ผู้ที่ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม [พาหิยสูตร]

การบรรลุธรรมของท่าน ...พาหิยทารุจีริยะ

[เล่มที่ 44] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อุทาน เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้าที่ 127-128

พาหิยสูตร

ว่าด้วยการตรัสถึงที่สุดแห่งทุกข์

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนพาหิยะ เพราะเหตุนั้นแล พึงศึกษาอย่างนี้ว่า เมื่อเห็นจักเป็นสักว่าเห็น เมื่อฟังจักเป็นสักว่าฟ้ง เมื่อทราบจักเป็นสักว่าทราบ เมื่อรู้แจ้งจักเป็นสักว่ารู้แจ้ง ดูก่อนพาหิยะ ท่านพึงศึกษาอย่างนี้แล ดูก่อนพาหิยะ ในกาลใดแล เมื่อท่านเห็นจัก เป็นสักว่าเห็น เมื่อฟังจักเป็นสักว่าฟัง เมื่อทราบจักเป็นสักว่าทราบ เมื่อ รู้แจ้งจักเป็นสักว่ารู้แจ้ง ในกาลนั้น ท่านย่อมไม่มี ในกาลใด ท่านไม่มี ในกาลนั้น ท่านย่อมไม่มีในโลกนี้ ย่อมไมมีในโลกหน้า ย่อมไม่มี ระหว่างโลกทั้งสอง นี้แลเป็นที่สุดแห่งทุกข์.

ลําดับนั้นแล จิตของพาหิยทารุจีริยกุลบุตรหลุดพ้นแล้วจากอาสวะ ทั้งหลายเพราะไม่ถือมั่นในขณะนั้นเอง ด้วยพระธรรมเทศนาโดยย่อนี้ของ พระผู้มีพระภาคเจ้า ลําดับนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสสอนพาหิยทารุจีริยกุลบุตรด้วยพระโอวาทโดยย่อนี้แล้ว เสด็จหลีกไป

[๕๐] ครั้งนั้นแล เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จหลีกไปแล้วไม่นาน แม่โคลูกอ่อนขวิดพาหิยทารุจีริยะให้ล้มลงปลงเสียจากชีวิต ครั้นพระผู้มี- พระภาคเจ้าเสด็จเที่ยวบิณฑบาตนพระนครสาวัตถี เสด็จกลับจากบิณฑบาต ในเวลาปัจฉาภัต เสด็จออกจากพระนครพร้อมกับภิกษุเป็นอันมาก ได้ ทอดพระเนตรเห็นพาหิยทารุจีริยะทํากาละแล้ว จึงตรัสกะภิกษุทั้งหลายว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ท่านทั้งหลาย จงช่วยกันจับสรีระของพาหิยทารุจีริยะ ยกขึ้นสู่เตียงแล้ว จงนําไปเผาเสีย แล้วจงทําสถูปไว ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย พาหิยทารุจีริยะประพฤติธรรมอันประเสริฐเสมอกับท่านทั้งหลาย ทํากาละแล้ว ภิกษุเหล่านั้นทูลรับพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว ช่วยกันยกสรีระของ พระพาหิยทารุจีริยะขึ้นสู่เตียง แล้วนําไปเผา และทําสถูปไว แล้วเข้าไป เฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงที่ประทับ ได้นั่งอยูณ ที่ควรข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว ได้ทูลถามพระผูมีพระภาคเจ้าว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ สรีระของพาหิย- ทารุจีริยะ ข้าพระองคทั้งหลายเผาแล้ว และสถูปของพาหิยทารุจีริยะนั้น ข้าพระองค์ทั้งหลายทําไว้แล้ว คติของพาหิยทารุจีริยะนั้นเป็นอย่างไร ภพ เบื้องหน้าของเขาเป็นอย่างไร

พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย พาหิยทารุจีริยะเป็นบัณฑิต ปฏิบัติธรรมสมควรแก่ธรรม. ทั้งไม่ทําเราให้ลําบาก เพราะเหตุแห่งการแสดงธรรม ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย พาหิยทารุจีริยะปรินิพพานแล้ว