ไม่ต้องไปแสวงหาธรรมที่ไหน - มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ประมวลสาระสำคัญ

จากการสนทนาธรรม

ที่ห้องประชุมสุธรรม อารีกุล

อาคารสารนิเทศ ๕๐ ปี มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

วันพฤหัสบดีที่ ๓ มกราคม ๒๕๖๒

~ ปีใหม่ผ่านไปแล้ว แล้วก็เป็นปีเก่าแล้ว เหมือนทุกปี เดี๋ยวก็ใหม่เดี๋ยวก็เก่า แต่ปีใหม่ปีนี้ ใหม่ในการที่ได้ฟังคำที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ดีแล้ว เมื่อ ๒๕๐๐ กว่าปี

~ การที่ได้ฟังพระธรรม เพื่อที่จะเริ่มเห็นพระคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อเริ่มเข้าใจสิ่งที่ไม่เคยเข้าใจมาก่อนเลยในสังสารวัฏฏ์ จึงต้องฟังพระธรรมด้วยความเคารพอย่างยิ่งในการตรัสรู้ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

~ การศึกษาธรรม คือ ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ด้วยความเคารพ ไม่ประมาทที่จะศึกษาที่จะไตร่ตรองที่จะเป็นปัญญาของตนเอง เพราะสิ่งที่ชาวพุทธได้รับจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเหนือสิ่งอื่นใดทั้งหมด คือ สามารถเข้าใจความจริงที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงตรัสรู้และทรงแสดงสิ่งที่พระองค์ได้ตรัสรู้นั้นให้ผู้อื่นได้มีโอกาสได้มีความเข้าใจด้วย

~ ขณะนี้ ก็มีผู้ที่เห็นประโยชน์ของการที่จะเข้าใจพระธรรม แต่ก็เป็นส่วนน้อยมาก แต่ใครก็ตามที่มีโอกาสที่จะได้ฟัง ก็จะเห็นคุณค่าอย่างยิ่ง ว่า สามารถที่จะเห็นคุณของผู้ที่เรากราบไหว้ตั้งแต่เด็ก เราถูกสอนให้กราบไหว้พระรัตนตรัย แต่เพิ่งเริ่มจะเข้าใจคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เมื่อเข้าใจธรรม

~ สิ่งที่ประเสริฐเหนือสิ่งอื่นใด คือ ปัญญา ความเห็นที่ถูกต้อง ซึ่งไม่มีใครสามารถที่จะให้ได้เลย นอกจากอาศัยคำที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสไว้ดีแล้ว เพราะฉะนั้น ก็เริ่ม ด้วยการที่ศึกษาธรรมทีละคำ ทีละคำจริงๆ อย่าเพิ่งรีบร้อน เพราะว่า จะต้องเข้าใจแต่ละคำให้ถูกต้อง

~ มีชีวิต ที่ได้เริ่มเข้าใจธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสไว้ดีแล้ว แต่ต้องเคารพในการที่ธรรมเป็นสิ่งที่ยากลึกซึ้ง คำใดที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ตรัสแล้ว ไม่เปลี่ยนแปลง

~ โลกที่มีปัญหา และเป็นทุกข์ ไม่รู้จบ ก็มาจากความไม่รู้ความจริง

~ ไม่มีเรา แต่มีธรรม ทั้งดีและชั่ว เป็นธรรมทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นความโลภก็เป็นธรรม ความริษยาก็เป็นธรรม เพราะมีจริงๆ เพราะธรรมคือสิ่งที่มีจริง ไม่ว่าอะไรทั้งหมดที่มีจริง พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงลักษณะของสิ่งนั้น

~ สิ่งที่มีจริงเดี๋ยวนี้นี่แหละ มีปัจจัยทำให้เกิดขึ้น แล้วก็ดับแล้ว ไม่กลับมาอีก เพื่อที่จะรู้ความจริงว่า ไม่มีเรา เพราะฉะนั้น การศึกษาธรรม ก็เพื่อที่จะรู้จักธรรม ว่า เป็นธรรม เมื่อเป็นธรรมแล้ว จะเป็นอะไรไม่ได้เลย นอกจากเป็นธรรม

~ ธรรม อยู่ไหน? เดี๋ยวนี้ มีธรรม ไม่ต้องไปหาธรรมที่ไหน เพื่อเตือนใจทุกคนที่ได้ฟังธรรมว่าไม่ต้องไปหาธรรมที่ไหน ตรงนี้เองมีธรรม และจะเข้าใจธรรมก็ต่อเมื่อได้ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่ทรงแสดงความจริงของธรรมให้เข้าใจเดี๋ยวนี้เอง ไม่ต้องเดินทางไปไหน ไม่ต้องไปสำนักหนึ่งสำนักใด ไม่ต้องไปสำนักปฏิบัติ เพราะเหตุว่า มีธรรมอยู่ทุกขณะ ทุกหนทุกแห่ง แม้เดี๋ยวนี้เอง ก็มีธรรม

~ ทุกอย่างที่มีเดี๋ยวนี้ เป็นธรรมทั้งหมด สิ่งที่ต้องเข้าใจ ก็คือ เดี๋ยวนี้เอง เป็นธรรม ถ้าจะเข้าใจธรรม ก็เข้าใจธรรมที่มีเดี๋ยวนี้ เพราะเดี๋ยวนี้ กำลังเป็นธรรม

~ แต่ละคนไม่ต้องไปแสวงหาธรรมที่ไหนเลย เพราะมีแล้วอยู่ที่ตัวนี่แหละ แต่ไม่รู้ จะมีอะไร ก็คือ อยู่ที่นี่ทั้งหมด มีเห็น มีได้ยิน มีคิด มีจำ มีชอบ มีไม่ชอบทั้งหมดอยู่ที่ตัว เพราะฉะนั้น ก็ไม่ต้องไปแสวงหาธรรมที่ไหนเลย

~ ธรรม คือ สิ่งที่มีจริง ไม่ใช่ไม่มี แต่ถ้าธรรมนั้นไม่สามารถรู้อะไรได้ ก็เป็นรูปธรรม เช่น แข็ง ไม่รู้อะไร แข็ง ก็เป็นรูปธรรม เสียง ไม่รู้อะไร เสียงก็เป็นรูปธรรม

~ การฟังธรรมแล้วเข้าใจ ความเข้าใจนั้นไม่หายไปไหนเลย แล้วถ้ามีความเข้าใจจริงๆ จะสืบต่อไปไม่มีวันที่จะลืม มีแต่จะเพิ่มความเข้าใจละเอียดขึ้นอีกมาก เพราะทุกคำของพระสัมมาสัมพระเจ้า ประมาทไม่ได้เลย

~ สภาพของความติดข้อง เกิดขึ้น ต้องติดข้อง เปลี่ยนเป็นอย่างอื่นไม่ได้ เพราะว่า สภาพ นั้น เกิดขึ้น ทำกิจติดข้อง

~ ความโกรธ ทุกคน ก็มี มีตั้งแต่ความขุ่นใจเล็กๆ น้อยๆ ไม่สบายใจ ก็โกรธ แต่ยังไม่ถึงกับพูด แต่พอพูดออกมา เสียงก็มีหลายเสียง จากระดับของความโกรธ ถ้าขุ่นใจนิดหน่อย เสียงก็พอฟังได้แต่ ถ้ามากๆ เสียงน่าฟังไหม? ไม่มีใครอยากได้ยินเลย แต่อะไรเป็นปัจจัยทำให้เสียงนั้นเกิดขึ้น ก็เป็นธรรมทั้งหมด ซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงโดยละเอียดยิ่ง เพราะฉะนั้น ธรรมแต่ละหนึ่ง ใครก็เปลี่ยนแปลงไม่ได้ จึงเป็นปรมัตถธรรม

~ สิ่งที่มีจริงในชีวิตประจำวันทั้งหมด ถูกปกปิดด้วยความไม่รู้ เหมือนอยู่ในความมืดสนิท จากวันเดือนปีแล้วก็จากโลกนี้ไป แล้วก็ลืมหมดเลย เพราะฉะนั้น เราลืมชาติก่อน พอถึงชาติหน้าเราก็ลืมชาตินี้ แล้วก็ไม่รู้ด้วยว่าเคยทำอะไรมาแล้วบ้าง แต่ถ้ามีความเข้าใจธรรม ก็จะต้องมี ว่า เคยได้ฟังธรรมที่นี่บ้าง ที่โน่นบ้าง ที่นั่นบ้าง พออีกชาติหนึ่ง ได้ยินคำที่กล่าวถึงธรรมก็สามารถที่จะเข้าใจได้ เหมือนขณะนี้ ถ้าเราไม่เคยเห็นประโยชน์ ไม่เคยรู้มาสักนิดเดียว ก็จะไม่มีโอกาสได้ยินได้ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

~ ไม่มีเรา แต่มีธรรม ทุกอย่างที่มี เป็นธรรมแต่หนึ่ง ไม่ซ้ำกัน ไม่ใช่อย่างเดียวกัน แต่ละหนึ่งเกิดขึ้นแล้วดับไปแล้วไม่กลับมาอีกเลย นี่เป็นคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะฉะนั้น ถ้าเข้าใจผิดคลาดเคลื่อน ก็เป็นความเห็นผิด แต่ขณะใดก็ตามที่มีความเข้าใจสิ่งที่กำลังมีในขณะนี้ตรงตามความเป็นจริง ความเข้าใจนั้น มาจากไหน? มาจากการฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

~ ผู้ใดที่เห็นคุณของพระธรรมแล้ว เริ่มฟัง ไม่ขาดการฟัง เพราะรู้ว่าเมื่อฟังบ่อยๆ ก็จะคิดถึงธรรมที่ได้ยินได้ฟัง

~ เพียงแค่ได้ยินเสียงที่ไม่น่าพอใจ ก็ไม่ชอบเสียแล้ว เพราะฉะนั้น ความโกรธหรือความไม่ชอบ เป็นความหยาบกระด้าง ไม่อ่อนโยน ไม่สามารถที่จะประพฤติเป็นไปในทางที่ดีงามได้เลยสักอย่างเดียว เพราะขณะนั้นเกิดความหยาบความกระด้าง มีตั้งแต่ระดับที่อ่อนจนกระทั่งถึงระดับที่สูงมาก เช่น เห็นฝุ่น ก็ไม่พอใจ ไม่ต้องมีใครมาสอนให้ไม่ชอบหรือให้ไม่พอใจ แต่ความไม่พอใจก็เกิดแล้ว ต้องการน้ำอุ่น แต่น้ำร้อน ไม่อุ่น ก็ไม่พอใจ เพราะฉะนั้น ทุกอย่าง คือ ชีวิตประจำวัน เป็นธรรม ไม่ใช่เรา

~ การฟังพระธรรม มีพระธรรมคือคำที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสไว้ดีแล้วเป็นศาสดาแทนพระองค์ เหมือนเมื่อครั้งที่พระองค์ยังไม่เสด็จดับขันธปรินิพพาน ตรงกันเลย คำไหนที่ตรัสไว้แล้ว คำนั้นก็ยังดำรงอยู่ เป็นคำของพระองค์ ไม่ใช่คำของคนอื่น

~ ผู้ที่เห็นประโยชน์ของพระธรรม ก็จะไม่ละเลยในการฟังพระธรรม เพราะรู้ว่าหนทางเดียวที่จะรู้จักพระคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็คือ ฟังแล้วก็มีความเข้าใจว่า ทั้งหมดจากการที่พระองค์ได้ทรงตรัสรู้ ซึ่งลึกซึ้งละเอียดอย่างยิ่ง ถ้าเราไม่ได้ฟังพระธรรม ก็พูดคำที่ไม่รู้จัก ตลอดชีวิต ไม่ว่าจะเป็นคำอะไรทั้งสิ้น

~ จิตเกิดขึ้น ถ้าไม่เป็นอกุศลก็เป็นกุศล แล้ววันหนึ่งๆ เป็นอกุศลเท่าไหร่ เพราะฉะนั้น โอกาสที่จะเป็นกุศล ก็น้อยมาก

~ การจากโลกนี้ไป ไม่มีใครรู้เลยว่าเมื่อไหร่ เดี๋ยวนี้ก็ได้ เห็นแล้วตายก็ได้ ได้ยินแล้วตายก็ได้ คิดแล้วตายก็ได้

~ ปฏิสนธิจิตซึ่งเป็นจิตขณะแรกของชาตินี้ เป็นผลของกรรมหนึ่ง ซึ่งทำให้เกิดเป็นแต่ละหนึ่ง หญิงบ้าง ชายบ้าง สะสมมาชั่วบ้าง ดีบ้าง ต่างๆ กัน ก็ตามปัจจัยซึ่งเปลี่ยนแปลงไม่ได้เลย เพราะเหตุว่าธรรมเป็นธรรมซึ่งไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชาของใครได้เลยทั้งสิ้น

~ ทุกคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จะนำไปสู่ความเข้าใจที่ถูกต้องว่า ไม่ใช่เรา ไม่มีเรา แต่เป็นธรรมทั้งหมด

...กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

และอนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...