๑. ปฐมคารวสูตร ว่าด้วยฐานะและไม่ใช่ฐานะ

พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 29

ปัญจังคิกวรรคที่ ๓

๑. ปฐมคารวสูตร

ว่าด้วยฐานะ และไม่ใช่ฐานะ

[๒๑] ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ข้อที่ภิกษุผู้ไม่มีที่เคารพ ไม่มีที่ยำเกรง ไม่มีความประพฤติเสมอในเพื่อนพรหมจรรย์ จักบำเพ็ญธรรม คือ อภิสมาจาริกวัตร ให้บริบูรณ์นั้น ไม่ใช่ฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุไม่บำเพ็ญธรรม คือ อภิสมาจาริกวัตรให้บริบูรณ์แล้ว จักบำเพ็ญธรรมของพระเสขะ ให้บริบูรณ์นั้น ไม่ใช่ฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุไม่บำเพ็ญธรรมของพระเสขะ ให้บริบูรณ์แล้ว จักรักษาศีลให้บริบูรณ์นั้น ไม่ใช่ฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุไม่รักษาศีลให้บริบูรณ์แล้ว จักอบรมสัมมาทิฏฐิให้บริบูรณ์นั้น ไม่ใช่ฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุไม่อบรมสัมมาทิฏฐิ ให้บริบูรณ์แล้ว จักเจริญสัมมาสมาธิ ให้บริบูรณ์ได้นั้น ไม่ใช่ฐานะที่จะมีได้.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ข้อที่ภิกษุผู้มีที่เคารพ มีที่ยำเกรง มีความประพฤติเสมอ ในเพื่อนพรหมจรรย์ จักบำเพ็ญธรรม คือ อภิสมาจาริกวัตรให้บริบูรณ์ได้นั้น เป็นฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุบำเพ็ญธรรม คือ อภิสมาจาริกวัตรให้บริบูรณ์แล้ว จักบำเพ็ญธรรมของพระเสขะ ให้บริบูรณ์ได้นั้น เป็นฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุบำเพ็ญธรรมของพระเสขะ ให้บริบูรณ์แล้ว จักรักษาศีลให้บริบูรณ์ได้นั้น เป็นฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุรักษาศีลให้บริบูรณ์แล้ว จักอบรมสัมมาทิฏฐิให้บริบูรณ์ได้นั้น เป็นฐานะที่จะมีได้ ข้อที่ภิกษุอบรมสัมมาทิฏฐิให้บริบูรณ์แล้ว จักเจริญสัมมาสมาธิให้บริบูรณ์ได้นั้น เป็นฐานะที่จะมีได้.

จบปฐมคารวสูตรที่ ๑

พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ - หน้า 30

ปัญจังคิกวรรควรรณนาที่ ๓

อรรถกถาปฐมคารวสูตร

พึงทราบวินิจฉัย ในปฐมคารวสูตรที่ ๑ แห่งวรรคที่ ๓ ดังต่อไปนี้ :-

บทว่า อสภาควุตฺตโก ได้แก่ ประกอบด้วยการดำเนินชีวิต ที่ไม่เท่ากัน ไม่เสมอกัน. บทว่า อภิสมาจารกํ ธมฺมํ ได้แก่ ศีล ที่บัญญัติเป็นข้อวัตร อันเป็นอภิสมาจารอย่างสูง. บทว่า เสกฺขํ ธมฺมํ ได้แก่ ศีล อันเป็นข้อบัญญัติของพระเสกขะ. บทว่า สีลานิ ได้แก่ มหาศีล ๔. บทว่า สมฺมาทิฏึ ได้แก่ สัมมาทิฏฐิชั้นวิปัสสนา. บทว่า สมฺมาสมาธึ ได้แก่ มรรคสมาธิ เละผลสมาธิ. ในสูตรนี้ ตรัสศีลเป็นต้น เจือกัน.

จบอรรถกถา ปฐมคารวสูตรที่ ๑