ไถ่ถอนการที่เคยจำว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระอภิธรรมปิฎก ธรรมสังคณี เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ 202

รูปที่เรียกว่า รูปายตนะ นั้น เป็นไฉน? รูปใด เป็นสี อาศัยมหาภูตรูป ๔ เป็นสิ่งที่เห็นได้และกระทบได้ ได้แก่ สีเขียวคราม สีเหลือง สีแดง สีขาว สีดำ สีหงสบาท สีคล้ำ สีเขียวใบไม้ สีม่วงยาว สั้น ละเอียด หยาบ กลม รี สี่เหลี่ยม หกเหลี่ยม แปดเหลี่ยม สิบหกเหลี่ยมลุ่ม ดอน เงา แดด แลงสว่าง มืด เมฆ หมอก ควัน ละออง แสงจันทร์แสงอาทิตย์ แสงดาว แสงกระจก แสงแก้วมณี แสงสังข์ แสงมุกดา แสงแก้วไพฑูรย์ แสงทอง แสงเงิน หรือรูปแม้อื่นใด เป็นสี อาศัยมหาภูตรูป ๔ เป็นสิ่งที่เห็นได้และกระทบได้ มีอยู่, เพราะปรารภรูปใด จักขุสัมผัสอาศัยจักขุ เกิดขึ้นแล้วหรือเกิดขึ้นอยู่ หรือจักเกิดขึ้น หรือพึงเกิดขึ้น ฯลฯ เพราะปรารภรูปใด เวทนาอันเกิดแก่จักขุสัมผัส ฯลฯ สัญญา ฯลฯ เจตนา ฯลฯ จักขุวิญญาณอาศัยจักขุเกิดขึ้นแล้วหรือเกิดขึ้นอยู่ หรือจักเกิดขึ้น หรือพึงเกิดขึ้น ฯลฯ จักขุสัมผัส มีรูปใดเป็นอารมณ์อาศัยจักขุเกิดขึ้นแล้ว หรือเกิดขึ้นอยู่ หรือจักเกิดขึ้น หรือพึงเกิดขึ้น ฯลฯ เวทนาอันเกิดแต่จักขุสัมผัส ฯลฯ สัญญา ฯลฯ เจตนา ฯลฯ จักขุวิญญาณ มีรูปใดเป็นอารมณ์ อาศัยจักขุเกิดขึ้นแล้ว หรือเกิดขึ้นอยู่ หรือจักเกิดขึ้น หรือพึงเกิดขึ้น, รูปนี้เรียกว่า รูปบ้าง รูปายตนะบ้าง รูปธาตุบ้าง รูปทั้งนี้เรียกว่า รูปายตนะ.

ขณะที่รู้ลักษณะของรูปารมณ์ ก็รู้เฉพาะว่า สิ่งนี้มี ที่จะเข้าใจ ก็คือว่า เป็นธรรม คือ มีจริงๆ แล้วก็ไม่ใช่คน ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่อะไรเลย การที่จะไถ่ถอน การที่เคยหลง ที่จำไว้ว่า เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด ที่เที่ยง ก็มารู้ความจริงว่า สิ่งที่ปรากฏจริงๆ ทางตา ก็เป็นเพียงสิ่งที่มี สีสัน ที่กำลังปรากฏเพียงเท่านั้นเอง นี่คือ การที่จะไม่ติดในนิมิตอนุพยัญชนะ ซึ่งจำไว้มาก จำไว้นานว่า เป็นคนนั้น คนนี้ แต่ว่าเริ่มที่จะเข้าใจถูกในขณะที่ฟังว่า แท้จริงแล้ว สิ่งที่สามารถกระทบแล้วก็ปรากฏสั้น ก็คือ สิ่งที่กำลังปรากฏ เดี๋ยวนี้ แต่เพราะว่า ไม่ประจักษ์การ เกิดดับ ซึ่งเกิดดับสืบต่อนานก็ทำให้เหมือนกับมีสีสันวัณณะ มีขอบเขต มีรูปร่างสัณฐาน แล้วก็จำไว้

ลักษณะของ รูปารมณ์เดี๋ยวนี้ มีความเข้าใจหรือเปล่า การที่จะรู้ลักษณะของรูปารมณ์จริงๆ ต้อง ขณะที่กำลังมีรูปารมณ์ ซึ่งขณะนี้ปรากฏ และเริ่มเข้าใจถูก ใครก็เปลี่ยนลักษณะของสิ่งที่ปรากฏทางตาไม่ได้ เพราะว่า จิตเห็นเกิดแล้วเห็น แต่ที่ไม่รู้ ก็คือ ไม่รู้ว่า สิ่งที่ปรากฏทางตาเกิดแล้วดับ เพราะฉะนั้น ถ้าจะชื่อว่า รู้จักรูปารมณ์จริงๆ ก็คือ ค่อยๆ คลาย ไถ่ถอนการที่เคยจำว่า เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด เพราะนั่นเป็นอัตตสัญญา การจำว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด ยังไม่ใช่ อนัตตสัญญา สิ่งที่ปรากฏไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคลเลย เนื้อแท้จริงๆ ของธาตุชนิดนี้ ก็คือว่า สามารถปรากฏกับ จิตเห็น ซึ่งต้องอาศัย จักขุปสาท นี่คือ การรู้ความจริง แม้สิ่งที่ปรากฏเดี๋ยวนี้เอง ก็เริ่มที่จะเข้าใจถูกในความเป็นจริงของสิ่งที่ปรากฏ.

ขอเชิญคลิกอ่านเพิ่มได้ที่...

ลักษณะแท้ๆ ของรูปารมณ์ เป็นอย่างไร

..กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพอย่างยิ่งค่ะ..