ธาตุยมกที่ ๔ - ปัณณัตติวาระ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 780

ธาตุยมกที่ ๔

ปัณณัตติวาระ

ธาตุ ๑๘

[๗๙๔] ธาตุ ๑๘ คือ :-

๑. จักขุธาตุ

๒. โสตธาตุ

๓. ฆานธาตุ

๔. ชิวหาธาตุ

๕. กายธาตุ

๖. รูปธาตุ

๗. สัททธาตุ

๘. คันธธาตุ

๙. รสธาตุ

๑๐. โผฏฐัพพธาตุ

๑๑. จักขุวิญญาณธาตุ

๑๒. โสตวิญญาณธาตุ

๑๓. ฆานวิญญาณธาตุ

๑๔. ชิวหาวิญญาณธาตุ

๑๕. กายวิญญาณธาตุ

๑๖. มโนธาตุ

๑๗. มโนวิญญาณธาตุ

๑๘. ธัมมธาตุ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 781

อุทเทสวาระ

ปทโสธนวาระ อนุโลม

[๗๙๕] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ. ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุธาตุ, ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าโสต, ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าโสตธาตุ, ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ, ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ, ชื่อว่าจักขุวิญญาณ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่ามโน, ชื่อว่ามโนธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ามโนธาตุ, ชื่อว่ามโน ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ามโนวิญญาณ, ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ, ชื่อว่ามโนวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธรรม, ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธัมมธาตุ, ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

ปทโสธนวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 782

ปทโสธนวาระ ปัจจนิก

[๗๙๖] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสต, ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ, ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโน, ไม่ชื่อว่ามโนธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ช่อว่ามโนธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโน ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธรรม, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ, ไม่ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

ปทโสธนวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 783

ปทโสธนมูลจักกวาระ อนุโลม

[๗๙๗] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

(จักรอันได้ผูกไว้แล้วในอายตนยมก ฉันใด จักรในยมกนี้ก็พึง ผูก ฉันนั้น.)

ปทโสธนมูลจักกวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 784

ปทโสธนมูลจักกวาระ ปัจจนิก

[๗๙๘] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าฆานธาตุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธรรม, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธรรม, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ ใช่ไหม?

(พึงผูกจักกนัย.)

ปทโสธนมูลจักกวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 785

สุทธธาตุวาระ อนุโลม

[๗๙๙] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าโสต, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าฆานะ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าชิวหา, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ากายะ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ารูปะ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าสัททะ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าคันธะ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ารสะ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าโผฏฐัพพะ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าจักขุวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าโสตวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าโสตวิญญาณ ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 786

ธรรมที่ชื่อว่าฆานวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าฆานวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าชิวหาวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าชิวหาวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ากายวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่ากายวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ามโน, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่ามโน ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่ามโนวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่ามโนวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธรรม, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

สุทธธาตุวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 787

สุทธธาตุวาระ ปัจจนิก

[๘๐๐] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสต, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าฆานะ ไม่ชื่อว่าชิวหา, ไม่ชื่อว่ากายะ, ไม่ ชื่อว่ารูปะ, ไม่ชื่อว่าสัททะ, ไม่ชื่อว่าคันธะ, ไม่ชื่อว่ารสะ, ไม่ชื่อว่า โผฏฐัพพะ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสตวิญญาณ, ไม่ชื่อว่าฆานวิญญาณ, ไม่ชื่อว่า ชิวหาวิญญาณ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ากายวิญญาณ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่ากายวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโน, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโน ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธรรม, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

สุทธธาตุวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 788

สุทธธาตุมูลจักกวาระ อนุโลม

[๘๐๑] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่าธรรม, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่าธรรม, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่ามโนวิญญาณ ใช่ไหม?

(พึงผูกจักกนัย.)

สุทธธาตุมูลจักกวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 789

สุทธธาตุมูลจักกวาระ ปัจจนิก

[๘๐๒] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าฆานะ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม? ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธรรม, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธรรม, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณ ใช่ไหม?

(พึงผูกจักกนัย.)

สุทธธาตุมูลจักกวาระ ปัจจนิก จบ

อุทเทสวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 790

นิทเทสวาระ

ปทโสธนวาระ อนุโลม

[๘๐๓] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ทิพพจักขุ ปัญญาจักขุ ชื่อว่า จักขุ แต่ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ, จักขุธาตุ ชื่อว่า จักขุด้วย ชื่อว่า จักขุธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุธาตุ, ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าโสต, ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ทิพพโสต ตัณหาโสต ชื่อว่า โสต แต่ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ, โสตธาตุ ชื่อว่า โสตด้วย ชื่อว่า โสตธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่าโสตธาตุ, ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าฆานะ, ชื่อว่าฆานธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าฆานธาตุ ชื่อว่าฆานะ ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 791

แม้ชิวหา ก็เช่นเดียวกับฆานธาตุ.

ธรรมที่ชื่อว่ากาย, ชื่อว่ากายธาตุ ใช่ไหม?

เว้นจากกายธาตุเสียแล้ว กายที่เหลือชื่อว่า กาย แต่ไม่ชื่อว่า กายธาตุ, กายธาตุ ชื่อว่า กายด้วย ชื่อว่า กายธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่ากายธาตุ, ชื่อว่ากาย ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่ารูป, ชื่อว่ารูปธาตุ ใช่ไหม?

เว้นรูปธาตุเสีย รูปที่เหลือชื่อว่า รูป แต่ไม่ชื่อว่ารูปธาตุ, รูปธาตุ ชื่อว่า รูปด้วย ชื่อว่า รูปธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่ารูปธาตุ, ชื่อว่ารูป ใช่ไหม?

ใช่.

สัททะก็เช่นเดียวกับฆานะ.

ธรรมที่ชื่อว่าคันธะ, ชื่อว่าคันธธาตุ ใช่ไหม?

ศีลคันธะ สมาธิคันธะ ปัญญาคันธะ ชื่อว่า คันธะ แต่ไม่ ชื่อว่าคันธธาตุ, คันธธาตุ ชื่อว่า คันธะด้วย ชื่อว่า คันธธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่าคันธธาตุ, ชื่อว่าคันธะ ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 792

ธรรมที่ชื่อว่ารส, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

อรรถรส ธรรมรส วิมุตติรส ชื่อว่า รส แต่ไม่ชื่อว่ารสธาตุ, รสธาตุ ชื่อว่า รสด้วย ชื่อว่า รสธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่ารสธาตุ, ชื่อว่ารส ใช่ไหม?

ใช่.

โผฏฐัพพะก็เช่นเดียวกับฆานะ.

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ, ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ, ชื่อว่าจักขุวิญญาณ ใช่ไหม?

ใช่.

โสตวิญญาณ ฯลฯ ฆานวิญญาณ, ชิวหาวิญญาณ, กายวิญญาณ.

ธรรมที่ชื่อว่ามโน, ชื่อว่ามโนธาตุ ใช่ไหม?

เว้นมโนธาตุเสียแล้ว มโนที่เหลือ ชื่อว่า มโน แต่ไม่ชื่อว่า

มโนธาตุ มโนธาตุ ชื่อว่า มโนด้วย ชื่อว่า มโนธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่ามโนธาตุ, ชื่อว่ามโน ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่ามโนวิญญาณ, ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 793

ธรรมที่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ, ชื่อว่ามโนวิญญาณ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธรรม, ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

เว้นธัมมธาตุเสียแล้ว ธรรมที่เหลือ ชื่อว่า ธรรม แต่ไม่ชื่อ ว่าธัมมธาตุ, ธัมมธาตุ ชื่อว่า ธรรมด้วย ชื่อว่า ธัมมธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่าธัมมธาตุ, ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

ใช่.

ปทโสธนวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 794

ปทโสธนวาระ ปัจจนิก

[๘๐๔] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ , ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุ ใช่ไหม?

ทิพพจักขุ ปัญญาจักขุ ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ แต่ขื่อว่า จักขุ, เว้นจักขุ และจักขุธาตุเสียแล้ว ธาตุที่เหลือไม่ชื่อว่าจักขุ และไม่ชื่อว่า จักขุธาตุ. จักขุธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสต, ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสต ใช่ไหม?

ทิพพโสต ตัณหาโสต ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ แต่ชื่อว่าโสต, เว้น โสตและโสตธาตุเสียแล้ว ธาตุที่เหลือไม่ชื่อว่าโสตและไม่ชื่อว่าโสตธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าฆานะ, ไม่ชื่อว่าฆานธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าฆานธาตุ, ไม่ชื่อว่าฆานะ ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 795

ท่านย่อคำว่า อามนฺตา ไว้ทั้งสองส่วน.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าชิวหา ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ากาย, ไม่ชื่อว่ากายธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ากายธาตุ, ไม่ชื่อว่ากาย ใช่ไหม?

เว้นกายธาตุเสียแล้ว กายที่เหลือ ไม่ชื่อว่ากายธาตุ แต่ชื่อว่า กาย, เว้นกายและกายธาตุเสียแล้ว กายที่เหลือไม่ชื่อว่า กาย และ ไม่ชื่อว่า กายธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ารูป, ไม่ชื่อว่าว่ารูปธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ารูปธาตุ, ไม่ชื่อว่ารูป ใช่ไหม?

เว้นรูปธาตุเสียแล้ว รูปที่เหลือ ไม่ชื่อว่า รูปาธาตุ แต่ชื่อว่า รูป, เว้นรูปและรูปธาตุเสียแล้ว รูปที่เหลือ ไม่ชื่อว่า รูป และไม่ ชื่อว่า รูปธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าสัททะ ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าคันธะ, ไม่ชื่อว่าคันธธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 796

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าคันธาตุ, ไม่ชื่อว่าคันธะ ใช่ไหม?

ศีลคันธะ สมาธิคันธะ ปัญญาคันธะ ไม่ชื่อว่าคันธธาตุ แต่ ชื่อว่า คันธะ, เว้นคันธะและคันธธาตุเสียแล้ว คันธะที่เหลือไม่ชื่อว่า คันธะ และไม่ชื่อว่า คันธธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ารส, ไม่ชื่อว่ารสธาตุ ใช่ไหม? ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ารสธาตุ ไม่ชื่อว่ารส ใช่ไหม?

อรรถรส ธรรมรส วิมุตติรส ไม่ชื่อว่ารสธาตุ แต่ชื่อว่า รส, เว้นรสและรสธาตุเสียแล้ว รสที่เหลือไม่ชื่อว่า รส และไม่ชื่อว่า รส ธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโผฏฐัพพะ ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ, ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสตวิญญาณ ฯลฯ ไม่ชื่อว่าฆานวิญญาณ, ไม่ชื่อว่าชิวหาวิญญาณ, ไม่ชื่อว่ากายวิญญาณ.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 797

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโน, ไม่ชื่อว่ามโนธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโนธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโน ใช่ไหม?

เว้นมโนธาตุเสียแล้ว มโนที่เหลือ ไม่ชื่อว่ามโนธาตุ แต่ชื่อว่า มโน, เว้นมโนและมโนธาตุเสียแล้ว มโนที่เหลือไม่ชื่อว่า มโน และ ไม่ชื่อว่า มโนธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธรรม, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ, ไม่ชื่อว่าธรรม ใช่ไหม?

เว้นธัมมธาตุเสียแล้ว ธรรมที่เหลือไม่ชื่อว่า ธัมมธาตุ แต่ชื่อว่า ธรรม, เว้นธรรมและธัมมธาตุเสียแล้ว ธรรมที่เหลือไม่ชื่อว่า ธรรม และไม่ชื่อว่า ธัมมธาตุ.

ปทโสธนวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 798

ปทโสธนมูลจักกวาระ อนุโลม

[๘๐๕] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ทิพพจักขุ ปัญญาจักขุ ชื่อว่า จักขุ แต่ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ, จักขุธาตุ ชื่อว่าจักขุด้วย ชื่อว่าจักขุธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

โสตธาตุ ชื่อว่า ธาตุด้วย ชื่อว่า โสตธาตุด้วย, ธาตุที่เหลือ ชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ.

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ทิพพจักขุ ปัญญาจักขุ ชื่อว่าจักขุ แต่ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ, จักขุ- ธาตุชื่อว่าจักขุด้วย ชื่อว่าจักขุธาตุด้วย.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าฆานธาตุ ใช่ไหม ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ธัมมธาตุชื่อว่าธาตุด้วย ชื่อว่าธัมมธาตุด้วย, ธาตุที่เหลือชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ.

(ปัณณัตติวาระในอายตนยมกฉันใด ปัณณัตติวาระแม้ในธาตุ ยมกก็ฉันนั้น)

พึงผูกจักกนัย.

ปทโสธนมูลจักกวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 799

ปทโสธนมูลจักกวาระ ปัจจนิก

[๘๐๖] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าฆานธาตุ ใช่ไหม ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

(พึงผูกจักกนัย ทั้งหมดใช้คำตอบว่า อามนฺตา ทั้ง ๒ ส่วน แม้ในธาตุที่เหลือ.)

ปทโสธนมูลจักกวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 800

สุทธธาตุวาระ อนุโลม

[๘๐๗] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

จักขุธาตุชื่อว่าธาตุด้วย ชื่อว่าจักขุธาตุด้วย, ธาตุที่เหลือชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ.

ธรรมที่ชื่อว่าโสต, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ฆานะ ฯลฯ ชิวหา. กายะ. รูปะ. สัททะ. คันธะ. รสะ. โผฏฐัพพะ.

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าจักขุวิญญาณ ใช่ไหม?

จักขุวิญญาณธาตุ ชื่อว่า ธาตุด้วย ชื่อว่า จักขุวิญญาณธาตุ ด้วย, ธาตุที่เหลือ ชื่อว่า แต่ไม่ชื่อว่าจักขุวิญญาณธาตุ.

โสตวิญญาณ ฯลฯ ฆานวิญญาณ. ชิวหาวิญญาณ. กายวิญญาณ.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 801

ธรรมที่ชื่อว่ามโน, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่ามโนธาตุ ใช่ไหม?

มโนธาตุ ชื่อว่า ธาตุด้วย ชื่อว่า มโนธาตุด้วย, ธาตุที่เหลือ ชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่ามโนธาตุ.

ธรรมที่ชื่อว่ามโนวิญญาณ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ ใช่ไหม?

มโนวิญญาณธาตุ ชื่อว่า ธาตุด้วย ชื่อว่า มโนวิญญาณธาตุ ด้วย, ธาตุที่เหลือ ชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ.

ธรรมที่ชื่อว่าธรรม, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ธัมมธาตุ ชื่อว่า ธาตุด้วย ชื่อว่า ธัมมธาตุด้วย ธาตุที่เหลือ ชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ.

สุทธธาตุวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 802

สุทธธาตุวาระ ปัจจนิก

[๘๐๘] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

เว้นจักขุเสียแล้ว ธาตุที่เหลือ ไม่ชื่อว่าจักขุ แต่ชื่อว่าธาตุ, เว้นจักขุและธาตุเสียแล้ว ธรรมที่เหลือ ไม่ชื่อว่าจักขุ และไม่ชื่อว่าธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าโสต, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

เว้นโสตเสียแล้ว ฯลฯ เว้นฆานะเสียแล้ว ฯลฯ

เว้นชิวหาเสียแล้ว ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ากาย, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่ากายธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่ารูป, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

เว้นรูปเสียแล้ว ฯลฯ เว้นสัททะ ฯลฯ คันธะ ฯลฯ รสะ ฯลฯ โผฏฐัพพะ ฯลฯ จักขุวิญญาณ ฯลฯ โสตวิญญาณ ฯลฯ ฆานวิญญาณ ฯลฯ ชิวหาวิญญาณ ฯลฯ กายวิญญาณ ฯลฯ มโน ฯลฯ มโนวิญญาณเสียแล้ว ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 803

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธัมม, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

สุทธธาตุวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 804

สุทธธาตุมูลจักกวาระ อนุโลม

[๘๐๙] ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม? ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

โสตธาตุ ชื่อว่า ธาตุด้วย ชื่อว่า โสตธาตุด้วย, ธรรมที่เหลือ ชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ.

ธรรมที่ชื่อว่าจักขุ, ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ ชื่อว่าฆานธาตุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ชื่อว่าธาตุ, ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ธัมมธาตุ ชื่อว่า ธาตุด้วย ชื่อว่า ธัมมธาตุด้วย, ธรรมที่เหลือ ชื่อว่า ธาตุ แต่ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ.

(พึงผูกจักกนัย.)

สุทธธาตุมูลจักกวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 805

สุทธธาตุมูลจักกวาระ ปัจจนิก

[๘๑๐] ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

เว้นจักขุเสียแล้ว ธาตุที่เหลือไม่ชื่อว่าจักขุ แต่ชื่อว่าธาตุ, เว้น จักขุและธาตุเสียแล้ว ธรรมที่เหลือไม่ชื่อว่าจักขุและไม่ชื่อว่าธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าจักขุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

เว้นจักขุเสียแล้ว ธาตุที่เหลือไม่ชื่อว่าจักขุ แต่ชื่อว่าธาตุ, เว้น จักขุและธาตุเสียแล้ว ธรรมที่เหลือไม่ชื่อว่าจักขุและไม่ชื่อว่าธาตุ.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ ไม่ชื่อว่าฆานธาตุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าธัมมธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธัมม, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าจักขุธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 806

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธัมม, ไม่ชื่อว่าธาตุ ใช่ไหม?

ใช่.

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่าโสตธาตุ ใช่ไหม?

ฯลฯ

ธรรมที่ไม่ชื่อว่าธาตุ, ไม่ชื่อว่ามโนวิญญาณธาตุ, ใช่ไหม?

ใช่.

พึงผูกจักกนัย.

(ปัณณัตติวาระแห่งอายตนยมกฉันใด ปัณณัตติวาระธาตุยมก พึงให้พิสดารฉันนั้น.)

สุทธธาตุมูลจักกวาระ ปัจจนิก จบ

ปัณณัตติวาระ จบ