๑๒. ปรัมมรณสูตร ว่าด้วยสัตว์ตายไปแล้วเกิดอีกหรือไม่เกิด

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 628

๑๒. ปรัมมรณสูตร

ว่าด้วยสัตว์ตายไปแล้วเกิดอีกหรือไม่เกิด

[๕๒๘] สมัยหนึ่ง ท่านพระมหากัสสปและท่านพระสารีบุตร อยู่ ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน เขตพระนครพาราณสี. ครั้งนั้น ท่านพระสารีบุตรออกจากที่เร้นในเวลาเย็น เข้าไปหาท่านพระมหากัสสปถึงที่อยู่

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 629

ครั้นเข้าไปหาแล้วได้ปราศรัยกะท่านพระมหากัสสป ครั้นผ่านการปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันไปแล้ว จึงนั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง.

[๕๒๙] ครั้นท่านพระสารีบุตรนั่งเรียบร้อยแล้ว ได้ถามท่านพระมหากัสสปว่า ดูก่อนท่านกัสสป สัตว์เมื่อตายไปแล้วเกิดอีกหรือ.

ท่านพระมหากัสสปตอบว่า ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้ามิได้ทรงพยากรณ์ไว้.

สา. สัตว์เมื่อตายไปแล้วไม่เกิดอีกหรือ.

ก. แม้ข้อนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าก็มิได้ทรงพยากรณ์ไว้.

สา. สัตว์เมื่อตายไปแล้ว เกิดก็มี ไม่เกิดก็มีหรือ.

ก. ข้อนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าก็มิได้ทรงพยากรณ์ไว้

สา. สัตว์เมื่อตายไปแล้ว เกิดอีกก็หามิได้ ไม่เกิดอีกก็หามิได้หรือ.

ก. แม้ข้อนี้ พระผู้มีพระภาคเจ้าก็มิได้ทรงพยากรณ์ไว้.

สา. เพราะเหตุไรหรือ ข้อที่กล่าวถึงนั้นๆ พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงมิได้ทรงพยากรณ์ไว้.

ก. เพราะข้อนั้นไม่มีประโยชน์ ไม่เป็นเบื้องต้นแห่งการประพฤติพรหมจรรย์ ไม่เป็นไปเพื่อความหน่าย เพื่อคลายกำหนัด เพื่อดับกิเลส เพื่อเข้าไปสงบ เพื่อรู้ยิ่ง เพื่อตรัสรู้ เพื่อนิพพาน เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงมิได้ทรงพยากรณ์ไว้.

[๕๓๐] สา. ถ้าเช่นนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพยากรณ์ไว้อย่างไรเล่า.

ก. พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพยากรณ์ไว้ว่า นี้ทุกข์ นี้เหตุเกิดแห่งทุกข์ นี้ความดับทุกข์ นี้ทางให้ถึงความดับทุกข์.

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย นิทานวรรค เล่ม ๒ - หน้า 630

สา. ก็เพราะเหตุอะไร ข้อนี้พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงพยากรณ์ไว้.

ก. เพราะข้อนั้นมีประโยชน์ เป็นเบื้องต้นแห่งการประพฤติพรหมจรรย์ เป็นไปเพื่อความหน่าย เพื่อคลายกำหนัด เพื่อดับกิเลส เพื่อเข้าไปสงบ เพื่อรู้ยิ่ง เพื่อตรัสรู้ เพื่อนิพพาน เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงพยากรณ์ไว้.

จบปรัมมรณสูตรที่ ๑๒

อรรถกถาปรัมมรณสูตรที่ ๑๒

พึงทราบวินิจฉัยในปรัมมรณสูตรที่ ๑๒ ดังต่อไปนี้.

บทว่า ตถาคโต คือ สัตว์.

บทว่า น เหตํ อาวุโส อตฺถสญฺหิตํ ความว่า ดูก่อนผู้มีอายุ ข้อนั้นคือทิฏฐิไม่อิงประโยชน์.

บทว่า นาทิพฺรหฺมจริยกํ ความว่า ไม่เป็นข้อปฏิบัติเบื้องต้นแห่งมรรคพรหมจรรย์.

บทว่า เอตญฺหิ อาวุโส อตฺถสญฺหิตํ ความว่า ข้อนั้น คือ สัจจกัมมัฏฐาน ๔ อิงประโยชน์.

บทว่า อาทิพฺรหฺมจริยกํ ข้อนั้น คือ เบื้องต้น ได้แก่ ข้อปฏิบัติเบื้องต้นแห่งมรรคพรหมจรรย์.

จบอรรถกถาปรัมมรณสูตรที่ ๑๒