๑. อสมาหิตสูตร ว่าด้วยการคบค้าของสัตว์โดยธาตุว่าด้วยไม่มีศรัทธา

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 464

ทสกัมมปถวรรคที่ ๓

๑. อสมาหิตสูตร

ว่าด้วยการคบค้าของสัตว์โดยธาตุว่าด้วยไม่มีศรัทธา

[๓๙๐] พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี. ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกภิกษุทั้งหลาย... แล้วได้ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัตว์ทั้งหลาย ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกัน โดยธาตุเทียว คือสัตว์จำพวกที่ไม่มีศรัทธา ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่ไม่มีศรัทธา สัตว์จำพวกที่ไม่มีหิริ ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่ไม่มีหิริ สัตว์จำพวกที่ไม่มีโอตตัปปะ ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่ไม่มีโอตตัปปะ สัตว์จำพวกที่มีใจไม่มั่นคง ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีใจไม่มั่นคง สัตว์จำพวกที่มีปัญญาทราม ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีปัญญาทราม.

สัตว์จำพวกที่มีศรัทธา ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีศรัทธา สัตว์จำพวกที่มีหิริ ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีหิริ สัตว์จำพวกที่มีโอตตัปปะ ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีโอตตัปปะ สัตว์จำพวกที่มีใจมั่นคง ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีใจมั่นคง สัตว์จำพวกที่มีปัญญา ย่อมคบค้ากัน ย่อมสมาคมกันกับสัตว์จำพวกที่มีปัญญา.

จบอสมาหิตสูตรที่ ๑

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 465

ทสกัมมปถวรรคที่ ๓

อรรถกถาอสมาหิตสูตรที่ ๑

ในสูตรอื่นจากวรรคที่ ๒ นี้ อสมาหิตสูตรที่ ๑ (ข้อ ๓๙๐) พระองค์ตรัสด้วยอำนาจแห่งธรรมมีอัสสัทธาเป็นต้น ๕ อย่าง.

ทุสสีลสูตรที่ ๒ (ข้อ ๓๙๑) ก็ตรัสเช่นนั้น.

แต่ในอสมาหิตสูตรที่ ๑ พระองค์ตรัส อสมาหิต บท เป็นบทที่ ๔.

ในทุสสีลสูตรที่ ๒ พระองค์ตรัส ทุสสีล บท เป็นบทที่ ๔.

เมื่อพระองค์ตรัสอย่างนี้ เป็นอันตรัสตามอัธยาศัยของบุคคลผู้จะตรัสรู้.

บทว่า อสมาหิตา ในสูตรที่ ๑ นี้ ความว่า เว้นจากอุปจารสมาธิ และอัปปนาสมาธิ.

บทว่า ทุสฺสีลา แปลว่า ไม่มีศีล.

สูตรที่ ๓ พระองค์ตรัสด้วยอำนาจอัธยาศัยของบุคคลผู้จะตรัสรู้.

สูตรที่ ๔ ตรัสด้วยอำนาจกรรมบถ ๗.

สูตรที่ ๕ ตรัสด้วยอำนาจกรรมบถ ๑๐.

จบอรรถกถาอสมาหิตสูตรที่ ๑