนสมิทธิ จักษุ รูป จักษุวิญญาณ ธรรมที่พึงจะรู้แจ้งด้วยจักษุวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลก ก็มีอยู่ ณ ที่นั้น ฯลฯ ใจ ธรรม มโนวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยมโนวิญญาณ มีอยู่ ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลก ก็มีอยู่ ณ ที่นั้น

[๗๖] ดูก่อนสมิทธิ จักษุ รูป จักษุวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยจักษุวิญญาณไม่มี ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลก ก็ไม่มี ณ ที่นั้น ฯลฯ ใจ ธรรม มโนวิญญาณ ธรรมที่จะพึงรู้แจ้งด้วยมโนวิญญาณ ไม่มี ณ ที่ใด โลกหรือการบัญญัติว่าโลก ก็ไม่มี ณ ที่นั้น.

จบ จตุตถสมิทธิสูตรที่ ๖.

อรรถกถาสมิทธิสูตรที่ ๖

ในสมิทธิสูตรที่ ๖ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้ :-

บทว่า โลโก ความว่า ที่ชื่อว่า โลก เพราะอรรถว่า แตกทำลาย. ในสูตรทั้ง ๕ ตั้งแต่สูตรที่พระมิคชาลเถระอาราธนา ตรัสเฉพาะวัฏฏะและวิวัฏฏะเท่านั้น ด้วยประการฉะนี้.

จบ อรรถกถาสมิทธิสูตรที่ ๖.