๓. ปฐมสัมเภชอุทกสูตร ว่าด้วยแม่น้ำ ๕ สาย ไหลมาบรรจบกัน

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 396

๓. ปฐมสัมเภชอุทกสูตร

ว่าด้วยแม่น้ำ ๕ สาย ไหลมาบรรจบกัน

[๓๑๕] พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกภิกษุทั้งหลาย... แล้วได้ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย แม่น้ำใหญ่เหล่านี้คือ คงคา ยมุนา อจิรวดี สรภู มหี ไหลมาบรรจบกัน บุรุษพึงวักน้ำขึ้นสองสามหยาดจากที่นั้น เธอทั้งหลายจะสำคัญความข้อนั้นเป็นไฉน น้ำสองสามหยาดที่บุรุษวักขึ้นแล้วก็ดี น้ำในที่บรรจบกันก็ดี

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 397

ไหนจะมากกว่ากัน ภิกษุทั้งหลายกราบทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ น้ำในที่บรรจบกันนี้แหละมากกว่า หยาดน้ำสองสามหยาดที่บุรุษวักขึ้นแล้วมีประมาณน้อย หยาดน้ำสองสามหยาดที่บุรุษวักขึ้นแล้วเมื่อเทียบเข้ากับน้ำในที่บรรจบกัน ไม่เข้าถึงเสี้ยวที่ ๑๐๐ เสี้ยวที่ ๑,๐๐๐ เสี้ยวที่ ๑๐๐,๐๐๐ แม้ฉันใด.

[๓๑๖] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ฉันนั้นเหมือนกันแล ฯลฯ การได้ธรรมจักษุให้สำเร็จประโยชน์อย่างนี้.

จบปฐมสัมเภชอุทกสูตรที่ ๓

อรรถกถาปฐมสัมเภชอุทกสูตรที่ ๓

ในปฐมสัมเภชอุทกสูตรที่ ๓ มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้.

บทว่า ยตฺถิมา ความว่า แม่น้ำใหญ่เหล่านี้ ในที่แยกกันใด.

บทว่า สํสนฺทนฺติ ความว่า ไหลไปโดยชอบ.

บทว่า สเมนฺติ ได้แก่ มาประจวบกัน.

บทว่า เทฺว วา ตีณิ วา แปลว่า ๒ หรือ ๓.

บทว่า อุทกผุสิตานิ ได้แก่ หยาดน้ำ.

บทว่า สมฺเภชฺชอุทกํ ได้แก่ น้ำในที่แยกกับแม่น้ำอื่นๆ.

จบอรรถกถาปฐมสัมเภชอุทกสูตรที่ ๓