การศึกษาต้องเป็นไปตามลำดับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ขอเชิญรับฟัง...
ผู้ถาม กราบ ท่านอาจารย์สุจินต์ ที่เคารพค่ะ สักครู่ ท่านอาจารย์ ก็ได้กล่าวบอกว่า “สภาพธรรมที่ปรากฏอยู่” ง่ายไหมที่จะรู้ ดิฉันคิดว่า จริงๆ มันปรากฏอยู่ มันน่าจะง่าย ที่จะรู้ แต่คราวนี้ เราไม่ทราบนี่คะ ท่านอาจารย์ ว่า “อะไรคือธัมมะ” ตั้งแต่เล็กๆ ขึ้นมา ก็ไม่ได้ฟังธัมมะเลย ก็ไม่ทราบว่า “อะไรคือธัมมะ” ตอนโตมาแล้วถึงฟัง เราก็ยังฟังน้อย เพราะฉะนั้น ตรงนี้ค่ะ ท่านอาจารย์ มันจะเป็นจุดที่ ทำให้ เรา ไม่ทราบว่า “อะไรคือปรากฏ”
ท่านอาจารย์สุจินต์ เป็นเหตุที่ เรานั่งที่นี่ แล้ว เหมือนเด็กอนุบาล นักเรียนอนุบาลจริงๆ หรือ ใคร ไม่ อยากจะอยู่ชั้นนี้ อยากจะไปไกลๆ
ผู้ถาม อาจารย์คะ แต่จะไปไกลแค่ไหน ถ้าไม่เข้าใจตรงนี้ มันก็ไม่มีประโยชน์
ท่านอาจารย์สุจินต์ ถูกต้องค่ะ เพราะฉะนั้น “การศึกษาต้องตามลำดับ” และก็ “เป็นความเข้าใจ ของเรา เอง” ที่ห่วงใย ก็คือว่า ขอให้ “เป็น ความเข้าใจ ของ แต่ละท่านที่ฟัง แล้วก็พิจารณา แล้วไตร่ตรอง แล้วก็ไม่ได้ คิดถึง เรื่องอื่น ที่ไม่ได้ปรากฏ” แต่ว่า ให้เข้าใจ ว่า “สิ่งที่มีจริงๆ ในขณะนี้” เคย “เป็นเรา” เคยเข้าใจว่า “เรา" แต่ พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ตรัสรู้ และ ทรงแสดงว่า “เป็นธรรมะ” คือ “เป็น สิ่งที่ ไม่มี ใคร สามารถ จะ บังคับบัญชา ได้ เลย” / “เห็น”เกิดขึ้น ไม่ให้ “เห็น” ไม่ได้ เพราะ “เห็น” เกิดแล้ว ถ้า ไม่มีเหตุปัจจัยที่จะให้ “เห็น” เกิด .. “เห็น” เกิดได้ไหม คนตาบอด .. ยังไงๆ ก็ “เห็น” ไม่ได้ เพราะว่า ไม่มีเหตุปัจจัย ที่จะให้ “เห็น” เกิดขึ้น นอนหลับสนิท ก็ไม่มี “เห็น” เพราะไม่มีปัจจัยที่ “เห็น” จะเกิด เพียงค่อยๆ พิจารณา ถึงความจริงในชีวิตประจำวัน แยกออกมา เป็น “แต่ละขณะ” แล้วก็ “แต่ละทาง” เช่น ทางตา กำลัง มี “สิ่งที่เป็นธัมมะ ไม่ใช่เรา” ทางหู มี “สิ่งที่เป็นธัมมะ” ลักษณะ ต่างกับ ทางตา เพราะฉะนั้น ธัมมะ เริ่ม มี ลักษณะ ให้เห็นว่า... ต่างๆ กัน ไม่ใช่อย่างเดียวกันเลย
