ธาตุ หมายถึงอะไร อย่างไรบ้าง
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอเรียนถาม เกี่ยวกับ "ธาตุ" พบผ่านๆ ตามพจนานุกรมบาลี ว่า ธาตุ หมายถึง กระดูก และ มีความหมายเป็นไปในอรรถอีก ๘ ประการ ขอความละเอียด และ คำอธิบาย ว่าคืออะไร หมายความถึงอะไร อย่างไรบ้าง
ขอขอบพระคุณและขออนุโมทนาในความอนุเคราะห์ค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอกล่าว คำว่า ธาตุ ตามที่พระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง ดังนี้ ครับ
สภาพธรรมที่ชื่อว่า ธาตุ มีหลายความหมายดังนี้ ครับ
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ทำให้ทุกข์เกิดขึ้น
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่สัตว์ทั้งหลาย ยึดถือไว้
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ตั้งไว้
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ทรงไว้ซึ่งทุกข์
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่จัดแจง จัดสรร
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ไม่เป็นไปตามอำนาจ เพราะเป็นไปตามกฎเกณฑ์ของสภาพธรรม
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ไม่มีสัตว์ บุคคล ตัวตน
ธาตุ หมายถึง สภาพธรรมที่ทรงไว้ซึ่งลักษณะของตน
เชิญคลิกอ่านเพิ่มเติมที่นี่ ครับ
ดังนั้น ความหมายของธาตุ จึงหลายอย่าง แต่ธาตุทั้งหลาย ก็เพียงให้เข้าใจว่า เป็นสภาพธรรมที่มีจริง ทั้งที่เป็นรูปธรรม นามธรรม ทั้งที่เป็นจิต เจตสิก รูป และ นิพพาน ต่างก็ทรงไว้ซึ่งลักษณะของตน ไม่เปลี่ยนแปลง มีลักษณะเฉพาะ เช่น ได้ยิน จะรู้สีก็ไม่ได้ ก็ต้องรู้เฉพาะเสียง เป็นต้น และธาตุ เป็นอนัตตา หาสัตว์ บุคคลไม่ได้เลย และ ไม่สามารถบังคับบัญชาได้ เพราะเป็นแต่เพียงธาตุ ไม่มีเรา อยู่ในธาตุใด ครับ
และ ธาตุที่เป็น จิต เจตสิก รูป ก็ทรงไว้ซึ่งทุกข์ คือ ทรงไว้ในลักษณะที่ทุกข์ คือ เกิดขึ้นและดับไป ไม่เที่ยง จึงเป็นทุกข์ เป็นธาตุที่ทรงไว้ซึ่งทุกข์ ครับ การศึกษาเรื่องธาตุ ประโยชน์ คือ เข้าใจความเป็นธรรม ว่า ไม่มีเรา มีแต่ธรรมที่ เป็นธาตุแต่ละอย่างเพื่อประโยชน์ในการไถ่ถอนความเห็นผิดว่ามีเรา มีสัตว์ บุคคล อันเป็นหนทางการละกิเลส ด้วยการฟัง ศึกษาพระธรรม เมื่อได้ยินชื่ออะไรใน พระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง ก็ไม่พ้นจากควาเมป็นธาตุ แม้ใช้ชื่อต่างกัน เช่น ขันธ์ ๕ ธรรม อายตนะ ธาตุ ก็ล้วนแล้วแต่แสดงถึงความจริงที่เหมือนกัน คือ เป็นแต่เพียงธรรมไม่ใช่เรา การศึกษาด้วยจุดประสงค์ที่ถูกต้อง เพื่อเข้าใจความเป็น ธรรม เป็นธาตุ ย่อมจะทำให้ถึงการละกิเลสได้ โดยละเป็นลำดับ คือ ความเห็นผิดว่า เป็นสัตว์ บุคคลก่อน เพราะ รู้ความจริงว่าเป็นแต่เพียง ธาตุ ธรรม ครับ
เชิญอ่านคำบรรยายท่านอาจารย์สุจินต์ที่นี่ ครับ
ธาตุคือสภาวะของตนซึ่งทรงไว้ไม่เปลี่ยนแปลง
วีระ ธาตุหมายถึงความบริสุทธิ์หรือครับ ตอนที่ผมเรียนตอนเด็กๆ ธาตุ เช่น ยูเรเนียมออกซิเจน ไฮโดรเจน คือความบริสุทธิ์ของอันนั้นใช่ไหมครับถึงเรียกว่าธาตุ
สุ. คืออันนั้น เป็นธาตุทางวิทยาศาสตร์ แต่ธาตุทางธรรม ถ้ามาจากภาษาบาลีก็คือ สภาพซึ่งทรงไว้ ที่มีลักษณะเฉพาะๆ ของตนๆ แต่ละธาตุๆ ซึ่งอาจจะใช้สำหรับรูป ธาตุหรือนามธาตุ หรือทางวิทยาศาสตร์ก็อาจจะมีอีกหลายธาตุ ก็หมายความถึง สภาพซึ่งทรงไว้ ซึ่งสภาวะที่มีจริงของตนๆ อย่างเห็น จะเปลี่ยนเป็นอย่างอื่นไม่ได้ เลย เป็นธาตุชนิดหนึ่ง
ขออนุโมทนาที่ร่วมสนทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง เป็นไปเพื่อความเข้าใจถูกเห็นถูกโดย ตลอดไม่ว่าจะทรงแสดงโดยนัยของขันธ์ บ้าง ธาตุ บ้าง อายตนะ บ้าง ก็ล้วนเป็น ไปเพื่อให้เข้าใจอย่างถูกต้องว่า เป็นธรรม แต่ละอย่างๆ โดยไม่ปะปนกัน ซึ่งเมื่อ เป็นธรรมแล้ว ก็ไม่ใช่สัตว์ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน
ธาตุ เมื่อว่าโดยความหมายแล้ว หมายถึงสภาพที่ทรงไว้ซึ่งสภาวะของตน เป็นธรรม ที่มีจริง ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ตามข้อความจากพระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ ว่า “ความที่ธรรมมีสภาพต่างกัน ได้ชื่อว่า ธาตุ เพราะอรรถว่า เป็นสภาวะ (มีจริงๆ ) กล่าวคือ มีอรรถว่า มิใช่สัตว์ และ มีอรรถว่า เป็นของสูญ (ว่างเปล่าจากความเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตน) ดังนี้ ชื่อว่า ความต่างแห่งธาตุ”
ธรรม เป็นสิ่งที่มีจริงใครๆ ก็เปลี่ยนแปลงไม่ได้ เป็นจริงอย่างไร ก็เป็นจริงอย่างนั้น และไม่มีเราที่แทรกอยู่ในธรรมนั้นๆ ได้เลย เพราะ เป็นธาตุแต่ละอย่างๆ ไม่มีสัตว์ ไม่มีบุคคล ไม่มีตัวตน ขณะนี้มีธาตุ เกิดขึ้นเป็นไป ซึ่งเป็นสภาพที่สูญจากความ เป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตน อย่างแท้จริง การศึกษาเรื่องธาตุ จึงไม่พ้นไปจาก การศึกษาเพื่อให้เข้าใจสิ่งที่มีจริงๆ ในชีวิตประจำวัน ซึ่งเมื่อมีความเข้าใจอย่างถูก ต้องแล้ว ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูลในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดี เช่น เมื่อเข้าใจว่าเป็นธาตุแล้ว จะโกรธคนอื่นไหม แทนที่จะโกรธ ก็ไม่โกรธ แต่เกิดกุศล ด้วยความเข้าใจในความเป็นธาตุ นั่นเอง และเมื่อสะสมปัญญาต่อไป ก็จะเป็นไปเพื่อการไถ่ถอนการยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นตัวตน เป็นสัตว์ เป็นบุคคล มีการประจักษ์ความเป็นธาตุ เพราะมีการระลึกรู้ตัวจริงของสภาพธรรมที่เป็นธาตุแต่ละ อย่างตามความเป็นจริง ซึ่งจะขาดการฟังพระธรรมศึกษาพระธรรมสะสมความเข้า ใจถูกเห็นถูกไปทีละเล็กทีละน้อย ไม่ได้เลยทีเดียว ครับ
ขอเชิญคลิกโหลดอ่านได้เพิ่มเติมจากหัวข้อนี้ (เป็นไฟล์พีดีเอฟ) ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
ธาตุ คือ สภาพธรรมที่ทรงไว้เฉพาะของตนแต่ลักษณะ เช่น ธาตุแข็ง ลักษณะแข็งก็ เป็นธาตุชนิดหนึ่ง ค่ะ
