๑. ปาณูปมสูตร อาศัยศีลเจริญโพชฌงค์ ๗

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๑ - หน้า 219

คิลานวรรคที่ ๒

๑. ปาณูปมสูตร

อาศัยศีลเจริญโพชฌงค์ ๗

[๔๐๙] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สัตว์เหล่าใดเหล่าหนึ่งสำเร็จอิริยาบถ ๔ คือ บางคราวก็เดิน บางคราวก็ยืน บางคราวก็นั่ง บางคราวก็นอน สัตว์เหล่านั้นทั้งหมด อาศัยแผ่นดิน ดำรงอยู่บนแผ่นดิน จึงสำเร็จอิริยาบถ ๔ นั้น อย่างนั้นแหละ แม้ฉันใด ภิกษุอาศัยศีล ตั้งอยู่ในศีลแล้ว ย่อมเจริญโพชฌงค์ ๗ ย่อมกระทำให้มากซึ่งโพชฌงค์ ๗ ฉันนั้นเหมือนกัน.

[๔๑๐] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ภิกษุอาศัยศีล ตั้งอยู่ในศีลแล้ว ย่อมเจริญโพชฌงค์ ๗ อย่างไรเล่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุในธรรมวินัยนี้ ย่อมเจริญสติสัมโพชฌงค์ อันอาศัยวิเวก อาศัยวิราคะ อาศัยนิโรธ น้อมไปในการสละ ฯลฯ ย่อมเจริญอุเบกขาสัมโพชฌงค์ อันอาศัยวิเวก อาศัยวิราคะ อาศัยนิโรธ น้อมไปในการสละ ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ภิกษุอาศัยศีล ตั้งอยู่ในศีลแล้ว ย่อมเจริญโพชฌงค์ ๗ ย่อมกระทำให้มากซึ่งโพชฌงค์อย่างนี้แล.

จบปาณูปมสูตรที่ ๑

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย มหาวารวรรค เล่ม ๕ ภาค ๑ - หน้า 220

คิลานวรรควรรณนาที่ ๒

อรรถกถาปาณูปมสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปาณูปมสูตรที่ ๑ แห่งคิลานวรรคที่ ๒.

บทว่า จตฺตาโร อิริยาปเถ กปฺเปนฺติ ความว่า อิริยาบถ ๔ ของสัตว์เหล่าใด มีอยู่ คำนั้น ท่านกล่าวด้วยอำนาจแห่งสัตว์เหล่านั้นเท่านั้น. บทว่า สีลํ นิสฺสาย ได้แก่ ทำจตุปาริสุทธศีลให้เป็นที่อาศัย. บทว่า สตฺต โพชฺฌงฺเค ได้แก่ โพชฌงค์อันเป็นมรรคที่เห็นแจ้งร่วมกัน. สุริยูปมสูตรที่ ๒ และที่ ๓ มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.

จบอรรถกถาปาณูปมสูตร ที่ ๑