สัจจยมกที่ ๕ - อุปปาทนิโรธวาระ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1007

อุปปาทนิโรธวาระ

ปัจจุปปันนวาระ อนุโลม

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๙๘๔] ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะ ก็กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะกำลังดับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็กำลังเกิด แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็กำลังดับแก่บุคคล นั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1008

ก็หรือว่า มัคคสัจจะกำลังดับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็กำลังเกิด แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

สมุทยสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็กำลังดับแก่บุคคล นั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะกำลังดับแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็กำลัง เกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

จบ สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

สมุทยสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1009

โอกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

ทุกขสัจจะกำลังเกิดในภูมิใด, สมุทยสัจจะก็กำลังดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอสัญญสัตตภูมิ ทุกขสัจจะกำลังเกิด แต่สมุทยสัจจะไม่ใช่ กำลังดับในภูมินั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

คำว่า ยตฺถ (ในภูมิใด) เหมือนกัน ทั้งอุปปาทวาระ ทั้ง ทั้งนิโรธวาระ ทั้งอุปปาทนิโรธวาระ เหตุเครื่องกระทำให้ต่างกันย่อม

ไม่มี.

ทุกขสัจจมูล จบ

โอกาสวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1010

ปุคคโลกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, สมุทยสัจจะก็กำลังดับ แก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ปุคคลวาระก็ดี ปุคคโลกาสวาระก็ดี ก็เช่นเดียวกัน.

ทุกขสัจจมูล จบ

ปุคคโลกาสวาระ จบ

ปัจจุปปันนวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1011

ปัจจุปปันนวาระ ปัจจนิก

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๙๘๕] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะ ก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งตัณหา ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่า นั้น แต่สมุทยสัจจะกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลทั้งหมดกำลังตาย ก็ดี ในภังคขณะแห่งตัณหาวิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะ แห่งมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และ สมุทยสัจจะก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็ ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลทั้งหมดกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาล ก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะกำลังเกิด แก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งตัณหา วิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิตใน

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1012

อรูปภูมิก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังดับ และทุกขสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิด แก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๙๘๖] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งมัคคจิต ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้น แต่มัคคสัจจะกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลทั้งหมดกำลัง ตายก็ดี ในภังคขณะแห่งมัคควิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และ มัคคสัจจะก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็ ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลทั้งหมดกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาล ก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะกำลังเกิด แก่บุคคลเหล่านั้น บุคคลทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งมัคค-

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1013

วิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิตใน อรูปภูมิก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่กำลังดับ และทุกขสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิด แก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจะมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๙๘๗] สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะ ก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งมัคคจิต สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้น แต่มัคคสัจจะกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่ง ตัณหาวิปปยุตตจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งมัคควิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้ กำลังเข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และมัคคสัจจะก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1014

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็ ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งตัณหา มัคคสัจจะไม่ใช่กำลังดับ แก่บุคคล เหล่านั้น แต่สมุทยสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะ แห่งตัณหาวิปปยุตตจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งมัคควิปปยุตตจิตก็ดี บุคคล ผู้กำลังเข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่กำลังดับ และสมุทยสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้น.

จบ สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

สมุทยสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

โอกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ ฯลฯ

[๙๘๘] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดในภูมิใด, ฯลฯ

ทุกขสัจจมูล จบ

โอกาสวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1015

ปุคคโลกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ ฯลฯ

[๙๘๙] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, ฯลฯ

คำว่า ยสฺส (แก่บุคคลใด) ก็ดี คำว่า ยสฺสยตฺถ (แก่ บุคคลใดในภูมิใด) ก็ดี เป็นเช่นเดียวกัน.

บทว่า นิโรธสมาปนฺนานํ ไม่พึงกระทำแม้ในคำว่า ยสฺสยตฺถ (แก่บุคคลใดในภูมิใด)

ทุกขสัจจมูล จบ

ปุคคโลกาสวาระ จบ

ปัจจุปปันนวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1016

อตีตวาระ อนุโลม

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๙๙๐] ทุกขสัจจะเคยเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็เคยดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะ ฯลฯ

ใช่.

คำถามที่เป็นอดีต ท่านจำแนกไว้แล้วในอุปปาทวาระฉันใด ส่วน ที่เป็นอนุโลมก็ดี ที่เป็นปัจจนิกก็ดี พึงจำแนกแม้ในอุปปาทนิโรธวาระ ฉันนั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

อตีตวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1017

อนาคตวาระ อนุโลม

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๙๙๑] ทุกขสัจจะจักเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี ทุกขสัจจะจักเกิด แก่บุคคลเหล่านั้น แต่สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล ที่นอกจากนี้ ทุกขสัจจะจักเกิด และสมุทยสัจจะก็จักดับแก่บุคคลเหล่า นั้น.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะ ฯลฯ

ใช่.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๙๙๒] ทุกขสัจจะจักเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1018

ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้นก็ดี ทุกขสัจจะจักเกิดแก่ บุคคลเหล่านั้น แต่มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับ แห่งจิตใดก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้นก็ดี ทุกขสัจจะ จักเกิด และมัคคสัจจะก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะ ฯลฯ

ใช่.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจะมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๙๙๓] สมุทยสัจจะจักเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้น สมุทยสัจจะ จักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น แต่มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคบุคคลเหล่านั้น สมุทยสัจจะจักเกิด และมัคคสัจจะก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1019

ก็หรือว่า มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็จักเกิด แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ สมุทยสัจจะไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลเหล่าใดจะได้มรรค มัคคสัจจะจักดับ และสมุทยสัจจะก็จักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

สมุทยสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

โอกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ ฯลฯ

[๙๙๔] ทุกขสัจจะจักเกิดในภูมิใด, ฯลฯ

ทุกขสัจจมูล จบ

โอกาสวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1020

ปุคคโลกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๙๙๕] ทุกขสัจจะจักเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, สมุทยสัจจะ ก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี บุคคลที่เกิดอยู่ ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี ทุกขสัจจะจักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลผู้เกิดอยู่ใน จตุโวการภูมิ ในปัญจโวการภูมิ ที่นอกจากนั้น ทุกขสัจจะก็จักเกิด สมุทยสัจจะก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

คำว่า ยสฺส (แก่บุคคลใด) ก็ดี คำว่า ยสฺสยตฺถ (แก่ บุคคลใดในภูมิใด) ก็ดี เป็นเช่นเดียวกัน.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

ปุคคโลกาสวาระ จบ

อนาคตวาระอนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1021

อนาคตวาระ ปัจจนิก

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๙๙๖] ทุกขสัจจะไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็ไม่ ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็ไม่ ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่ จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะจักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล ผู้ถึงพร้อมด้วยปรินิพพานจิต สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับ และทุกขสัจจะ ก็ไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ ทุกขสัจจะมูละ สมุทยสัจจมูลี

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1022

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๙๙๗] ทุกขสัจจะไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็ไม่ ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด ทุกขสัจจะก็ไม่ใช่ จักเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้นก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จัก ดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะจักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลผู้ ถึงพร้อมด้วยปรินิพพานจิต มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับ และทุกขสัจจะก็ไม่ ใช่จักเกิด.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๙๙๘] สมุทยสัจจะไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1023

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น แต่มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่จักเกิด และมัคคสัจจะก็ไม่ ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็ไม่ ใช่จักเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้น มัคคสัจจะไม่ใช่ จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น และสมุทยสัจจะจักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, ใน ภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี มัคคสัจจะ ไม่ไช่จักดับ และสมุทยสัจจะก็ไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

สมุทยสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1024

โอกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ ฯลฯ

[๙๙๙] ทุกขสัจจะไม่ใช่จักเกิดในภูมิใด, ฯลฯ

ทุกขสัจจมูล จบ

โอกาสวาระ จบ

ปุคคโลกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๑๐๐๐] ทุกขสัจจะไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด ฯลฯ

คำว่า ยสฺส (แก่บุคคลใด) ก็ดี คำว่า ยสฺส ยตฺถ (แก่ บุคคลใดในภูมิใด) ก็ดี เป็นเช่นเดียวกัน.

สมุทยสัจจะ มัคคสัจจะ การกระทำต่างกันคือ :-

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1025

ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลที่เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับ และสมุทยสัจจะก็ไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

ปุคคโลกาสวาระ จบ

อนาคตวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1026

ปัจจุปปันนาตีตวาระ อนุโลม

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๑๐๐๑] ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็เคย ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า ฯลฯ

คำถามที่เป็นอดีตกับด้วยปัจจุบัน คำว่า ยสฺส ก็ดี, ยตฺถ ก็ดี, คำว่า ยสฺส ยตฺถ ก็ดี, อนุโลม ก็ดี, ปัจจนิก ก็ดี เป็นเช่นเดียว กันทั้งในอุปปาทวาระ ทั้งในอุปปาทนิโรธวาระ ผู้มีปัญญาพึงจำแนกไป.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

ปัจจุปปันนาตีตวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1027

ปัจจุปปันนานาคตวาระ อนุโลม

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๑๐๐๒] ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็จัก ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิต ของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับ แห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้น แต่สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลที่นอก จากบุคคลเหล่านี้กำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ทุกขสัจจะกำลังเกิด และสมุทยสัจจะก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะจับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็กำลังเกิด แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี สมุทยสัจจะจักดับ แก่บุคคลเหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1028

ทั้งหมดกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี สมุทยสัจจะ จักดับ และทุกขสัจจะก็กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๐๓] ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใด มัคคสัจจะก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชนเหล่า ใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้นกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิต ในปวัตติกาลก็ดี ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น แต่มัคคสัจจะ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตนั้น ในอุปปาทขณะแห่ง จิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น บุคคลเหล่านั้น กำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ทุกขสัจจะกำลัง เกิด และมัคคสัจจะก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลใด ทุกขสัจจะก็กำลังเกิด แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1029

บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น บุคคล เหล่านั้นกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคล เหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่ง จิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอก จากจิตนั้น บุคคลเหล่านั้นกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิต ในปวัตติกาลก็ดี มัคคสัจจะจักดับ และทุกขสัจจะก็กำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจะมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๐๔] สมุทยสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะก็จัก ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1030

ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ในอุปปาทขณะแห่งตัณหาของ บุคคลเหล่านั้น สมุทยสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น แต่มัคคสัจจะ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลเหล่าใดจะได้มรรค ในอุปปาทขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้น สมุทยสัจจะกำลังเกิด และมัคคสัจจะ ก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็กำลังเกิด แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น ในภังคขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้นก็ดี ในขณะที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นก็ดี บุคคลที่กำลังเข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลที่เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิเหล่านั้นก็ดี มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคล เหล่านั้น แต่สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล เหล่าใดจะได้มรรค ในอุปปาทขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้น มัคคสัจจะจักดับ และสมุทยสัจจะก็กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

สมุทยสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1031

โอกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ ฯลฯ

[๑๐๐๕] ทุกขสัจจะกำลังดับในภูมิใด, ฯลฯ

ทุกขสัจจมูล จบ

โอกาสวาระ จบ

ปุคคโลกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๑๐๐๖] ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, สมุทยสัจจะก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิต ของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับ แห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลที่กำลังเกิดในอสัญญสัตตภูมิก็ดี ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่สมุทย-

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1032

สัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลที่นอกจากบุคคล เหล่านี้กำลังเกิดในจตุโวการภูมิ ในปัญจโวการภูมิก็ดี ในอุปปาทขณะ แห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ทุกขสัจจะกำลังเกิด และสมุทยสัจจะก็จักดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, ทุกขสัจจะก็ ก็กำลังเกิดแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลที่กำลังตายในจตุโวการภูมิ ในปัญจโวการภูมิก็ดี ใน ภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิต ในอรูปภูมิก็ดี สมุทยสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลที่กำลังเกิดใน จตุโวการภูมิ ในปัญจโวการภูมิก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาล ก็ดี สมุทยสัจจะจักดับ และทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมิ นั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๐๗] ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, มัคคสัจจะก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1033

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลที่ กำลังเกิดในอบายภูมิ ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้นกำลัง เกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี บุคคลที่กำลังเกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี ทุกขสัจจะก็กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในอุปปาทขณะแห่ง อรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ใน อุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น บุคคลเหล่านั้นกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ทุกขสัจจะกำลังเกิด และมัคคสัจจะก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, ทุกขสัจจะก็ กำลังเกิดแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะ แห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น บุคคลเหล่า นั้นกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะ แห่งมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรค ในลำดับแห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้ มรรคที่นอกจากจิตนั้น บุคคลเหล่านั้นกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1034

แห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี มัคคสัจจะจักดับ และทุกขสัจจะก็กำลังเกิด แก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจะมูลี

ทุกสัจจมูล จบ

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๐๘] สมุทยสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, มัคคสัจจะก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้เกิดอยู่ในอบายภูมิก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ใน อุปปาทขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้นก็ดี สมุทยสัจจะกำลังเกิดแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น, บุคคลเหล่าใดจะได้มรรค ในอุปปาทขณะแห่งตัณหาของ บุคคลเหล่านั้น สมุทยสัจจะกำลังเกิด และมัคคสัจจะจักดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, สมุทยสัจจะ ก็กำลังเกิดแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1035

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใด จะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น ในภังคขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้น ก็ดี ในขณะที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นก็ดี มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด แก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลเหล่าใดจะได้มรรค ในอุปปาทขณะ แห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้น มัคคสัจจะจักดับ และสมุทยสัจจะก็ กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น,

จบ สมุทยสัจจมูละ ทุกขสัจจมูลี

สมุทยสัจมูล จบ

ปุคคโลกาสวาระ จบ

ปัจจุปปันนานาคตวาระ อนุโลม จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1036

ปัจจุปปันนานาคตวาระ ปัจจนิก

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๑๐๐๙] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะ ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลัง เกิดแก่บุคคลเหล่านั้น แต่สมุทยสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ใน ภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ใน ภังคขณะแห่งจิตนั้นก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตและผลจิตใน อรูปภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังดับ และสมุทยสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่ บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะไม่ใช่จัดดับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็ไม่ ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคจิตก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิต ของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับ แห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับแก่

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1037

บุคคลเหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะ แห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะแห่ง จิตนั้นก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับ และทุกขสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่า นั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๑๐] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะ ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะ แห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น บุคคลเหล่า นั้นกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะ และมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้น แต่มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่ง อรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุ- ชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้นกำลังตายก็ดี ในภังคขณะ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1038

แห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิต๑ในอรูปภูมิ ก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และมัคคสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคล เหล่านั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ไช่จักดับแก่บุคคลใด, ทุกขสัจจะก็ไม่ใช่ กำลังเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชน เหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้นกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่ง จิตในปวัตติกาลก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้ มรรค ปุถุชนเหล่านั้นกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผล๑จิตในอรูปภูมิก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่ จักดับ และทุกขสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

๑. ม. เป็น อคฺคผลสฺส คือ อรหัตตผลจิต เท่านั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1039

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๑๑] สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใด, มัคคสัจจะ ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใด จะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น ในภังคขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้น ก็ดี ในขณะที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิดก็ดี บุคคลผู้กำลังเข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิเหล่านั้นก็ดี สมุทยสัจจะ ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น แต่มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชน เหล่าใดจะไม่ได้มรรค ในภังคขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้นก็ดี ในขณะที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิดก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และมัคคสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็ไม่ ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ในอุปปาทขณะแห่งตัณหาของ บุคคลเหล่านั้น มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่สมุทย-

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1040

สัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ในภังคขณะ แห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้นก็ดี ในขณะที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิด ก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับ และสมุทยสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้น.

จบ สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

สมุทยสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

โอกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ ฯลฯ

[๑๐๑๒] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด ในภูมิใด, ฯลฯ

ทุกขสัจจมูล จบ

โอกาสวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1041

ปุคคโลกาสวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๑๐๑๓] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, สมุทยสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้กำลังตายในจตุโวการภูมิ ในปัญจโวการภูมิก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งมัคคจิตและผลจิตใน อรูปภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ สมุทยสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคล เหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะแห่งจิตนั้นก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี บุคคลผู้กำลัง ตายในอสัญญสัตตภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และสมุทยสัจจะก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่า สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, ทุกขสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิต ของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1042

แห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลผู้กำลังเกิดในอสัญญสัตตภูมิก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ทุกข สัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใด จะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะแห่งจิตนั้นก็ดี ในอุปุ- ปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี บุคคลผู้กำลังตายใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่จักดับ และทุกขสัจจะก็ไม่ใช่กำลัง เกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๑๔] ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, มัคคสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะ แห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น บุคคลเหล่า นั้นกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะ แห่งมัคคจิตและผลจิตในอรูปภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น แต่มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1043

ทั้งหลายก็ดีบุคคลผู้กำลังตายในอบายภูมิก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้นกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ใน อุปปาทขณะแห่งอรหัตตผลจิตในอรูปภูมิก็ดี บุคคลผู้กำลังตายในอสัญญสัตตภูมิก็ดี ทุกขสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และมัคคสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, ทุกขสัจจะ ก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลผู้ กำลังเกิดในอบายภูมิก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้น กำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี บุคคลผู้กำลังเกิด ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ทุกขสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่ง อรหัตมัคคจิตก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตของพระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคล ผู้กำลังตายในอบายภูมิก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ปุถุชนเหล่านั้น กำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในอุปปาทขณะแห่ง อรหัตตผลจิตในอรูปภูมิก็ดี บุคคลผู้กำลังตายในอสัญญสัตตภูมิก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับ และทุกขสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ มัคคสัจจะมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1044

สมุทยสัจจมูล

สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี :-

[๑๐๑๕] สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลใดในภูมิใด, มัคคสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี บุคคลเหล่าใดจะได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในอุปปาทขณะ.แห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลเหล่าใด จะได้มรรคที่นอกจากจิตนั้น ในภังคขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้น ก็ดี ในขณะที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิดก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด แก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่มัคคสัจจะจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมิ นั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ใน ภังคขณะแห่งตัณหาของบุคคลผู้เกิดอยู่ในอบายภูมิก็ดี ปุถุชนเหล่าใด จะไม่ได้มรรค ในภังคขณะแห่งตัณหาของปุถุชนเหล่านั้นก็ดี ในขณะ ที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิดก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี สมุทยสัจจะไม่ใช่กำลังเกิด และมัคคสัจจะก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่า นั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่า มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด. สมุทยสัจจะก็ไม่ใช่กำลังเกิดแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1045

บุคคลผู้เกิดอยู่ในอบายภูมิก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ในอุปปาทขณะแห่งตัณหาของบุคคลเหล่านั้นก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับ แก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่สมุทยสัจจะกำลังเกิดแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตมัคคจิตก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี ปุถุชนเหล่าใดจะไม่ได้มรรค ในภังคขณะแห่งตัณหาของปุถุชนเหล่า นั้นก็ดี ในขณะที่ตัณหาวิปปยุตตจิตกำลังเกิดก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี มัคคสัจจะไม่ใช่จักดับ และสมุทยสัจจะก็ไม่ใช่กำลัง เกิด แก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

จบ สมุทยสัจจมูละ มัคคสัจจมูลี

สมุทยสัจจมูล จบ

ปุคคโลกาสวาระ จบ

ปัจจุปปันนานาคตวาระ ปัจจนิก จบ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๑ - หน้า 1046

อตีตานาคตวาระ อนุโลม

ปุคคลวาระ

ทุกขสัจจมูล

ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี :-

[๑๐๑๖] ทุกขสัจจะเคยเกิดแก่บุคคลใด, สมุทยสัจจะก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

คำถามที่เป็นอนาคตกับด้วยอดีต อนุโลมก็ดี ปัจจนิกก็ดี ท่าน จำแนกไว้แล้ว ในนิโรธวาระฉันใด แม้ในอุปปาทนิโรธวาระ ผู้มี ปัญญาก็พึงจำแนกฉันนั้น.

จบ ทุกขสัจจมูละ สมุทยสัจจมูลี

ทุกขสัจจมูล จบ

ปุคคลวาระ จบ

อตีตานาคตวาระ อนุโลม จบ

อุปปาทนิโรธวาระ จบ

ปวัตติวาระ จบ