เรื่อง วิญญัติ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

รูปที่มีใจครองนั้น เมื่อจิตต้องการให้รูปแสดงความหมายทางกายตามที่จิตรู้ในอาการนั้นขณะใด ขณะนั้นจิตเป็นสมุฏฐานให้ กายวิญญัติรูป คือ อาการพิเศษ ที่มีความหมายของรูปเกิดขึ้นตามที่จิตรู้ในอาการนั้น ทางตาหรือทางหน้า หรือ ท่าทาง เช่น ถลึงตา ยิ้มเยาะเหยียดหยาม หรือ ห้ามปราม เป็นต้น โดยประสงค์ให้ผู้อื่นรู้ หรือ แสดงความหมาย ขณะนั้น มีกายวิญญัติ เกิดขึ้นครับ แต่ เมื่อจิตไม่ต้องการให้รูปแสดงความหมาย กายวิญญัติรูป ก็ไม่เกิด ครับ

ขณะใดที่จิตเป็นปัจจัยให้เกิดเสียงทางวาจา ซึ่งเป็นการพูด การเปล่งเสียงให้รู้ความหมาย ขณะนั้นจิตเป็นสมุฏฐาน คือเป็นปัจจัยให้ วจีวิญญัติรูป เกิดขึ้นกระทบฐานที่เกิดของเสียงต่างๆ เช่น ริมฝีปาก เป็นต้น ถ้าวจีวิญญัติรูปไม่เกิด การพูด หรือการเปล่งเสียงต่างๆ ก็มีไม่ได้ กายวิญญัติรูปและวจีวิญญัติรูปเป็นอสภาวรูป ที่เกิดและดับพร้อมจิต ครับ

และจากคำถามที่ว่า

ทำไมจึงกล่าวว่า วิญญัติไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยจักษุ สีที่เห็นเคลื่อน (อาการของมือ) เป็นต้น ไหว รู้ได้ด้วยจักษุไม่ใช่วิญญัติ แล้วการเคลื่อนไหวยืน เดิน นั่ง นอน ที่เราเห็น ไม่ใช่วิญญัติหรือครับ แล้วเรียกว่าอะไร

- ตามที่กล่าวอธิบายข้างต้นครับว่า วิญญัติรูป ๒ รูป เป็นอาการพิเศษที่เป็นรูปที่เกิดจากจิตที่ประสงค์ให้รู้ความหมาย แต่ไม่ได้หมายถึง การเคลื่อนไหว แต่เพราะอาศัยรูปเหล่านี้มีวิญญัติรูป ทำให้มีการเคลื่อนไหว แต่การเห็น การเคลื่อนไหว และลักษณะท่าทางต่างๆ ขณะที่เห็น จะต้องเห็นสีเท่านั้น แต่เหตุให้มีการเคลื่อนไหวได้ อันนี้ก็ต้องแยกเป็นอีกประเด็นหนึ่งว่า เหตุให้เกิดการเคลื่อนไหวได้ ก็เพราะอาศัยจิต เจตสิกและรูปต่างๆ เกิดขึ้นประชุมรวมกัน ทำให้มีการเคลื่อนไหวร่างกาย แต่การเห็นการเคลื่อนไหว เห็น หรือ จิตเห็นจะต้องเห็นเป็น สี วัณณรูป เท่านั้น ไม่สามารถเห็นรูปอื่นๆ รูปที่เห็นได้ จึงมีเพียง รูปารมณ์ ที่เป็นสี หรือ วัณณรูปเท่านั้น ครับ รูปอื่นๆ เห็นไม่ได้ แม้แต่ วิญญัติรูป ๒ ก็เห็นไม่ได้ แต่ วิญญัติรูป เป็นเหตุให้มีการเคลื่อนไหวโดยประสงค์ให้รู้ความหมายได้ เราจึงแยกเป็นสองประเด็น คือ เห็นการเคลื่อนไหว เห็นอะไร ประเด็นหนึ่ง และ การเคลื่อนไหวได้เพราะอะไรเป็นอีกประเด็นหนึ่ง ครับ

เห็นเป็นการเคลื่อนไหวได้ เพราะอาศัย จิตเห็น เห็นสีแล้ว จิตทางมโนทวารเกิดต่อ หลายวาระจิต คิดนึกถึงรูปร่างของสีนั้นและมีการเกิดดับของทางมโนทวารวิถีที่คิดนึก รูปร่างสัณฐานเป็นสิ่งต่างๆ จึงทำให้เห็นการเคลื่อนไหว ครับ แต่เหตุให้มีการเคลื่อนไหวได้ เพราะ อาศัยจิตที่ต้องการเคลื่อนไหว และอาศัย รูปต่างๆ ที่ประชุมรวมกัน และ วิการรูปที่ควรแก่การงานเกิดขึ้น และอาศัยธาตุลม ทำให้มีการเคลื่อนไหวได้ โดยการเคลื่อนไหว ลักษณะท่าทาง ที่แสดงออกมา มีกายวิญญัติรูป คือ รูปที่ต้องการสื่อความหมายให้ผู้อื่นรู้ก็ได้ เช่น ทำท่าทางเยาะเย้ยให้ผู้อื่นรู้ ขยิบตาให้ผู้อื่นรู้ว่าสื่อถึงอะไร หรือ ไม่มีกายวิญญัติรูปเกิดขึ้นก็ได้ หากไม่มีความประสงค์ให้ผู้อื่นรู้ความหมาย เช่น การ เดิน ทั่วไป มีรูปอื่นๆ และจิตที่ต้องการเดิน แต่ไม่มีกายวิญญัติรูป ครับ

สรุปได้ว่า การเห็นท่าทาง การเคลื่อนไหว เป็นหน้าที่ของจิตเห็นที่เห็นเพียงสี จิตเห็น เห็นเพียงสีเท่านั้น เห็นรูปอื่นไม่ได้ ส่วน วิญญัติรูป ๒ เกิดได้ เมื่อมีความประสงค์ให้รู้ แต่ไม่สามารถเห็นได้ทางตา ตามเหตุผลที่กล่าวมาครับ

เชิญคลิกอ่านที่นี่ครับ

กายวิญญัติ

วจีวิญญัติ

ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา

สาธุได้ความกระจ่างมากขึ้น และเข้าใจแล้วครับ

ขอบคุณครับที่ให้ความกรุณาช่วยชี้แจงให้เข้าใจ

สาธุ สาธุ สาธุ อนุโมทามิ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ธรรม เป็นจริงอย่างไร ก็เป็นจริงอย่างนั้น ไม่มีใครเปลี่ยนแปลงได้ ซึ่งจะต้องมีความมั่นคงในความเป็นจริงของสภาพธรรมว่า สิ่งที่ปรากฏให้เห็นได้นั้น มีเพียงอย่างเดียวเท่านั้น คือ สี สิ่งที่ที่ปรากฏทางตา รูปอื่นๆ ไม่สามารถเห็นทางตาได้เลย แต่เห็นแล้วก็มีการคิดนึกต่อ ไม่ได้อยู่เพียงแค่เห็น เท่านั้น เมื่อมีการคิดนึกต่อ จึงทำให้รู้ว่าเป็นสิ่งหนึ่ง สิ่งใด เป็นต้น, กายวิญญัติและวจีวิญญัติ เป็นรูปที่เกิดจากจิต มีความประสงค์ที่จะทำให้รู้ความหมายที่แสดงออกมาทางกาย ก็เป็นกายวิญญัติรูป มีความประสงค์ที่จะทำให้รู้ความหมายด้วยคำพูด ก็เป็นวจีวิญญัติรูป เป็นอาการของสภาวรูป ครับ.

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

กายวิญญัติเป็นรูปที่เกิดจากจิต เช่น พยักหน้าสั่งฆ่าคนอื่น คนที่รู้ความหมายเห็นนิมิต อนุพยัญชนะ ไม่ได้เห็นกายวิญญัติรูป ค่ะ

ขอบคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

วิญญัติรูปไม่สามารถมองเห็นได้ด้วยตา สิ่งที่ปรากฏกับตาได้มีเพียงรูปเดียว คือ สี เท่านั้น สำหรับวิญญัติรูปนั้น เกิดพร้อมจิต ดับพร้อมจิต จึงไม่สามารถเห็นได้ด้วยตา แล้วการเห็นการเคลื่อนไหว ยืน เดิน นั่ง นอน นั้นแท้จริง เห็นเกิดขึ้นเห็น สี เพียงขณะเดียวแล้วดับไป หลังเห็นแล้วก็คิดถึงรูปร่างสัณฐาน เรื่องราวต่างๆ ค่ะ

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านค่ะ...

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ขอบคุณ และขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ