๒. สูตรที่ ๒ - ๑๒

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 390

๒. สูตรที่ ๒ - ๑๒

[๓๑๐] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย บุคคลเมื่อไม่รู้ไม่เห็นชราและมรณะตามเป็นจริง พึงกระทำความศึกษาเพื่อความรู้ในชราและมรณะตามเป็นจริง.

[เปยยาลอย่างนี้ พึงกระทำกิจอันเป็นไปสัจจะ ๔]

พึงกระทำความเพียร... พึงกระทำฉันทะ... พึงกระทำความอุตสาหะ... พึงกระทำความไม่ย่อท้อ... พึงกระทำความเพียรแผดเผากิเลส... พึงกระทำความเป็นผู้กล้า... พึงกระทำความเพียรเป็นไปติดต่อ... พึงกระทำสติ... พึงกระทำสัมปชัญญะ... พึงกระทำความไม่ประมาท... ดังนี้แล.

จบอันตรเปยยาลที่ ๙

รวมพระสูตรที่มีในวรรคนี้ คือ

๑. สัตถุสูตร

๒. นขสิกขาสูตร

๓. โยคสูตร

๔. ฉันทสูตร

๕. อุสโสฬหิสูตร

๖. อัปปฏิวานิยสูตร

๗. อาตัปปสูตร

๘. วีริยสูตร

๙. สาตัจจสูตร

๑๐. สติสูตร

๑๑. สัมปชัญญสูตร

๑๒. อัปปมาทสูตร

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 391

จบอันตรเปยยาลอันเป็นหัวข้อพระสูตร

เบื้องต้นมีหัวข้อพระสูตร ๑๒ หัวข้อ รวมเป็น ๑๓๒ สูตร มีเปยยาลในระหว่าง พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสด้วยสัจจะ ๔.

จบหัวข้อในอันตรเปยยาลทั้งหลาย.

อันตรเปยยาลวรรคที่ ๙

อรรถกถาสัตถุสูตรเป็นต้น

เบื้องหน้าแต่นี้ ๑๒ สูตรที่เป็นไปโดยนัยมีอาทิว่า สตฺถา ปริเยสิตพฺโพ ดังนี้ ชื่อว่า อันตรเปยยาลวรรค.

พระสูตรทั้งหมดนั้น ท่านกล่าวตามอัธยาศัยของเวไนยบุคคลผู้ตรัสรู้โดยประการนั้นๆ.

ในบทเหล่านั้น. บทว่า สตฺถา ได้แก่ ผู้เป็นพระพุทธเจ้าก็ตาม พระสาวกก็ตาม ซึ่งเป็นที่อาศัยของผู้ได้มรรคญาณ นี้ชื่อว่าศาสดา ศาสดานั้นพึงแสวงหา.

บทว่า สิกฺขา กรณียา ได้แก่ พึงทำสิกขาทั้ง ๓ อย่าง.

บรรดาโยคะเป็นต้น บทว่า โยโค ได้แก่ การประกอบ.

บทว่า ฉนฺโท ได้แก่ ความพอใจในกุศล คือความเป็นผู้ใคร่จะทำ.

บทว่า อุสฺโสฬฺหิ ได้แก่ ความเพียรที่มีประมาณยิ่งที่ทนต่อสิ่งทั้งปวง.

บทว่า อปฺปฏิวานี แปลว่า ไม่ถอยกลับ.

บทว่า อาตปฺปํ ได้แก่ ความเพียรอันทำกิเลสให้ร้อนทั่วคือวิริยะนั่นเอง.

บทว่า สาตจฺจํ ได้แก่ การกระทำเป็นไปติดต่อ.

บทว่า สติ ได้แก่ สติที่กำหนดสัจจะ ๔ เป็นอารมณ์ ด้วยอำนาจชราและมรณะเป็นต้น.

บทว่า สมฺปชญฺํ ได้แก่ ญาณเช่นนั้นแหละ.

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 392

บทว่า อปฺปมาโท ได้แก่ ความไม่ประมาทในการเจริญสัจจะ.

คำที่เหลือในบททั้งปวงมีอรรถง่ายทั้งนั้นแล.

จบอรรถกถาอันตรเปยยาลที่ ๙