ธรรมยมก - นิโรธวาระ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 932

๒. นิโรธวาระ

ปัจจุปปันนวาระ

ปุคคลวาระ อนุโลม

[๑๙๐] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็กำลัง ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็กำลังดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

[๑๙๑] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็ กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในอรูปภูมิ กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคล เหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะ แห่งกุศลจิตในปัญจโวการภูมิ กุศลธรรมก็กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็กำลัง ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 933

เมื่อบุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่ง วิปปยุตตจิในปวัตติกาลก็ดี อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิต ในปัญจโวการภูมิ อัพยากตธรรมก็กำลังดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้น.

[๑๙๒] อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็ กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิ อกุศลธรรมกำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ใน ภังคขณะแห่งอกุศลจิตในปัญจโวการภูมิอกุศลธรรมก็กำลังดับ อัพยากตธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็กำลัง ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

เมื่อบุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งอกุศล วิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในปัญจโวการภูมิ อัพยากตธรรมก็กำลังดับ อกุศลธรรมก็กำลังดับ แก่บุคคลเหล่านั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 934

โอกาสวาระ อนุโลม

[๑๙๓] กุศลธรรมกำลังดับในภูมิใด, อกุศลธรรมก็กำลังดับ ในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมกำลังดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็กำลังดับใน ภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๑๙๔] กุศลธรรมกำลังดับในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็กำลัง ดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมกำลังดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็กำลังดับ ในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอสัญญสัตตภูมิ อัพยากตธรรมกำลังดับในภูมินั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมินั้น, ในจตุโวการภูมิก็ดี ในปัญญจโวการภูมิ ก็ดี อัพยากตธรรมก็กำลังดับ กุศลธรรมก็กำลังดับในภูมินั้น.

[๑๙๕] อกุศลธรรมกำลังดับในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็กำลัง ดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 935

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมกำลังดับในภูมิใด, อกุศลธรรมก็กำลังดับ ในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอสัญญสัตตภูมิ อัพยากตธรรมกำลังดับในภูมินั้น แต่อกุศล ธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมินั้น ในจตุโวการภูมิก็ดี ในปัญญจโวการภูมิ ก็ดี อัพยากตธรรมก็กำลังดับ อกุศลธรรมก็กำลังดับในภูมินั้น.

ปุคคโลกาสวาระ อนุโลม

[๑๙๖] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ไม่ใช่.

[๑๙๗] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในอรูปภูมิ กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในปัญจโวการภูมิ กุศลธรรมก็กำลัง

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 936

ดับ อัพยากตธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งกุศลวิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมิ นั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในปัญจโวการภูมิ อัพยากตธรรมก็กำลังดับ กุศลรรรม ก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๑๙๘] อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิ อกุศลธรรมกำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในปัญจโวการภูมิ อกุศลธรรมก็ กำลังดับ อัพยากตธรรมก็กำลังดับ ก็บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งอกุศล วิปปยุตตจิตในปวัติติกาลก็ดี อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น,

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 937

ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในปัญจโวการภูมิ อัพยากตธรรมก็กำลังดับ อกุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ปุคคลวาระ ปัจจนิก

[๑๙๙] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอกุศลจิต กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่า นั้น แต่อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่ง จิตของบุคคลเหล่านั้นทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่งกุศลวิปปยุตตจิตและ อกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ ในอสัญญสัตตภูมิ กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลัง ดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคล เหล่านั้น แต่กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่ง จิตของบุคคลเหล่านั้นทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่งอกุศลวิปปยุตตจิตและ กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 938

อสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลัง ดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๐๐] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งกุศล วิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น บุคคลเหล่านั้นทั้งหมด กำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในภังคขณะ แห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในอรูปภูมิ อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับ แก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล เหล่านั้นทั้งหมดกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๐๑] อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากต ธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 939

บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งอกุศลวิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลเหล่านั้นทั้งหมด กำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรม ก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิ อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลัง ดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล เหล่านั้นทั้งหมดกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

โอกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๐๒] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่ กำลังดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ กำลังดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 940

ใช่.

[๒๐๓] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับในภูมินั้น ใช่ไหม? กำลังดับ.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

[๒๐๔] อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

กำลังดับ.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ปุคคโลกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๐๕] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศล ธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอกุศลจิต กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่า นั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ใน อุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลเหล่านั้นทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 941

กุศลวิปปยุตตจิตและอกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลเหล่านั้นทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง อกุศลวิปปยุตตจิตและกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๐๖] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกําลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งกุศลวิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคล เหล่านั้นทั้งหมดกําลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 942

ก็หรือว่า อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในอรูปภูมิ อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลัง ดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิต ในปวัตติกาลก็ดี ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่กำลังดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๐๗] อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังตายก็ดี ในภังคขณะแห่งกุศล วิปปยุตตจิตในปวัตติกาลก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลเหล่านั้นกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่งจิตในปวัตติกาลก็ดี ใน ภังคขณะกุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่า อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอกุศลจิตในอรูปภูมิ อัพยากตธรรมไม่ใช่กำลัง ดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่า

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 943

นั้นในภูมินั้น, บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังเกิดก็ดี ในอุปปาทขณะแห่ง จิตในปวัตติกาลก็ดี ในภังคขณะแห่งกุศลจิตในอรูปภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นใน ภูมินั้น.

อตีตวาระ

ปุคคลวาระ อนุโลม

[๒๐๘] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็เคยดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็เคยดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๐๙] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็เคย ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็เคย ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 944

ใช่.

[๒๑๐] อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็เคย ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็เคย ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

โอกาสวาระ อนุโลม

[๒๑๑] กุศลธรรมเคยดับในภูมิใด, อกุศลธรรมก็เคยดับใน ภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า อกุศลธรรมเคยดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็เคยดับใน ภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๑๒] กุศลธรรมเคยดับในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็เคยดับ ในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 945

ก็หรือว่า อัพยากตธรรมเคยดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็เคยดับ ในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอสัญญสัตตภูมิ อัพยากตธรรมเคยดับในภูมินั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมินั้น, ในจตุโวการภูมิก็ดี ในปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็เคยดับ กุศลธรรมก็เคยดับในภูมินั้น.

[๒๑๓] อกุศลธรรมเคยดับในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็เคยดับ ในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า อัพยากตธรรมเคยดับในภูมิใด, อกุศลธรรมก็เคยดับ ในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอสัญญสัตตภูมิ อัพยากตธรรมเคยดับในภูมินั้น, แต่อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมินั้น, ในจตุโวการภูมิก็ดี ในปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็เคยดับ อกุศลธรรมก็เคยดับในภูมินั้น.

ปุคคลโลกาสวาระ อนุโลม

[๒๑๔] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 946

เมื่ออกุศลจิตดวงที่ ๒๑ กำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ใน สุทธาวาสภูมิ อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือ บุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี อกุศลธรรมก็เคยดับ กุศลธรรมก็เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๑๕] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่า อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เมื่อจิตดวงที่ ๒ กำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิ ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมิ นั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ใน ปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็เคยดับ กุศลธรรมก็เคยดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น.

๑. อนาคามิผล ๑ ที่เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิ คือในขณะที่ถึงพร้อมด้วยการเกิดขึ้น แห่งกุศลจิตตดวงที่ ๒ ได้แต่ภวนิกันติโลภชวนะดวงที่ ๒.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 947

[๒๑๖] อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เมื่อจิตดวงที่ ๒ กำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาส ภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมเคยดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น. ในภูมินั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิด อยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็เคยดับ อกุศลธรรมก็เคยดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ปุคคลวาระ ปัจจนิก

[๒๑๗] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ไม่ ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 948

[๒๑๘] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ไม่ ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

[๒๑๙] อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ไม่ ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

โอกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๒๐] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่ เคยดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ เคยดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 949

ใช่.

[๒๒๑] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมิใด, อัพยากตธรรม ไม่ใช่เคยดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

เคยดับ.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ เคยดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

[๒๒๒] อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่เคยดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

เคยดับ. ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมิใด อกุศลธรรม ก็ไม่ใช่เคยดับในภูมินั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ปุคคโลกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๒๓] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 950

เมื่ออกุศลจิตดวงที่ ๒ กำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้นแต่อกุศลธรรม เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, เมื่อจิตดวงที่ ๒ กำลังเป็นไปอยู่แก่ บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นใน ภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๒๔] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคยดับ แก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เมื่อจิตดวงที่ ๒ กำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นใน ภูมินั้น, บุคคลผู้กำลังเกิดในสุทธาวาสภูมิ กุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 951

[๒๒๕] อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เมื่อจิตดวงที่ ๒ กำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับ แก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

อนาคตวาระ

ปุคคลวาระ อนุโลม

[๒๒๖] กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลนอกจากนี้ กุศลธรรมก็จักดับ อกุศลธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 952

ก็หรือว่าอกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็จักดับแก่ บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๒๗] กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็จัก เกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคล เหล่านั้น, บุคคลนอกจากนี้ อัพยากตธรรมก็จักดับ กุศลธรรมก็จักดับ แก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๒๘] อกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็จัก ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 953

บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด อัพยากตธรรมจักดับ แก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล นอกจากนี้ อัพยากตธรรมก็จักดับ อกุศลธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่า นั้น.

โอกาสวาระ อนุโลม

[๒๒๙] กุศลธรรมจักดับในภูมิใด, ฯลฯ

ปุคคโลกาสวาระ อนุโลม

[๒๓๐] กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใจก็ดี กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี กุศลธรรมก็จักดับ อกุศลธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 954

[๒๓๑] กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรม ก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคล ผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคล นอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็จักดับ กุศลธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น.

[๒๓๒] อกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พะอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 955

แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมก็จักดับ อกุศลธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ปุคคลวาระ ปัจจนิก

[๒๓๓] กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แก่กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่ จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๓๔] กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหันตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคล

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 956

เหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต กุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๓๕] อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่จักเกิดแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่ จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับ อัพยากตธรรมก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

โอกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๓๖] กุศลธรรมไม่ใช่จักดับในภูมิใด, ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 957

ปุคคโลกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๓๗] กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะ แห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๓๘] กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคล ผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังค ขณะแห่งปัจฉิมจิต กุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จัก ดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 958

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๓๙] อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น. ในภังคขณะแห่ง ปัจฉิมจิต อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 959

ปัจจุปปันนาตีตวาระ

ปุคคลวาระ อนุโลม

[๒๔๐] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็เคย ดับแกบุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็กำลังดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรม ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่า, ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อกุศลธรรม ก็เคยดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๔๑] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็เคย ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็กำลัง ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 960

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อัพยากตธรรมก็เคยดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๔๒] อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็กำลัง ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง อกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอกุศลจิต อัพยากตธรรมก็เคยดับ อกุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

โอกาสวาระ อนุโลม

[๒๔๓] กุศลธรรมกำลังดับในภูมิใด, ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 961

ปุคคโลกาสวาระ อนุโลม

[๒๔๔] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม? ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่ กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่ง กุศลจิต อกุศลธรรมก็เคยดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นใน ภูมินั้น.

[๒๔๕] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรม

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 962

เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อัพยากตธรรมก็เคย ดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๔๖] อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง อกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรม เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งอกุศล อัพยากตธรรมก็เคยดับ อกุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ปุคคลวาระ ปัจจนิก

[๒๔๗] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรม ก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

เคยดับ.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 963

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

[๒๔๘] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม.

เคยดับ.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ไม่ ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

[๒๖๙] อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

เคยดับ.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

โอกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๕๐] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังเกิดในภูมิใด, ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 964

ปุคคโลกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๕๑] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น, เมื่อทุติยจิตกำลังเป็นไปอยู่แก่ บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๕๒] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่ กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมเคยดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลผู้กำลังเกิดอยู่ใน (เข้าถึง) สุทธาวาสภูมิ

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 965

กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่า นั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๕๓] อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง อกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรม ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมเคยดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลเหล่านั้นทั้งหมดกำลังเกิดอยู่ใน (เข้าถึง) สุทธาวาสภูมิ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่เคย ดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 966

ปัจจุปันนานาคตวาระ

ปุคคลวาระ อนุโลม

[๒๕๔] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรค ในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะแห่งจิตนั้นก็ดี กุศลธรรมกำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิตของบุคคลนอกนี้ กุศลธรรมก็กำลังดับ อกุศลธรรม ก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็กำลังดับแก่ บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรม ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อกุศลธรรม ก็จักดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 967

[๒๕๕] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็จัก ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็กำลังดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรม ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อัพยากตธรรมก็จักดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๔๖] อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็จัก ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็กำลัง ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง อกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรม

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 968

ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภังคขณะแห่งอกุศลจิต อัพยากตธรรมก็จักดับ อกุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

โอกาสวาระ อนุโลม

[๒๕๗] กุศลธรรมกำลังดับในภูมิใด, ฯลฯ

ปุคคโลกาสวาระ อนุโลม

[๒๕๘] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรค ในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะแห่งจิตนั้นก็ดี กุศลธรรมกำลังดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิตของบุคคลนอกนี้ กุศลธรรมก็กำลัง ดับ อกุศลธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี อกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 969

แต่กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะ แห่งกุศลจิต อกุศลธรรมก็จักดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น.

[๒๕๙] กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดีบุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรม จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งกุศลจิต อัพยากตธรรมก็จักดับ กุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๖๐] อกุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลกรรม ก็กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 970

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง อกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลเกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรม จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่ บุคคลแหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งอกุศลจิต อัพยากตธรรม ก็จักดับ อกุศลธรรมก็กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ปุคคลวาระ ปัจจนิก

[๒๖๑] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรม ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่ง จิตใด ในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้น กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อกุศลธรรม ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 971

ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรค ในลำดับแห่งจิตใด ในภังคขณะแห่งจิตนั้นก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับ แก่บุคคลเหล่านั้น แต่กุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้ อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี อกุศลธรรม ก็ไม่ใช่จักดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

[๒๖๒] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะ แห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต๑ กุศลธรรม ไม่ใช่กำลังดับ อัพยาธรรมกตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด กุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

๑. จุติจิตของพระอรหันต์ ๑๓ ดวง, ดวงใดดวงหนึ่ง.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 972

[๒๖๓] อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง อกุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เข้านิโรธสมาบัติอยู่ก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ใน อสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่ อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่า นั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

โอกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๖๔] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับในภูมิใด, ฯลฯ

ปุคคโลกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๖๕] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมิ-

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 973

นั้น แต่อกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น ในอุปปาทขณะ แห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้ อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดในอุปปาทขณะแห่งจิตนั้นก็ดี บุคคลผู้เกิด อยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่ จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรค ในลำดับแห่งจิตใดในภังคขณะแห่งจิตนั้น อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมกำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นใน ภูมินั้น, ในอุปปาทขณะแห่งอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใด ในอุปปาทขณะแห่ง จิตนั้นก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๖๖] กุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี กุศลธรรมไม่ใช่

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 974

กำลังดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลัง ดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น, ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๖๗] อกุศลธรรมไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในอุปปาทขณะแห่งจิตของบุคคลทั้งหมดก็ดี ในภังคขณะแห่ง กุศลวิปปยุตตจิตก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อกุศลธรรม ไม่ใช่กำลังดับแก่ก็บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมจักดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต อกุศลธรรมก็ไม่ ใช่กำลังดับ อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศล ธรรมก็ไม่ใช่กำลังดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ใช่.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 975

อตีตานาคตวาระ

ปุคคลวาระ อนุโลม

[๒๖๘] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี กุศลธรรมเคยดับ แก่บุคคลเหล่านั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคล นอกจากนี้ กุศลธรรมเคยดับ อกุศลธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็เคยดับแก่ บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๖๙] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็จักดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลนอกนี้ กุศลธรรมเคยดับ อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 976

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็เคยดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

[๒๗๐] อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรมก็จัก ดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น, บุคคลนอกจากนี้ อกุศล ธรรมเคยดับ อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคลเหล่านั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็เคยดับ แก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ใช่.

โอกาสวาระ อนุโลม

[๒๗๑] กุศลธรรมเคยดับในภูมิใด, ฯลฯ

ปุคคโลกาสวาระ อนุโลม

[๒๗๒] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 977

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี กุศลธรรมเคยดับ แก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่า นั้นในภูมินั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี กุศลธรรมเคยดับ อกุศลธรรมก็จักดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลกรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลกรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เมื่อทุติยจิตกำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดในสุทธาวาสภูมิ อกุศลธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่ บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุ- โวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี อกุศลธรรมจักดับ กุศลธรรมก็เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๗๓] กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ใน

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 978

ปัญจโวการภูมิก็ดี กุศลธรรมเคยดับ อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เมื่อทุติยจิตกำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่า นั้น แต่กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลนอก จากนี้ บุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ในปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับ กุศลธรรมก็เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๗๔] อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

ในภังคขณะแห่งปัจฉิมจิต อกุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่านั้น ในภูมินั้น แต่อัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ใน ปัญจโวการภูมิก็ดี อกุศลธรรมเคยดับ อัพยากตธรรมก็จักดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรม ก็เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 979

เมื่อทุติยจิตกำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิก็ดี บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับแก่บุคคลเหล่า นั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลนอกจากนี้ คือบุคคลผู้เกิดอยู่ในจตุโวการภูมิก็ดี ผู้เกิดอยู่ใน ปัญจโวการภูมิก็ดี อัพยากตธรรมจักดับ อกุศลธรรมก็เคยดับแก่บุคคล เหล่านั้นในภูมินั้น.

ปุคคลวาระ ปัจจนิก

[๒๗๕] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่ เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

เคยดับ.

[๒๗๖] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใด, กุศลธรรมก็ ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 980

เคยดับ.

[๒๗๗] อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใด, อัพยากตธรรม ก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

ไม่มี.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับ แก่บุคคลใด, อกุศลธรรมก็ ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้น ใช่ไหม?

เคยดับ.

โอกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๗๘] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับในภูมิใด, ฯลฯ

ปุคคโลกาสวาระ ปัจจนิก

[๒๗๙] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เมื่อทุติยจิตกำลังเป็นไปอยู่แก่บุคคลผู้เกิดอยู่ในสุทธาวาสภูมิ กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่อกุศลธรรมจัก ดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น, บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับ อกุศลธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

ก็หรือว่าอกุศลธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรม ก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

พระอภิธรรมปิฎก ยมก เล่ม ๕ ภาค ๑ ตอน ๒ - หน้า 981

บุคคลผู้ถึงพร้อมด้วยอรหัตตมรรคก็ดี พระอรหันต์ทั้งหลายก็ดี บุคคลเหล่าใดจักได้อรหัตตมรรคในลำดับแห่งจิตใดก็ดี อกุศลธรรมไม่ใช่ จักดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น แต่กุศลธรรมเคยดับแก่บุคคลเหล่า นั้นในภูมินั้น, บุคคลผู้เกิดอยู่ในอสัญญสัตตภูมิ อกุศลธรรมไม่ใช่จัก ดับ กุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลเหล่านั้นในภูมินั้น.

[๒๘๐] กุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

จักดับ.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, กุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เคยดับ.

[๒๘๑] อกุศลธรรมไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อัพยากตธรรมก็ไม่ใช่จักดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

จักดับ.

ก็หรือว่าอัพยากตธรรมไม่ใช่จักดับแก่บุคคลใดในภูมิใด, อกุศลธรรมก็ไม่ใช่เคยดับแก่บุคคลนั้นในภูมินั้น ใช่ไหม?

เคยดับ.

นิโรธวาระ จบ