๖. วิตักกติกะ - อนุโลมติกปัฏฐาน

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 329

๖. วิตักกติกะ ^(๑)

ปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น, ขันธ์ ๑ อาศัยขันธ์ ๓ เกิดขึ้น ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น. ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

๑. บาลีเล่มที่ ๔๑

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 330

[๒] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย สวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจาร ธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมเกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ วิตกและกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมเกิดขึ้น.

๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิด ขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

[๓] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 331

คือ ขันธ์ ๓ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ วิตก และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิตก และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

[๔] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรมเกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

๙. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรมเกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

๑๐. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ วิจารและจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมเกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 332

ในปฏิสนธิขณะ วิจารและกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

[๕] ๑๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตกเกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และกฏัตตารูป อาศัย วิตก เกิดขึ้น.

๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือขันธ์ ๓ วิจารและจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิจารและจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ วิจารและกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็น อวิตักกวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิจาร และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

[๖] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 333

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมเกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, หทยวัตถุ อาศัยขันธ์ทั้งหลายเกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น หทยวัตถ อาศัย วิจารเกิดขึ้น, วิจารอาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

มหาภูตรูป ๓ อาศัยมหาภูตรูปเกิด ๑ เกิดขึ้น ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป และกฏัตตารูป ที่เป็นอุปาทารูป อาศัยมหาภูตรูปทั้งหลาย เกิดขึ้น.

๑๔. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิด ขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 334

ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๗] ๑๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัย วิจารเกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และกฏัตตารูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัย มหาภูตรูปเกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 335

[๘] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๙] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้นฯสฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๒๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๒๒. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัย สวิตักกสวิจารธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ มหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 336

[๑๐] ๒๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ เหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น. กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

๒๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยขันธ์เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

๒๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ เหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๑๑] ๒๖. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 337

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ มหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๑๒] ๒๗. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตกและหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๒๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๒๙. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 338

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิจาร เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตกและมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยวิตกและมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและ หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๑๓] ๓๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้นเพราะ เหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยวิตกและมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

๓๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 339

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ และวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๒ และวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๑๔] ๓๒. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิด ขึ้น. ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

๓๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตกเกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 340

[๑๕] ๓๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมและวิตก เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ และ วิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

[๑๖] ๓๕. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ เหตุปัจจัย.

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ วิตกและหทยวัตถุ เกิดขึ้น

๓๖. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตกและมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 341

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๑๗] ๓๗. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตกและหทยวัตถุ เกิดขึ้น ขันธ์ ๑ อาศัยขันธ์ ๓ วิตก และหทยวัตถุ เกิด ขึ้น, ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น. กฏัตตารูป อาศัย ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

๒. อารัมมณปัจจัย

[๑๘] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย สวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 342

[๑๙] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๐] ๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๕. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๖. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ วิจาร อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๑] ๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 343

คือ ขันธ์ ๓ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้นฯสฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๒] ๘. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายอาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, วิจาร อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๙. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจารเกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 344

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๒๓] ๑๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๒. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๒๔] ๑๓. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุเกิดขึ้น.

๑๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 345

[๒๕] ๑๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๒๖] ๑๖. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารสมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๘ อวิตักกวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 346

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิจาร อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๒๗] ๑๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร อาศัย ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๒๘] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิด ขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ อารัมมณปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ วิตกและหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 347

ปัจจัย ๒ จำแนกแล้ว โดยวิธีสาธยาย ปัจจัย ๒๐ ที่เหลือ พึงจำแนก โดยวิธีนั้น.

วิปปยุตตปัจจัย

[๒๙] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมเกิด ขึ้น ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย สวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น, หทยวัตถุ อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 348

[๓๐] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ วิตกและจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 349

[๓๑] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น, ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย และวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๒] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๙. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 350

๑๐. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น, วิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น, วิตก เกิดขึ้นเพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๓] ๑๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น. ขันธ์ทั้งหลาย และวิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 351

[๓๔] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ กฏัตตารูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

หทยวัตถุ อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลายอาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, หทยวัตถุ อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

หทยวัตถุ อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, วิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, วิจารอาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, หทยวัตถุ อาศัยวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

มหาภูตรูป ๓ อาศัยมหาภูตรูป ๑ เกิดขึ้น ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป กฏัตตารูป ที่เป็นอุปาทารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป กฏัตตารูป ที่เป็นอุปาทารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๑๔. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 352

๑๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, ขันธ์ ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น. เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิด ขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๕] ๑๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย.

๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัย วิจาร เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และกฏัตตารูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, กฏัตตารูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 353

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมิตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, เพราะวิปปยุตตปัจจัย, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัย มหาภูตรูป เกิดขึ้น, วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย. กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น, ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๖] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 354

และวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย กฏัตตารูป อาศัย ขันธ์ทั้งหลายเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๗] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย.

๒๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ หทยวัตถุ เกิดขึ้น วิตก อาศัยหทยวัทถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๒๒. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ มหาภูตรูป เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๘] ๒๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 355

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๒๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ มหาภูตรูป เกิดขึ้น, วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๒๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย และวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 356

[๓๙] ๒๖. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลายและวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย. กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย.

[๔๐] ๒๗. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และ หทยวัตถุ เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๒๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลายอาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 357

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลายอาศัยหทยวัตถุเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทัยวัตถุ. ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๒๙. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิจารเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายและวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูปเกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ทั้งหลายเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตกและมหาภูตรูป เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย และวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 358

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, วิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

[๔๑] ๓๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และ หทยวัตถุ เกิดขึ้น. กฏัตตารูป อาศัยวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย.

๓๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมเกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย และวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิด ขึ้นเพราะวิปปยุตตปัจจัย กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย และวิจาร เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 359

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, ฯลฯ ขันธ์ ๒ และ ฯลฯ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ขันธ์ทั้งหลายอาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและ หทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจารอาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ หทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

[๔๒] ๓๒. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น ขันธ์ทั้งหลายอาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๓๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น, จิตตสมุฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายและวิตกเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายและวิตกเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 360

[๔๓] ๓๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตกเกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัย หทยวัตถุเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย และวิตก เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะ วิปปยุตตปัจจัย กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายและวิตก เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

[๔๔] ๓๕. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ ขันธ์ทั้งหลาย อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

๓๖. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกวิจารธรรม วิตก และ มหาภูตรูป เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ทั้งหลาย และวิตก เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ทั้งหลายและวิตก เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตเป็นปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 361

[๔๕] ๓๗. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ ฯลฯ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ขันธ์ ทั้งหลายอาศัยหทยวัตถุเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ ทั้งหลายและวิตกเกิดขึ้น เพราะวิปปยุตตปัจจัย.

[๔๖] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะอัตถิปัจจัย ฯลฯ เพราะนัตถิปัจจัย ฯลฯ เพราะวิคตปัจจัย ฯลฯ เพราะอวิคตปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลมแห่งปฏิจจวาระ

สุทธมูลกนัย

[๔๗] ในเหตุปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๒๓ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๒ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๒๘ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๒๑ วาระ ใน ปุเรชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอาหารปัจจัย ในอินทริยปัจจัย ในฌานปัจจัย ในมัคคปัจจัย แต่ละปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 362

๒๐ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในอัตถิปัจจัย มี ๓๗ วาระ ใน นัตถิปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในวิคตปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอวิคตปัจจัย มี ๓๗ วาระ.

เพราะเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ ฯลฯ

ในกุสลติกะท่านนับไว้อย่างไร ในติกะนี้ พึงนับอย่างนั้น.

อนุโลมนัย จบ

ปัจจนียนัย

๑. นเหตุปัจจัย

[๔๘] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ^(๑) ฯลฯ

โมหะ ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์ที่ สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ เกิดขึ้น.

๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น

(๑) ข้อความต่อจากนี้ขาดไป ข้อความเต็มเป็น ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่ เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น, ขันธ์ ๑ อาศัยขันธ์ ๓ เกิดขึ้น, ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น. (ดูข้อความเต็มทำนองนี้จากข้อ ๖๒)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 363

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๔๙] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัย ขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 364

คือ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๕๐] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น ฯลฯ

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๕๑] ๘. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

โมหะที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยวิตก ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ เกิดขึ้น.

๙. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 365

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น. ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

[๕๒] ๑๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และกฏัตตารูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

[๕๓] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ เกิดขึ้น ขันธ์ ๑ อาศัยขันธ์ ๓ เกิดขึ้น, ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

มหาภูตรูป ๓ อาศัยมหาภูตรูป ๑ เกิดขึ้น ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป กฏัตตารูป ที่เป็นอุปาทารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ

สำหรับพวกอสัญญสัตว์ มหาภูตรูป ๓ อาศัยมหาภูตรูป ๑ ฯลฯ กฏัตตารูปที่เป็นอุปาทารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

๑๒. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 366

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๕๔] ๑๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๕๕] ๑๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัย หทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

๑๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 367

[๕๖] ๑๗. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกอวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ นเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น. กฎัตตารูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๕๗] ๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๒๐. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็น อเหตุกะ และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 368

[๕๘] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิด ขึ้น.

๒๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทัยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๒๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ นเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และ วิตก อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๕๙] ๒๔. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 369

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัย ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๖๐] ๒๕. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๒๖. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก ซึ่งเป็นอเหตุกะ และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๖๑] ๒๗. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัย วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 370

[๖๒] ๒๘. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรมและอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะ และ วิตก เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

โมหะที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ อาศัยขันธ์ที่สหรคตด้วยวิจิกิจฉา ที่สหรคตด้วยอุทธัจจะ และวิตก เกิดขึ้น.

๒๙. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นอเหตุกะและวิตก เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๖๓] ๓๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะ นเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมซึ่งเป็นอเหตุกะ และวิตก เกิดขึ้น, ฯลฯ ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 371

[๖๔] ๓๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ นเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัย ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ วิตก และ หทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๓๒. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมเกิดขึ้น เพราะนเหตุ ปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็น อเหตุกะ วิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๖๕] ๓๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรมและอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนเหตุปัจจัย

คือ ในอเหตุกปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 372

๒. นอารัมมณปัจจัย

[๖๖] ๑. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

[๖๗] ๒. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

[๖๘] ๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น กฏัตตารูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, หทยวัตถุ อาศัยขันธ์ทั้งหลาย เกิดขึ้น, หทยวัตถุ อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 373

มหาภูตรูป ๓ อาศัยมหาภูตรูป ๑ เกิดขึ้น ฯลฯ.

พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ

สำหรับพวกอสัญญสัตว์ (มหาภูตรูป ๓) อาศัยมหาภูตรูป ๑ ฯลฯ

[๖๙] ๔. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ มหาภูตรูป เกิดขึ้น.

[๗๐] ๕. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจารเกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูปเกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ฯลฯ.

[๗๑] ๖. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และ อวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 374

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๗๒] ๗. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ นอารัมมณปัจจัย

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ กฏัตตารูป ฯลฯ.

๓. นอธิปติปัจจัย

[๗๓] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย ฯลฯ มี๗ วาระ.

[๗๔] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น, ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 375

๙. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๑๐. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น.

๑๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น.

[๗๕] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น, ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 376

๑๔. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น.

อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม มี ๗ วาระ.

[๗๖] ๑๖. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ มี ๗ วาระ.

๑๗. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

๑๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย ฯลฯ เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น, ฯลฯ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิจาร ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 377

๔. นอนันตรปัจจัย ฯลฯ ๗. นอุปนิสสยปัจจัย

[๗๗] อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอนันตรปัจจัย เพราะนสมนันตรปัจจัย เพราะนอัญญมัญญปัจจัย เพราะนอุปนิสสยปัจจัย ฯลฯ เหมือนกับนอารัมมณปัจจัย.

๘. นปุเรชาตปัจจัย

[๗๘] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย มี ๗ วาระ.

[๗๙] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ฯลฯ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

๙. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๑๐. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ วิจาร อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น. จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น. จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 378

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๑๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และกฏัตตารูป อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๘๐] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๑๔. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

๑๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 379

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิด ขึ้น, ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๘๑] ๑๖. อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ มี ๗ วาระ (วาระที่ ๑๖ - ๒๒)

๒๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนปุเรชาตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๒๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

ในปฏิสนธิขณะ ในที่มีนปุเรชาตปัจจัยเป็นมูล ที่เป็นสุทธิกอรูปภูมิ กระทำอย่างไร อรูปภูมิทั้งหลาย พึงกระทำอย่างนั้น.

๙. นปัจฉาชาตปัจจัย ๑๐. นอาเสวนปัจจัย

[๘๒] อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอาเสวนปัจจัย

คือ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ฯลฯ

[๘๓] อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิด ขึ้น เพราะนอาเสวนปัจจัย

คือ ฯลฯ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 380

๑๑. นกัมมปัจจัย

[๘๔] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรมเกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

[๘๕] ๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น.

๓. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัย อวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

[๘๖] ๔. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น. พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐาน ฯลฯ อาศัย มหาภูตรูป ๑ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 381

๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

[๘๗] ๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรมและอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น.

[๘๘] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น.

๑๒. นวิปากปัจจัย ฯลฯ ๑๗. นสัมปยุตตปัจจัย

[๘๙] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปากปัจจัย ฯลฯ เพราะนอาหารปัจจัย ฯลฯ

คือ พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ

เพราะนอินทริยปัจจัย ฯลฯ

คือ พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป. ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 382

สำหรับพวกอสัญญสัตว์ รูปชีวิตินทรีย์ อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น ฯลฯ เพราะนฌานปัจจัย ฯลฯ

คือ ฯลฯ อาศัยขันธ์ ๑ ที่สหรคตด้วยปัญจวิญญาณ ฯลฯ พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ

สำหรับพวกอสัญญสัตว์ ฯลฯ

(ในหมวด นอาเสวนปัจจัย เป็นมูล พึงทำให้เหมือนกับ นปุเรชาตปัจจัย โดยประกอบอวิตักกวิจารมัตตธรรมเข้ากับวิบาก อีกประการหนึ่ง พึงแสดงวิบาก โดยประกอบอวิตักกวิจารมัตตธรรม กับอวิตักกวิจารมัตตธรรม)

เพราะนมัคคปัจจัย เพราะนสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ.

๑๘. นวิปปยุตตปัจจัย

[๙๐] ๑. ฯลฯ เพราะนวิปปยุตตปัจจัย ฯลฯ

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ วิตก อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยสวิตักกวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ และวิตก อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 383

[๙๑] ๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

๕. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก เกิดขึ้น.

๖. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ วิจาร อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น.

๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

[๙๒] ๘. อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น.

พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 384

สำหรับพวกอสัญญสัตว์ ฯลฯ อาศัยมหาภูตรูป ๑ ฯลฯ.

๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น.

[๙๓] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรมและอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิจาร เกิดขึ้น.

[๙๔] ๑๑. สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนวิปปยุตตปัจจัย

คือ ในอรูปภูมิ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

๑๙. โนนัตถิปัจจัย ๒๐. โนวิคตปัจจัย

[๙๕] อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิด ขึ้น เพราะโนนัตถิปัจจัย เพราะโนวิคตปัจจัย.

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๙๖] ในนเหตุปัจจัย มี ๓๓ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี ๗ วาระ ในนสมนันตร-

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 385

ปัจจัย มี ๗ วาระ ในนอัญญมัญญปัจจัย มี ๗ วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี ๗ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๗ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๒๐ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๑ วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี ๑ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๑ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๗ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๗ วาระ ในวิคตปัจจัย มี ๗ วาระ.

พึงนับจำนวนวาระเหมือนอย่างการนับในปัจจนียนัย ในกุสลติกะ

ปัจจนียนัย จบ

อนุโลมปัจจนียนัย

[๙๗] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ฯลฯ.

พึงนับเหมือนอย่างการนับในอนุโลมปัจจนียนัย ในกุสลติกะ.

ปัจจนียานุโลมนัย

[๙๘] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๑๔ ฯลฯ พึงนับเหมือนอย่างการนับในปัจจนียานุโลมนัย ในกุสลติกะ.

ปฏิจจวาระ จบ

แม้สหชาตวาระ ก็พึงแจกเช่นเดียวกับปฏิจจวาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 386

ปัจจยวาระ

อนุโลมนัย

เหตุปัจจัย

[๙๙] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น ฯลฯ มี ๗ วาระ.

ฯลฯ อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น มี ๕ วาระเหมือน กับปฏิจจวาระ.

[๑๐๐] อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูปอาศัย วิจารเกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น. วิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 387

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๑๐๑] สวิตักกสวิจารธรรม และอวิติกกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น. จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิติกกอวิจารธรรม อาศัยอวิ- ตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัย วิจารเกิดขึ้น, ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น, วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 388

สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น. จิตตสมุฏฐานรูปอาศัยมหาภูตรูปเกิดขึ้น. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๑๐๒] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

อวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น

คือ ในปฏิสนธิขณะ อันเป็นไปแล้วในอุทาหรณ์ต้น พึงกระทำให้ ได้ ๗ วาระ.

[๑๐๓] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

อวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น

คือ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 389

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ.

อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิ- ตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิจาร เกิดขึ้น. จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น, วิจารอาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ มี ๔ วาระ เหมือนอย่างนี้.

[๑๐๔] สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิตก และมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจาร-

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 390

มัตตธรรมและหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ที่เป็น อวิตักกวิจารธรรมและมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ขันธ์ ๓ และวิจาร อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๓ ฯลฯ

ในกลุ่มแห่งปัจจัยทั้งสองที่เหลือ พึงแจกปวัตติและปฏิสนธิให้พิสดาร.

เหตุปัจจัย จบ

ผู้ที่เข้าใจเหตุปัจจัย พึงแจกปัจจัยวาระให้พิสดาร.

พึงนับจำนวนวาระเหมือนอย่างการนับจำนวนวาระในปฏิจจวาระ.

ในอธิปติปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย และในอาเสวนปัจจัย มี ๒๑ วาระ.

นี้เป็นความแปลกกัน ในปัจจัยวาระนี้.

ปัจจนียนัย

[๑๐๕] ในปัจจนียะ ในนเหตุปัจจัย มี ๓๓ วาระ, โมหะทั้ง ๗ ในฐานะทั้ง ๗ พึงยกขึ้นแสดงเฉพาะในบทที่เป็นมูล.

ในนอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ พึงยกจิตตสมุฏฐานรูป ขึ้นแสดง.

วาระทั้ง ๗ มีสวิตักกสวิจารธรรม เป็นมูล พึงแจกกับนอธิปติปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 391

[๑๐๖] อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น, ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น ฯลฯ

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

ฯลฯ อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

พึงกระทำทั้ง ๕ วาระ เหมือนอย่างในปฏิจจวาระ.

[๑๐๗] อวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนอธิปติปัจจัย

คือ อธิปติธรรม ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น, ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบากเกิดขึ้น ฯลฯ จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยวิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ

สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

คือ ขันธ์ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 392

อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

อธิปติธรรม ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, อธิปติธรรม ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น, ขันธ์ที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม อาศัย อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป อาศัย วิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เกิดขึ้น, ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมซึ่งเป็นวิบาก และวิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น, วิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น, จิตตสมุฏฐานรูป อาศัยมหาภูตรูป เกิดขึ้น, ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิจาร อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 393

สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัย อวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

กลุ่มแห่งปัจจัยที่ ๑ นี้ พึงแจกให้สมบูรณ์เป็น ๗ วาระ.

[๑๐๘] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น, อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น, ขันธ์ ๓ อาศัย ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิจาร เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๓ อาศัยขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พึงแจกปัญหาวาระทั้ง ๕.

อวิตักกวิจารมัตตธรรม ย่อมมาถึงในที่ใด พึงแจกวิบากในที่นั้น

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 394

ในนอธิปติปัจจัย เป็นมูล พึงแจกวาระ ๓๗ วาระ.

นอนันตรปัจจัยเป็นต้น

ในนอนันตรปัจจัยก็ดี ในนสมนันตรปัจจัยก็ดี ในนอัญญมัญญปัจจัย ก็ดี ในนอุปนิสสยปัจจัยก็ดี มี ๗ วาระ พึงได้เฉพาะรูปเท่านั้น.

ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๓๗ วาระ เช่นเดียวกับปัจจนียะในปฏิจจวาระ.

ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓๗ วาระ แม้ในนอาเสวนปัจจัยก็เช่นเดียวกัน.

แม้อวิตักกวิจารมัตตธรรม ย่อมมาในที่ใด พึงแจกวิบากในที่นั้น.

นกัมมปัจจัย

[๑๐๙] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะนกัมมปัจจัย

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

ฯลฯ อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมอาศัย ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมอาศัย ฯลฯ

อาศัยอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ พึงแจกให้บริบูรณ์.

สวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น ฯลฯ

อวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 395

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยวิจาร เกิดขึ้น, เจตนา ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๑๑๐] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ ที่เกิดขึ้น.

สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยวิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

อวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ อวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เกิดขึ้น, เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น.

[๑๑๑] สวิตักกสวิจารธรรม อาศัยสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะ นกัมมปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 396

คือ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม อาศัยขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และหทยวัตถุ เกิดขึ้น.

[๑๑๒] ในนวิปากปัจจัย พึงแจกปัญหาวาระ ๓๗ วาระ.

เพราะนอาหารปัจจัย นอินทริยปัจจัย นฌานปัจจัย นมัคคปัจจัย นสัมปยุตตปัจจัย นวิปปยุตตปัจจัย โนนนัตถิปัจจัย โนวิคตปัจจัย พึงแจกให้พิสดาร.

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะเป็นต้นในปัจจยวาระ

[๑๑๓] ในนเหตุปัจจัย มี ๓๓ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๓๗ วาระ.

ในนอนันตรปัจจัย ในนสมนันตรปัจจัย ในนอัญญมัญญปัจจัย ในนอุปนิสสยปัจจัย แต่ละปัจจัย มี ๗ วาระ.

ในนปุเรชาตปัจจัย ในนปัจฉาชาตปัจจัย ในนอาเสวนปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๓๗ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๑ วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี ๑ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๑ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๓๓ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๗ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๗ วาระ ในโนวิคตปัจจัย มี ๗ วาระ.

เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๗ วาระ ฯลฯ ในโนวิคตปัจจัย มี ๗ วาระ.

แม้นิสสยวาระ ก็ไม่ต่างกัน (แสดงเหมือนปัจจยวาระ)

ปัจจยวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 397

สังสัฏฐวาระ

อนุโลมนัย

[๑๑๔] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เจือกับสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ เจือกับขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เจือกับสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ

คือ วิตก เจือกับขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เจือกับ สวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ และวิตกเจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ขันธ์ ๒ เจือกับขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๑๑๕] ๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เจือกับอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ขันธ์ ๒ เจือกับขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 398

๕. สวิตักกสวิจารธรรม เจือกับอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เจือกับวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๖. อวิตักกอวิจารธรรม เจือกับอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

คือ วิจาร เจือกับขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เจือกับขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เจือกับ อวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

คือ ขันธ์ ๓ และวิจาร เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ เจือกับขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๘. อวิตักกอวิจารธรรม เจือกับอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒ เจือกับขันธ์ ๒ เกิดขึ้น. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เจือกับอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เจือกับวิจาร. ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลาย เจือกับวิจาร.

๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เจือกับอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 399

คือ ขันธ์ ๓ เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น ฯลฯ ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๑๑. สวิตักกสวิจารธรรม เจือกับสวิตักกสวิจารธรรม และ อวิตักกวิจารมัตตธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

คือ ขันธ์ ๓ เจือกับขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ฯลฯ ขันธ์ ๒ อาศัยขันธ์ ๒ และวิตก เกิดขึ้น.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

ผู้ที่เข้าใจเหตุปัจจัย พึงแจกปัจจัยทั้งปวงให้พิศดาร.

การนับจำนวนวาระในอนุโลมในสังสัฏฐวาระ

[๑๑๖] ในเหตุปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในอารัมมณปัจจัย ในอธิปติปัจจัย ในอนันตรปัจจัย ในสมนันตรปัจจัย ในสหชาตปัจจัย ในอัญญมัญญปัจจัย ใน นิสสยปัจจัย ในอุปนิสสยปัจจัย ในปุเรชาตปัจจัย ในอาเสวนปัจจัย ในกัมมปัจจัย ในวิปากปัจจัย ในอาหารปัจจัย ในอินทริยปัจจัย ในฌานปัจจัย ในมัคคปัจจัย ในสัมปยุตตปัจจัย ในวิปปยุตตปัจจัย ในอัคถิปัจจัย ในนัตถิปัจจัย ในอวิคตปัจจัย ในทุกปัจจัย (ที่กล่าวมานี้) แต่ละปัจจัย มี ๑๑ วาระ.

อนุโลมนัย จบ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 400

ปัจจนียนัย

ผู้มีปัญญา พึงแจกปัจจนียะ.

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะในสังสัฏฐวาระ

[๑๑๗] ในนเหตุปัจจัย มี ๖ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๗ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๑ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๖ วาระ ใน นวิปปยุตตปัจจัย มี ๑๑ วาระ.

ปัจจนียนัย จบ

วาระแม้ทั้งสอง นอกนี้ (อนุโลมปัจจนียะ และปัจจนียานุโลม) ก็ พึงแจกให้พิสดาร.

แม้สัมปยุตตวาระ ก็พึงแจกให้พิสดาร.

สังสัฏฐวาระ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 401

ปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑๑๘] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ ด้วย อำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๑๑๙] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจ ของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๑๒๐] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 402

[๑๒๑] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และ จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

[๑๒๒] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

[๑๒๓] ๖. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์และวิตก ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และวิตก ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 403

[๑๒๔] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกสวิจารมัตตธรรมและอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ วิตก และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

[๑๒๕] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ สัมปยุตตขันธ์ ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

[๑๒๖] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 404

[๑๒๗] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ วิจารและจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ สัมปยุตตขันธ์ วิจาร แสะกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

[๑๒๘] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย

คือ เหตุที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เหตุที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย.

๒. อารัมมณปัจจัย

[๑๒๙] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ บุคคลให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม ครั้นกระทำแล้ว ย่อมพิจารณากุศลกรรมนั้น บุคคลพิจารณากุศลกรรมที่ตนสั่งสมไว้ในกาลก่อน.

บุคคลออกจากฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล แล้วพิจารณาผล.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 405

พระอริยะทั้งหลาย พิจารณากิเลสที่ละแล้ว, พิจารณากิเลสที่ข่มแล้ว, รู้กิเลสที่เคยเกิดแล้วในกาลก่อน พิจารณาเห็นขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภขันธ์นั้น ราคะ ฯลฯ โทมนัสย่อมเกิดขึ้น เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๓๐] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ บุคคลให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม แล้วพิจารณากุศลกรรมนั้น เพราะปรารภกุศลกรรมนั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น, พิจารณากุศลกรรมที่ตน ได้สั่งสมไว้ในกาลก่อน ฯลฯ.

บุคคลออกจากฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล แล้วพิจารณาผล เพราะปรารภกุศลนั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น

พระอริยะทั้งหลาย พิจารณากิเลสที่ละแล้ว พิจารณากิเลสที่ข่มแล้ว, รู้กิเลสที่เคยเกิดแล้วในก่อน, พิจารณาเห็นขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภขันธ์นั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น, เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๓๑] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 406

คือ บุคคลย่อมรู้จิต ของบุคคลผู้มีความพร้อมเพรียงด้วยจิตที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยเจโตปริยญาณ.

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่เจโตปริยญาณ แก่ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ แก่ยถากัมมูปคญาณ แก่อนาคตังสญาณ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๓๒] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ บุคคลให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบถสกรรม แล้วพิจารณากุศลกรรมนั้น เพราะปรารภกุศลกรรมนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น, พิจารณากุศลกรรมที่ตนสั่งสมไว้ในก่อน, ออกจากฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล แล้วพิจารณาผล, เพราะปรารภกุศลนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

พระอริยะทั้งหลาย พิจารณากิเลสที่ละแล้ว. พิจารณากิเลสที่ข่มแล้ว, รู้กิเลสที่เคยเกิดแล้วในกาลก่อน, พิจารณาเห็นขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา, ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภขันธ์นั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อม เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 407

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๓๓] ๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ บุคคลออกจากฌาน ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล พิจารณาผล เพราะปรารภฌานเป็นต้นนั้น วิตกย่อมเกิดขึ้น.

พิจารณาเห็นขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก โดยความ เป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะ ปรารภขันธ์นั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก วิตกย่อม เกิดขึ้น.

[๑๓๔] ๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ บุคคลออกจากฌาน ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล พิจารณาผล, เพราะปรารภฌานเป็นต้นนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น, พิจารณาเห็นขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภขันธ์นั้น ราคะ ฯลฯ โทมนัส ย่อม เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 408

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ขันธ์ที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น ฯลฯ.

[๑๓๕] ๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ บุคคลรู้จิตของบุคคลผู้มีความพร้อมเพรียงด้วยจิตที่ไม่มีวิตก มีเพียงวิจาร ด้วยเจโตปริยญาณ.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่เจโตปริยญาณ แก่ ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ แก่ยถากัมมูปคญาณ แก่อนาคตังสญาณ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น

[๑๓๖] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ บุคคลออกจากฌาน ที่เป็นอวิตักกวิจารมัคคธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล แล้วพิจารณาผล เพราะปรารภฌานเป็นต้นนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 409

บุคคลพิจารณาเห็นขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตกโดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภขันธ์นั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๓๗] ๙. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ นิพพาน เป็นปัจจัยแก่มรรค แก่ผล ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

บุคคลเห็นรูปด้วยทิพยจักษุ ฟังเสียงด้วยทิพโสตธาตุ รู้จิตของบุคคล ผู้มีความพร้อมเพรียงด้วยจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยเจโตปริยญาณ.

อากาสานัญจายตนะ เป็นปัจจัยแก่วิญญาณัญจายตนะ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

อากิญจัญญายตนะ เป็นปัจจัยแก่เนวสัญญานาสัญญายตนะ ด้วย อำนาจของอารัมมณปัจจัย.

รูปายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ

โผฏฐัพพายตนะ เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 410

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อิทธิวิธญาณ แก่เจโตปริยญาณ แก่ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ แก่ยถากัมมูปคญาณ แก่อนาคตังสญาณ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ขันธ์ที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๓๘] ๑๐. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ พระอริยะทั้งหลายออกจากฌาน ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล พิจารณาผล, เพราะปรารภฌานเป็นต้นนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

พระอริยะทั้งหลาย ย่อมพิจารณานิพพาน. นิพพานเป็นปัจจัยแก่โคตรภู แก่โวทาน แก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ผล แก่อาวัชชนะ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

บุคคลพิจารณาเห็นซึ่งจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภจักษุนั้น ราคะ ฯลฯ โทมนัส ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลพิจารณาเห็นซึ่งโสตะ ฆานะ ชิวหา กายะ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ หทยวัตถุ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร โดย ความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา, ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภโสตะเป็นต้นนั้น ราคะ ฯลฯ โทมนัส ย่อมเกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 411

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๓๙] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ พระอริยะทั้งหลายออกจากฌาน ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล พิจารณาผล, เพราะปรารภฌานเป็นต้นนั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

พระอริยะทั้งหลาย พิจารณานิพพาน, นิพพานเป็นปัจจัย แก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

บุคคลพิจารณาเห็นซึ่งจักษุ ฯลฯ หทยวัตถุ ฯลฯ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภจักษุเป็นต้นนั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจารวิตกย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๐] ๑๒. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ นิพพาน เป็นปัจจัยแก่มรรค แก่ผล ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิจาร ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

[๑๔๑] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 412

คือ พระอริยะทั้งหลาย ออกจากฌาน ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล ย่อมพิจารณาผล เพราะปรารภฌานเป็นต้นนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

พระอริยะทั้งหลาย พิจารณานิพพาน. นิพพาน เป็นปัจจัยแก่โคตรภู แก่โวทาน และวิตก ฯลฯ แก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก แก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก แก่อาวัชชนะ และวิตก ด้วยอำนาจของ อารัมมณปัจจัย.

บุคคลพิจารณาเห็นซึ่งจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เพราะปรารภจักษุนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลพิจารณาเห็นซึ่งโสตะ ฯลฯ โผฏฐัพพะ หทยวัตถุ ฯลฯ ขันธ์ที่ เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็น อนัตตา เพราะปรารภโสตะเป็นต้นนั้น ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๒] ๑๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ขันธ์ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๓] ๑๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 413

คือ เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๔] ๑๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่เจโตปริยญาณ แก่ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ แก่ยถากัมมูปคญาณ แก่อนาคตังสญาณ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๕] ๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๖] ๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 414

[๑๔๗] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก วิตกย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๘] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่เจโตปริยญาณ แก่ปุพเพนิวาสานุสสติญาณ แก่ยถากัมมูปคญาณ แก่อนาคตังสญาณ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย.

เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ขันธ์ที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๔๙] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

คือ เพราะปรารภขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ขันธ์ที่ เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

๓. อธิปติปัจจัย

[๑๕๐] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 415

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ

ที่เป็น อารัมมณาธิปติ ได้แก่

บุคคลให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรมแล้ว กระทำกุศลกรรมนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา. กระทำกุศลกรรมที่ตนสั่งสมดีแล้วในกาลก่อนให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วย่อมพิจารณา.

ออกจากฌาน ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผลแล้ว กระทำผลนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา.

บุคคล ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำขันธ์นั้นให้เป็นอารมณ์ อย่างหนักแน่นแล้ว ราคะ ทิฏฐิ ย่อมเกิดขึ้น.

ที่เป็น สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๕๑] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ

ที่เป็น อารัมมณาธิปติ ได้แก่

บุคคลให้ทาน สมาทานศีล การทำอุโบสถกรรมแล้ว การทำกุศลกรรม นั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นกระทำกุศลกรรมนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 416

บุคคลกระทำกุศลกรรมที่ตนสั่งสมไว้ดีแล้วในกาลก่อน ให้เป็นอารมณ์ อย่างหนักแน่นแล้วพิจารณา ออกจากฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผลแล้ว กระทำผลนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้วพิจารณา ครั้นกระทำฌานเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคล ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำขันธ์นั้นให้เป็นอารมณ์ อย่างหนักแน่นแล้ว วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

ที่เป็น สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจ ของอธิปติปัจจัย.

[๑๕๒] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

[๑๕๓] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย มีอย่างเดียว

คือ สหชาตาธิปติ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 417

อธิปติธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๕๔] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๕๕] ๖. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็นอารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ

ที่เป็น อารัมมณาธิปติ ได้แก่

บุคคลให้ทาน สมาทานศีล การทำอุโบสถกรรมแล้ว กระทำกุศลกรรม นั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นกระทำกุศลกรรมนั้นให้ เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลกระทำกุศลกรรมที่ตนสั่งสมไว้ดีแล้วในกาลก่อน ให้เป็นอารมณ์ อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 418

บุคคลออกจากฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล กระทำผลให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นกระทำฌานเป็นต้นนั้น ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะการทำขันธ์ที่เป็นสวิตักกวิจารธรรมให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำขันธ์นั้นให้เป็นอารมณ์ อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

ที่เป็น สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และวิตก ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๕๖] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยและสวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๕๗] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 419

มี ๒ อย่าง คือ ที่เป็นอารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ

ที่เป็น อารัมมณาธิปติ ได้แก่

บุคคลออกจากฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล กระทำผลให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นกระทำฌานเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตกให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำขันธ์และวิตกนั้น ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

ที่เป็น สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมเป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๕๘] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

บุคคลออกจากฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล กระทำผลให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นกระทำฌานเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 420

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำขันธ์ และวิตกนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ราคะ ทิฏฐิ ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๕๙] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๖๐] ๑๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๖๑] ๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 421

บุคคลออกจากฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล กระทำผลให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้วพิจารณา ครั้น กระทำฌานเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำขันธ์ และวิตกนั้น ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๖๒] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือ ที่เป็น อารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ

ที่เป็น อารัมมณาธิปติ ได้แก่

นิพพาน เป็นปัจจัยแก่มรรค แก่ผล ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และ วิจาร ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

ที่เป็น สหชาตาธิปติ ได้แก่

อธิปติธรรมที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๖๓] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 422

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

พระอริยะทั้งหลายออกจากฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล กระทำผลให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นการทำฌานเป็นต้นนั้น ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น.

พระอริยะทั้งหลาย การทำนิพพานให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา.

นิพพาน เป็นปัจจัยแก่โคตรภู แก่โวทาน แก่มรรค แก่ผล ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำซึ่งจักษุให้เป็นอารมณ์ อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำจักษุนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ราคะ ทิฏฐิ ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะการทำซึ่งโสตะ ฆานะ ชิวหา กายะ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ หทยวัตถุ ขันธ์ที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำ โสตะเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ราคะ ทิฏฐิ ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๖๔] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 423

พระอริยะทั้งหลายออกจากฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล กระทำผลให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นกระทำฌานเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว วิตกย่อมเกิดขึ้น.

พระอริยะทั้งหลาย พิจารณานิพพาน กระทำนิพพานให้เป็นอารมณ์ อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา.

นิพพาน เป็นปัจจัยแก่มรรค แก่ผล ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำซึ่งจักษุ ฯลฯ หทยวัตถุ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมและวิจาร ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ครั้นกระทำโสตะเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว วิตก ย่อมเกิดขึ้น

[๑๖๕] ๑๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

นิพพาน เป็นปัจจัยแก่มรรค แก่ผล ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

[๑๖๖] ๗. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 424

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

พระอริยะทั้งหลาย ออกจากฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ ออกจากมรรค ฯลฯ ออกจากผล กระทำผลให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา ครั้นกระทำฌานเป็นต้นนั้นให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมและวิตก ย่อมเกิดขึ้น,

พระอริยะทั้งหลาย พิจารณานิพพาน กระทำให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น แล้วพิจารณา.

นิพพาน เป็นปัจจัยแก่โคตรภู แก่โวทาน และแก่วิตก แก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และแก่วิตก แก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และแก่วิตก ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำซึ่งจักษุให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น ฯลฯ.

บุคคลย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะกระทำซึ่งหทยวัตถุ ฯลฯ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ครั้นกระทำโสตะเป็นต้นนั้น ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่นแล้ว ขันธ์ที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

[๑๖๗] ๑๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 425

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิจาร ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น.

[๑๖๘] ๑๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

วิตก เกิดขึ้น เพราะการทำขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น.

[๑๖๙] ๒๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วย อำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น.

[๑๗๐] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ย่อมเกิดขึ้น เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 426

[๑๗๑] ๒๒. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

วิตก เกิดขึ้น เพราะกระทำขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น.

[๑๗๒] ๒๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ อารัมมณาธิปติ ได้แก่

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เกิดขึ้น เพราะกระทำขันธ์ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตกให้เป็นอารมณ์อย่างหนักแน่น.

๔. อนันตรปัจจัย

[๑๗๓] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่ เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โคตรภู.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โวทาน.

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 427

มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจ ของอนันตรปัจจัย.

[๑๗๔] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจาร มัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่วิตก ที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

จุติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก.

บริกรรมแห่งฌาน ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

โคตรภูเป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 428

[๑๗๕] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ อาวัชชนะ เป็นปัจจัยแก่ปัญจวิญญาณ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

จุติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร.

บริกรรมแห่งทุติยฌาน เป็นปัจจัยแก่วิจารในทุติฌาน ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

บริกรรมแห่งตติยฌาน ฯลฯ บริกรรมแห่งจตุตถฌาน ฯลฯ บริกรรม แห่งอากาสานัญจายตนะ ฯลฯ บริกรรมแห่งวิญญาณัญจายตนะ ฯลฯ บริกรรมแห่งอากิญจัญญายตนะ ฯลฯ บริกรรมแห่งเนวสัญญานาสัญญายตนะ ฯลฯ บริกรรมแห่งทิพยจักษุ ฯลฯ บริกรรมแห่งทิพโสตธาตุ ฯลฯ บริกรรมแห่ง อิทธิวิญญาณ ฯลฯ บริกรรมแห่งเจโตปริยญาณ ฯลฯ บริกรรมแห่งปุพเพนิวาสานุสสติ แห่งยถากัมมูปคญาณ แห่งอนาคตังสญาณ ฯลฯ

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจา ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจารด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 429

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และ วิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๗๖] ๘. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ จุติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิต ที่ เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

บริกรรมแห่งฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ฌานที่ เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๗๗] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยและสวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ที่เกิดหลังๆ และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 430

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โคตรภู และวิตก.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โวทาน และวิตก.

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตกด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๗๘] ๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ วิตกที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่วิตกที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 431

[๑๗๙] ๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ วิตกที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

จุติจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิต ที่ เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ภวังค์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อาวัชชนะ ด้วย อำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๐] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่วิจาร ที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

จุติจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 432

[๑๘๑] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่ เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๒] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ วิตกที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจาธรรมที่ เกิดหลังๆ และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

จุติจิต ที่เป็นวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ภวังคจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อาวัชชนะ และ วิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 433

[๑๘๓] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ วิจารที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่วิจารที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย ฯลฯ

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

มรรคที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม.

ผลที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

เนวสัญญานาสัญญายตนะ แห่งพระอริยะผู้ออกจากนิโรธ เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจารด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๔] ๑๒. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ จุติจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ อุปปัตติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ภวังคจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่อาวัชชนะ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 434

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่ เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

เนวสัญญานาสัญญายตนะ ของพระอริยะผู้ออกจากนิโรธ เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๕] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจาร มัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ วิจารที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

จุติจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

เนวสัญญานาสัญญายตนะ แห่งพระอริยะผู้ออกจากนิโรธ เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๖] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ จุติจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่ เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 435

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

เนวสัญญานาสัญญายตนะ ของพระอริยะผู้ออกจากนิโรธ เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๗] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ จุติจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ อุปปัตติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

ภวังคจิต ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ อาวัชชนะ และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ ที่ เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

เนวสัญญานาสัญญายตนะ ของพระอริยะผู้ออกจากนิโรธ เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๘] ๑๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 436

คือ จุติจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ภวังคจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่อาวัชชนะ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๘๙] ๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๙๐] ๑๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 437

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิจารเป็นปัจจัยแก่วิจารที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

จุติจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๙๑] ๑๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิจาร เป็น ปัจจัยแก่ขันธ์ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๙๒] ๒๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 438

คือ จุติจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ภวังคจิต ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่อาวัชชนะ และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๙๓] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่โคตรภู.

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่โวทาน.

โคตรภูและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

โวทานและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ.

มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม.

ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นสวิตักกวิจารธรรม.

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 439

[๑๙๔] ๒๒. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิตก เป็นปัจจัยแก่วิตกที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

จุติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

บริกรรมแห่งฌาน ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

โคตรภูและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

โวทานและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๙๕] ๒๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรมเป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือ อาวัชชนะและวิตก เป็นปัจจัยแก่ปัญจวิญญาณ ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 440

จุติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

บริกรรมแห่งทุติยฌานและวิตก เป็นปัจจัยแก่ทุติฌานและวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

บริกรรมแห่งตติยฌานและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งจตุตถฌานและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งอากาสานัญจายตนะและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งวิญญาณัญจายตนะและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งอากิญจัญญายตนะและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งเนวสัญญานาสัญญายตนะและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งทิพยจักษุและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งทิพโสตธาตุและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งอิทธิวิธญาณและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งเจโตปริยญาณและวิตก ฯลฯ.

บริกรรมแห่งปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ฯลฯ แห่งยถากัมมูปคญาณ ฯลฯ แห่งอนาคตังสญาณ และวิตก ฯลฯ.

โคตรภูและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 441

โวทานและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมและ วิจาร.

อนุโลม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจารด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

[๑๙๖] ๒๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

จุติจิต ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่อุปปัตติจิตที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมและวิตก เป็นปัจจัยแก่วุฏฐานะที่เป็น อวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

บริกรรมแห่งฌาน ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

โคตรภูและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

โวทานและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิจาร.

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 442

[๑๙๗] ๒๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกสวิจารมัตตธรรมด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย

คือขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ และวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่โคตรภู และวิตก.

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่โวทาน และวิตก.

โคตรภูและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมและวิตก.

โวทานและวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมและวิตกด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

อนุโลมและวิตก เป็นปัจจัยแก่ผลสมาบัติที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมและวิตก ด้วยอำนาจของอนันตรปัจจัย.

๕. สมนันตรปัจจัย

[๑๙๘] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสมนันตรปัจจัย

อนันตรปัจจัยก็ดี สมนันตรปัจจัยก็ดี เหมือนกัน.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 443

๖. สหชาติปัจจัย

[๑๙๙] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วย อำนาจของสหชาตปัจจัย. ขันธ์ ๓ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๑ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒.

[๒๐๐] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๐๑] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 444

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๐๒] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และ จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และ จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๐๓] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตกและจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๐๔] ๖. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และวิตก ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิตก ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 445

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๐๕] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัย แก่ขันธ์ ๒ วิตก และจิตตสมุฏฐานรูป

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๐๖] ๘. อวิตักกสวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วย อำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๐๗] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ วิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 446

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๐๘] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

วิตก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๐๙] ๑๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ วิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิตก ฯลฯ.

[๒๑๐] ๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓, วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ วิจารและจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 447

[๒๑๑] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และ จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และกฏัตตารูป, วิจารเป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูป.

ขันธ์ทั้งหลายเป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ, หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ทั้งหลาย.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ, หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิจาร.

มหาภูตรูป ๑ เป็นปัจจัยแก่มหาภูตรูป ๓ ฯลฯ.

มหาภูตรูป เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป และกฏัตตารูป ที่เป็นอุปาทารูป.

พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ.

สำหรับพวกอสัญญสัตว์ มหาภูตรูป ฯลฯ มหาภูตรูป เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูป ที่เป็นอุปาทารูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๑๒] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 448

คือ ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๑๓] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ วิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

ในปฏิสนธิขณะ วิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๑๔] ๑๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และกฏัตตารูป.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 449

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๑๕] ๑๗. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรมและอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๑๖] ๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาติปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๑๗] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๑๘] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 450

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย.

[๒๑๙] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และวิตก ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิตก ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๒๐] ๒๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก และหทยวัทถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๒๑] ๒๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 451

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๒๒] ๒๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย, วิตกและมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจารเป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย.

ในปฏิสนธิขณะ วิตก และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูป ทั้งหลาย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 452

[๒๒๓] ๒๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ขันธ์ ๓ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๑ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ขันธ์ ๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และวิจาร ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิจาร ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๒๒๔] ๒๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรมเป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 453

[๒๒๕] ๒๗. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรมเป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๒๖] ๒๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของ สหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๒๗] ๒๙. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิตก และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 454

[๒๒๘] ๓๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ. ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม วิตก และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของสหชาต ปัจจัย.

๗. อัญญมัญญปัจจัย

[๒๒๙] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๓๐] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 455

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๓๑] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๓๒] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่ขันธ์ ๓ และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๓๓] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 456

[๒๓๔] ๖. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และ วิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และ วิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๓๕] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ วิตก และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ วิตก และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๓๖] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 457

[๒๓๗] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ วิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๓๘] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่วิจาร และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิตก เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๓๙] ๑๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 458

[๒๔๐] ๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และ วิจาร ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิจาร ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ วิจาร และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒, วิจาร และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๔๑] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วย อำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ขันธ์ทั้งหลายเป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ, หทยวัตถุเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 459

วิจารเป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ, หทยวัตถุเป็นปัจจัยแก่วิจาร

มหาภูตรูป ๑ เป็นปัจจัยแก่มหาภูตรูป ๓ ฯลฯ

พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ

ส่วนพวกอสัญญสัตว์ทั้งหลาย มหาภูตรูป ๑ ฯลฯ

[๒๔๒] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๔๓] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 460

[๒๔๔] ๑๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๔๕] ๑๗. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๔๖] ๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๔๗] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 461

[๒๔๘] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วย อำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และวิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิตก ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๔๙] ๒๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยและสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ วิตก และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๕๐] ๒๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม, วิจาร และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ขันธ์ ๒, วิจาร และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 462

[๒๕๑] ๒๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิจาร เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๕๒] ๒๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วย อำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และวิจาร ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิจาร ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๕๓] ๒๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกสวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 463

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๕๔] ๒๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ วิตก เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๕๕] ๒๗. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วย อำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ แลหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตกเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

[๒๕๖] ๒๘. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกสวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 464

คือ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม, วิตก และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ วิตก และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัญญมัญญปัจจัย.

๘. นิสสยปัจจัย

[๒๕๗] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ มี ๗ วาระ.

๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย ฯลฯ มี ๕ วาระ.

[๒๕๘] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และ จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย ฯลฯ.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 465

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ฯลฯ.

ส่วนพวกอสัญญสัตว์ทั้งหลาย มหาภูตรูป ๑ ฯลฯ.

จักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ กายายตนะ เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ. หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

[๒๕๙] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ ฯลฯ.

[๒๖๐] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิตก ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 466

[๒๖๑] ๑๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร ฯลฯ.

[๒๖๒] ๑๗. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมและวิตก ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ ฯลฯ.

[๒๖๓] ๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย ฯลฯ ปวัตติก็ดี ปฏิสนธิก็ดี พึงแสดง

[๒๖๔] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 467

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิตก.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๖๕] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๖๖] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตรรม ด้วย อำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และวิตก ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๖๗] ๒๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 468

คือ วิตก และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

[๒๖๘] ๒๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมเป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัย แก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ. ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๒๖๙] ๒๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมเป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย. ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย. วิตก และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย. ขันธ์ทั้งหลายทั้งเป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย. ปฏิสนธิกะทั้งหลาย มี ๔ นัย ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 469

[๒๗๐] ๒๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ และวิจาร ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัทถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิจาร ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๒๗๑] ๒๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ.

๒๗. ฯลฯ เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

๒๘. ฯลฯ เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ มี ๓ วาระ.

[๒๗๒] ๒๙. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 470

๓๐. ฯลฯ เป็นปัจจัยแก่อวิตักอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของนิสสยปัจจัย

วาระทั้ง ๒ พึงให้พิสดาร.

๙. อุปนิสสยปัจจัย

[๒๗๓] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจาร ธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมแล้ว ให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม ยังฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนาให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น ย่อมก่อมานะ ถือทิฏฐิ

บุคคลเข้าไปอาศัยศีลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ สุตะ จาคะ ปัญญา ราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ ฯลฯ ความปรารถนาแล้ว ให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม ยังฌาน ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนาให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติ ฯลฯ ฆ่าสัตว์ ฯลฯ ทำลายสงฆ์.

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ ฯลฯ ความปรารถนา เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ ความปรารถนา ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 471

[๒๗๔] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติ ฯลฯ อาศัยศีล ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ.

บุคคลเข้าไปอาศัยความปรารถนาแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัคคธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติ ฯลฯ.

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ความปรารถนา เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิตกด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๗๕] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมแล้ว ยังฌานที่เป็น อวิตักกอวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังอภิญญา ฯลฯ ยังสมาบัติให้ เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 472

บุคคลเข้าไปอาศัยศีลที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ความปรารถนาแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังอภิญญา ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น.

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ความปรารถนา เป็นปัจจัยแก่ ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร แก่ สุขทางกาย แก่ทุกข์ทางกาย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๗๖] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ความปรารถนา เป็นปัจจัยแก่ ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจารด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๗๗] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 473

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ความปรารถนา เป็นปัจจัยแก่ ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ แก่ความปรารถนา และวิตก ด้วย อำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๗๘] ๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น.

บุคคลเข้าไปอาศัยศีลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ วิตกแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น.

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิตก ด้วยอำนาขของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๗๙] ๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 474

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมแล้ว ให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม ยังฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนา ฯลฯ ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น ก่อมานะ ถือทิฏฐิ.

บุคคลเข้าไปอาศัยศีลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ วิตกแล้ว ให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม ยังฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนาให้เกิดขึ้น ยังมรรคให้เกิดขึ้น ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น ฆ่าสัตว์ ฯลฯ ทำลายสงฆ์.

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ความปรารถนา ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๐] ๘. สวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่ บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังอภิญญา ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 475

บุคคลเข้าไปอาศัยศีลที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ วิตกแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังอภิญญา ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น.

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร แก่สุขทางกาย แก่ทุกข์ทางกาย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๑] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๒] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 476

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ความปรารถนาและวิตก ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๓] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังอภิญญา ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น

บุคคลเข้าไปอาศัยศีลที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ สุตะ จาคะ ปัญญา วิจาร สุขทางกาย ทุกข์ทางกาย อุตุ โภชนะ ฯลฯ เสนาสนะแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังมรรค ฯลฯ ยังอภิญญา ฯลฯ ยังสมาบัติ ให้เกิดขึ้น.

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา วิจาร สุขทางกาย ทุกข์ทางกาย อุตุ โภชนะ ฯลฯ เสนาสนะ เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่ เป็นอวิตักกอวิจารธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา วิจาร แก่สุขทางกาย แก่ทุกข์ทางกาย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 477

[๒๘๔] ๑๒. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมแล้ว ให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม ยังฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนา ฯลฯ ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น ก่อมานะ ถือทิฏฐิ.

บุคคลเข้าไปอาศัยศีลที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ สุตะ จาคะ ปัญญา วิจาร สุขทางกาย ทุกข์ทางกาย อุตุ โภชนะ ฯลฯ เสนาสนะแล้วให้ทาน สมาทานศีล กระทำอุโบสถกรรม ยังฌานที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนาฯสฯ ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น ฆ่าสัตว์ ฯลฯ ทำลายสงฆ์.

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ เสนาสนะ เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ศีล ฯลฯ แก่ความปรารถนา ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๕] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 478

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

บุคคลเข้าไปอาศัยศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนา ฯลฯ ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติ ให้เกิดขึ้น.

บุคคลเข้าไปอาศัย ศีลที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ เสนาสนะแล้ว ยังฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนา ฯลฯ ยังมรรค ฯลฯ ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น.

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ เสนาสนะ เป็นปัจจัยแก่ศรัทธา ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิตก ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๖] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ เสนาสนะ เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร ด้วย อำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 479

[๒๘๗] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ เสนาสนะ เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ศีล แก่ความปรารถนา และวิตก ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๘] ๑๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมเป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ แก่ปัญญา ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๘๙] ๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 480

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสยะ และปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิตก ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๙๐] ๑๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสยะ และ ปกตูปนิสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร แก่สุขทางกาย แก่ทุกข์ทางกาย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๙๑] ๑๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 481

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๙๒] ๒๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ แก่ความปรารถนา และวิตก ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๙๓] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจ้ย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 482

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ ความปรารถนา และวิตก เป็นปัจจัยแก่ ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม แก่ศีล ฯลฯ แก่ความปรารถนา ด้วยอำนาจ ของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๙๔] ๒๒. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ศีล ฯลฯ ความปรารถนาและวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิตก ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๙๕] ๒๓. สวิตักกวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ ความปรารถนา และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม แก่ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร แก่สุขทางกาย แก่ทุกข์ทางกาย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 483

[๒๙๖] ๒๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ฯลฯ ความปรารถนา และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม แก่ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา และวิจาร ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๒๙๗] ๒๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกสวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ อนันตรูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ

ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่

ศรัทธาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ ศีล สุตะ จาคะ ปัญญา ราคะ โทสะ โมหะ มานะ ทิฏฐิ ความปรารถนา และวิตก เป็นปัจจัยแก่ศรัทธา ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ แก่ความปรารถนา และวิตก ด้วยอำนาจของ อุปนิสสยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 484

๑๐. ปุเรชาตปัจจัย

[๒๙๘] ๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณปุเรชาตะ และ วัตถุปุเรชาตะ

ที่เป็น อารัมมณปุเรชาตะ ได้แก่

บุคคลเห็นรูปด้วยทิพยจักษุ, ฟังเสียงด้วยทิพโสตธาตุ.

รูปายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ โผฏฐัพพายตนะ เป็น ปัจจัยแก่กายวิญญาณ ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

ที่เป็น วัตถุปุเรชาตะ ได้แก่

จักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ กายายตนะ เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ. หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๒๙๙] ๒. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณปุเรชาตะ และ วัตถุปุเรชาตะ

ที่เป็น อารัมมณปุเรชาตะ ได้แก่ บุคคลพิจารณาเห็นจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็น อนัตตา ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 485

พิจารณาเห็นโผฏฐัพพะ ฯลฯ บุคคลพิจารณาเห็นหทยวัตถุ โดยความ เป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาแล้ว ย่อมยินดี ย่อมเพลิดยิ่ง เพราะปรารภจักษุเป็นต้นนั้น ราคะ ย่อมเกิดขึ้น โทมนัส ย่อมเกิดขึ้น.

ที่เป็น วัตถุปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วย อำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๓๐๐] ๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณปุเรชาตะ และ วัตถุปุเราชาตะ

ที่เป็น อารัมมณปุเรชาตะ ได้แก่

บุคคลพิจารณาเห็นจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาแล้ว ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภจักษุนั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น ฯลฯ

บุคคลพิจารณาเห็นหทยวัตถุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาแล้ว ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภหทยวัตถุนั้น วิตก ย่อมเกิดขึ้น.

ที่เป็น วัตถุปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิตก ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 486

[๓๐๑] ๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย

มีอย่างเดียว คือ วัตถุปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๓๐๒] ๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และ อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือ อารัมมณปุเรชาตะ และ วัตถุปุเรชาตะ

ที่เป็น อารัมมณปุเรชาตะ ได้แก่

บุคคลพิจารณาเห็นจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาแล้ว ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภจักษุนั้น ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

โสตะ ฯลฯ ฆานะ ชิวหา กาย รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ฯลฯ บุคคลพิจารณาเห็นหทยวัตถุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตาแล้ว ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภโสตะเป็นต้นนั้น ขันธ์ ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

ที่เป็น วัตถุปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ วิตก ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 487

๑๑. ปัจฉาชาตปัจจัย

[๓๐๓] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง เป็นปัจจัย แก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย.

[๓๐๔] ๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดภายหลัง และวิตก เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย.

[๓๐๕] ๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และวิจาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย.

[๓๐๖] ๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดภายหลัง และ วิจาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 488

[๓๐๗] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และวิตกเป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย.

๑๒. อาเสวนปัจจัย

[๓๐๘] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โคตรภู.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โวทาน.

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของ อาเสวนปัจจัย.

[๓๐๙] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัย แก่วิตกที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 489

บริกรรมแห่งฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ฌานที่ เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๐] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ บริกรรมแห่งทุติยฌาน เป็นปัจจัยแก่วิจารในทุติยฌาน ด้วย อำนาจของอาเสวนปัจจัย.

บริกรรมแห่งตติยฌาน เป็นปัจจัยแก่ตติยฌาน.

บริกรรมแห่งจตุตถฌาน เป็นปัจจัยแก่จตุตถฌาน.

บริกรรมแห่งอากาสานัญจายตนะ เป็นปัจจัยแก่อากาสานัญจายตนะ.

บริกรรมแห่งวิญญาณัญจายตนะ เป็นปัจจัยแก่วิญญาณัญจายตนะ.

บริกรรมแห่งอากิญจัญญายตนะ เป็นปัจจัยแก่อากิญจัญญายตนะ.

บริกรรมแห่งเนวสัญญานาสัญญาตนะ เป็นปัจจัยแก่เนวสัญญานาสัญญายตนะ.

บริกรรมแห่งทิพยจักษุ เป็นปัจจัยแก่ทิพยจักษุ.

บริกรรมแห่งทิพโสตธาตุ เป็นปัจจัยแก่ทิพโสตธาตุ

บริกรรมแห่งอิทธิวิธญาณ ฯลฯ บริกรรมแห่งเจโตปริยญาณ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 490

บริกรรมแห่งบุพเพนิวาสานุสสติญาณ เป็นปัจจัยแก่บุพเพนิวาสานุสสติญาณ ฯลฯ บริกรรมแห่งยถากัมมูปคญาณ ฯลฯ.

บริกรรมแห่งอนาคตตังสญาณ ฯลฯ.

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๑] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ บริกรรมแห่งฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๒] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ และวิตก ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โคตรภู และวิตก.

อนุโลม เป็นปัจจัยแก่โวทาน และวิตก.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 491

โคตรภู เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

โวทาน เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๓] ๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ วิตกที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่วิตกที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัย แก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๔] ๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ วิตกที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๕] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่วิจารที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 492

[๓๑๖] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัย แก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๗] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ วิตกที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ และวิตก ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๑๘] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ วิจารที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่วิจารที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดหลัง ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

[๓๑๙] ๑๒. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 493

คือ วิจารที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๐] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ วิจารที่เกิดก่อนๆ เป็นปัจจัยขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๑] ๑๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายเป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๒] ๑๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิจารเป็นปัจจัยแก่วิจารที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๓] ๑๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 494

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดหลังๆ และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๔] ๑๗. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรมเป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิตกเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

อนุโลม และวิตก เป็นปัจจัยแก่โคตรภู.

อนุโลม และวิตก เป็นปัจจัยแก่โวทาน.

โคตรภู และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม.

โวทาน และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของเสวนปัจจัย.

[๓๒๕] ๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิตกเป็นปัจจัยแก่วิตกที่เกิดหลังๆ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย,

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 495

บริกรรมแห่งฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

โคตรภู และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม.

โวทาน และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๖] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ บริกรรมแห่งทุติยฌาน และวิตก เป็นปัจจัยแก่วิจารในทุติยฌาน ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

บริกรรมแห่งเนวสัญญานาสัญญายตนะ และวิตก ฯลฯ บริกรรมแห่ง ทิพยจักษุ และวิตก ฯลฯ บริกรรมแห่งอนาคตังสญาณ และวิตก เป็นปัจจัยแก่อนาคตังสญาณ ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

โคตรภู และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และ วิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

โวทาน และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรค ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๗] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 496

คือ บริกรรมแห่งฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ฌานที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร.

โคตรภู และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิจาร.

โวทาน และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

[๓๒๘] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดก่อนๆ และวิตกเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดหลังๆ และวิตก ด้วย อำนาจของอาเสวนปัจจัย.

อนุโลม และวิตก เป็นปัจจัยแก่โคตรภู และวิตก.

อนุโลม และวิตก เป็นปัจจัยแก่โวทาน และวิตก.

โคตรภู และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก.

โวทาน และวิตก เป็นปัจจัยแก่มรรคที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอาเสวนปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 497

๑๓. กัมมปัจจัย

[๓๒๙] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็น สวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๓๓๐] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของ กัมมปัจจัย

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 498

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ซึ่งเป็นวิบาก ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๓๓๑] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๓๓๒] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 499

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๓๓๓] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก และจิตตสมุฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตกและกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ซึ่งเป็นวิบาก และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 500

[๓๓๔] ๖. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และวิตก ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย และวิตก ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิตก ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๓๓๕] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย, วิตก และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 501

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย, วิตก และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นสวิตักสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก, วิตก และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจ ของกัมมปัจจัย.

[๓๓๖] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ทั้งหลาย ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๓๓๗] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 502

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ วิจาร ซึ่งเป็นวิบาก และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร ซึ่งเป็นวิบากและกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

[๓๓๘] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย, วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย วิจาร และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 503

เจตนาที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก วิจาร และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วย อำนาจของกัมมปัจจัย

[๓๓๙] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ นานาขณิกะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ เจตนาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

ที่เป็น นานาขณิกะ ได้แก่

เจตนาที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

๑๔. วิปากปัจจัย

[๓๔๐] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัย แก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 504

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ ฯลฯ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

[๓๔๑] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

สวิตักกสวิจารมูลกะ มี ๗ วาระ บริบูรณ์.

[๓๔๒] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบากเป็นปัจจัย แก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก ฯลฯ.

อวิตักกวิจารมัตตมูล พึงกระทำหัวข้อปัจจัย ๒พึงกำหนดคำว่า วิบาก

๑. วาระที่ ๓ - ๗ ย่อไว้ เพราะฉะนั้นข้อ (๓๔๒) จึงเป็น วาระที่ ๘.

๒. วาระที่ ๘ - ๑๒ ย่อไว้ข้อ (๓๔๓) จึงเป็น วาระที่ ๑๓.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 505

[๓๔๓] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ

วิจารซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วย อำนาจของวิปากปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย วิจาร เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

[๓๔๔] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ วิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

[๓๔๕] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ วิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 506

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร ซึ่งเป็นวิบาก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

[๓๔๖] ๑๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ ในปฏิสนธิ ขณะ ฯลฯ.

[๓๔๗] ๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และ วิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

[๓๔๘] ๑๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 507

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูป ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

[๓๔๙] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิตก เป็น ปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๕๐] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิตก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๕๑] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่ เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ซึ่งเป็นวิบาก และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปากปัจจัย ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 508

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๑๕. อาหารปัจจัย

[๓๕๒] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย

คืออาหารทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๕๓] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย.

คือ อาหารทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วย อำนาจของอาหารปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

สวิตักกสวิจารมูลกะ พึงแจกเป็น ๗ วาระ ด้วยเหตุนี้.

[๓๕๔] ๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย

คือ อาหารทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 509

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๕๕] ๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย

คือ อาหารทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๕๖] ๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย

คือ อาหารทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของ อาหารปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๕๗] ๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย

คือ อาหารทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย

ในปฏิสนธิขณะ กวฬีการาหาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 510

๑๖. อินทริยปัจจัย

[๓๕๘] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย

คือ อินทรีย์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๕๙] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย

คือ อินทรีย์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

สวิตักกสวิจารมูลกะ พึงแจกเป็น ๗ วาระ (วาระที่๑ - ๗) ด้วยเหตุนี้.

[๓๖๐] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย

คือ อินทรีย์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

๑. ข้อ ๓ - ๗ ย่อไว้ เพราะฉะนั้นข้อ (๓๖๐) จึงเป็นข้อ ๘.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 511

[๓๖๑] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย

คือ อินทริย์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๖๒] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย

คือ อินทรีย์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย วิจาร และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๖๓] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย

คือ อินทรีย์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ จักขุนทรีย์ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ กายินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

รูปชีวิตินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 512

๑๗. ฌานปัจจัย

[๓๖๔] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

สวิตักกสวิจารมูลกะ พึงแจกเป็น ๗ วาระ โดยเหตุนี้.

[๓๖๕] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

อวิตักกวิจารมัตตมูลกะ พึงแจกเป็น ๕ วาระ โดยเหตุนี้.

[๓๖๖] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 513

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย. วิจาร เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

[๓๖๗] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

[๓๖๘] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ วิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

[๓๖๙] ๑๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็น ปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 514

[๓๗๐] ๑๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๗๑] ๑๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌาน ปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และ วิจารเป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

[๓๗๒] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 515

[๓๗๓] ๒๐. วิตักกสวิจารธรรมและอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๗๔] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย

คือ องค์ฌานทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานทั้งหลาย ด้วยอำนาจของฌานปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๑๘. มัคคปัจจัย

[๓๗๕] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

คือ องค์มรรคทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

สวิตักกสวิจารมูลกะ พึงแจกเป็น ๗ วาระ (วาระที่ ๑ - ๗) โดยเหตุนี้.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 516

[๓๗๖] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

คือ องค์มรรคทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

อวิตักกวิจารมัตตมูลกะ พึงแจกเป็น ๕ วาระ (วาระที่ ๘ - ๑๒) โดยเหตุนี้.

[๓๗๗] ๑๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

คือ องค์มรรคทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๗๘] ๑๔. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

คือ องค์มรรคทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๗๙] ๑๕. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารธรรม ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 517

คือ องค์มรรคทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๐] ๑๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย

คือ องค์มรรคทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่สัมปยุตตขันธ์ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของมัคคปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

๑๙. สัมปยุตตปัจจัย

[๓๘๑] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๒] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 518

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๓] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และ วิตก ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และ วิตก.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๔] ๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๕] ๕. อวิตักกวิจารมัคคธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 519

คือ วิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

[๓๘๖] ๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๗] ๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และ วิจาร ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และ วิจาร.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๘] ๘. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 520

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วย อำนาจของสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๘๙] ๙. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๙๐] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมเป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๓๙๑] ๑๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของสัมปยุตตปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก ฯลฯ.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 521

๒๐. วิปปยุตตปัจจัย

[๓๙๒] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกัน เป็นปัจจัยแก่ จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง เป็นปัจจัยแก่ กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๙๓] ๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิตกที่เกิดพร้อมกัน เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตกเป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 522

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิตกที่เกิดภายหลัง เป็น ปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๙๔] ๓. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ ปุเรชาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดพร้อม เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปยุตตปัจจัย.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ขันธ์ทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 523

จักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย ฯลฯ กายายตนะ เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และ วิจาร ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และวิจาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๙๕] ๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วย อำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๙๖] ๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 524

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย. ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๙๗] ๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๙๘] ๗. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 525

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ วิตก ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๓๙๙] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหขาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดพร้อม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจารเป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดภายหลัง และวิจาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

[๔๐๐] ๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 526

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อม และวิตก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตกเป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และวิตก เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของวิปปยุตตปัจจัย.

๒๑. อัตถิปัจจัย

[๔๐๑] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๘๐๒] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 527

คือ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๔๐๓] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกัน เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในสวิตักกสวิจารมูลกะ หัวข้อปัจจัยที่เหลือ เหมือนกับ สหชาตปัจจัย ^(๑)

[๔๐๔] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

(๑) ในสหชาตปัจจัย มี ๗ วาระ ในที่นี้แสดงย่อไว้เพียง ๓ วาระ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 528

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๔๐๕] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

คือ วิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๔๐๖] ๑๐. อวิตักกอวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดพร้อมกัน และวิตกเป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมและวิตก เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 529

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดภายหลัง และวิตกเป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

อวิตักกวิจารมัตตมูลกะ มี ๕ ^(๑) วาระ เหมือนสหชาตปัจจัย.

[๔๐๗] ๑๑. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๕ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ ปุเรชาตะ ปัจฉาชาตะ อาหาระ และอินทริยะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ ฯลฯ.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ

ขันธ์ทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

วิจาร เป็นปัจจัยแก่หทยวัตถุ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

มหาภูตรูป ๑ เป็นปัจจัยแก่มหาภูตรูป ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ

มหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูป และกฏัตตารูป ทั้งหลายที่เป็นอุปาทารูป ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

๑. ดูข้อ ๒๐๖ ถึงข้อ ๒๑๐

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 530

พาหิรรูป ... อาหารสมุฏฐานรูป ... อุตุสมุฏฐานรูป ฯลฯ

ส่วนพวกอสัญญสัตว์ทั้งหลาย มหาภูตรูป ๑ เป็นปัจจัยแก่มหาภูตรูป ๓ ฯลฯ มหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ที่เป็นอุปาทารูป ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

บุคคลเห็นรูปด้วยทิพยจักษุ, ฟังเสียงด้วยทิพโสตธาตุ.

รูปายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ โผฏฐัพพายตนะ เป็น ปัจจัยแก่กายวิญญาณ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

จักขายตนะ เป็นปัจจัยแก่จักขุวิญญาณ ฯลฯ กายายตนะ เป็นปัจจัยแก่กายวิญญาณ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกอวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และวิจาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

กวฬีการาหาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

รูปชีวิตินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

[๔๐๘] ๑๒. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 531

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

บุคคลพิจารณาเห็นจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา, ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภจักษุนั้น ราคะย่อมเกิดขึ้น โทมนัสย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลพิจารณาเห็นโสตะ ฯลฯ กายะ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ฯลฯ หทยวัตถุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ฯลฯ โทมนัสย่อมเกิดขึ้น.

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๐๙] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 532

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

บุคคลพิจารณาเห็นจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็น อนัตตา, ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภจักษุนั้น วิตกย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลพิจารณาเห็นโสตะ ฆานะ ชิวหา กายะ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ หทยวัตถุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภโสตะเป็นต้นนั้น วิตกย่อม เกิดขึ้น

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๐] ๑๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 533

ในปฏิสนธิขณะ วิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และกฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๑] ๑๗. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปุเรชาตะ ได้แก่

บุคคลพิจารณาเห็นจักษุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง เพราะปรารภจักษุนั้น ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก ย่อมเกิดขึ้น.

บุคคลพิจารณาเห็นโสตะ ฆานะ ชิวหา กายะ ฯลฯ หทยวัตถุ โดยความเป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ย่อมยินดี ย่อมเพลิดเพลินยิ่ง

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 534

เพราะปรารภโสตะเป็นต้นนั้น ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และ วิตก ย่อมเกิดขึ้น ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๒] ๑๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกันและหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย, ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๓] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกัน และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 535

[๔๑๔] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ, ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ และรวมกับ อินทริยะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกันและมหาภูตรูป เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และกวฬีการาหารเป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อินทริยะ ได้แก่

ขันธ์ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และรูปชีวิตินทรีย์เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๕] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรมเป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และสหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 536

ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกันและหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และวิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ และวิตก ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๔๑๖] ๒๒. อวิตักกสวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

วิตก และ หทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ วิตก และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๗] ๒๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 537

ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจารเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ด้วย อำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๘] ๒๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๔ อย่าง คือ สหชาตะ, สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ, ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ และรวมกับ อินทริยะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลาย ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม ที่เกิดพร้อมกัน และวิจาร เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดพร้อมกัน และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 538

วิตกที่เกิดพร้อมกัน และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดพร้อมกัน และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจารเป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และมหาภูตรูปทั้งหลายเป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย. ในปฏิสนธิขณะ วิตก และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุเป็นปัจจัยแก่วิจาร ด้วยอำนาจชองอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดภายหลัง และวิจารเป็นปัจจัยแก่กาย ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดภายหลัง วิตก และกวฬีการาหาร เป็นปัจจัยแก่กายนี้ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อินทริยะ ได้แก่

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 539

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรมที่เกิดภายหลัง วิตก และรูปชีวิตินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๑๙] ๒๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือ สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และวิจาร เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และ วิจาร ฯลฯ.

ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

ขันธ์ ๑ ที่เป็นอวิตักกวิจารมัตตธรรม และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ ขันธ์ ๓ และวิจาร ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และหทยวัตถุ ฯลฯ.

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๔๒๐] ๒๖. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตก ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 540

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

[๔๒๑] ๒๗. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือ สหชาตะ และ ปัจฉาชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกัน และวิตก เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง และวิตก เป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

[๔๒๒] ๒๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

คือ ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรม และวิตก เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ และจิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ ขันธ์ ๒ และวิตกเป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๒ ฯลฯ

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 541

[๔๒๓] ๒๙. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือ สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

ที่เป็น สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ ได้แก่

ขันธ์ ๑ ที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกัน วิตก และหทยวัตถุ เป็นปัจจัยแก่ขันธ์ ๓ ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย ฯลฯ.

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ในปฏิสนธิชณะ ฯลฯ

[๔๒๔] ๓๐. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย

มี ๓ อย่าง คือ สหชาตะ, ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ และรวมกับ ิอินทริยะ

ที่เป็น สหชาตะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดพร้อมกัน วิตก และมหาภูตรูปทั้งหลาย เป็นปัจจัยแก่จิตตสมุฏฐานรูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

ในปฏิสนธิขณะ ฯลฯ

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง วิตก และกวฬีการาหารเป็นปัจจัยแก่กายนี้ ที่เกิดก่อน ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 542

ที่เป็น ปัจฉาชาตะ รวมกับ อินทริยะ ได้แก่

ขันธ์ทั้งหลายที่เป็นสวิตักกสวิจารธรรมที่เกิดภายหลัง วิตก และรูปชีวิตินทรีย์ เป็นปัจจัยแก่กฏัตตารูปทั้งหลาย ด้วยอำนาจของอัตถิปัจจัย.

๒๒. นัตถิปัจจัย

๒๓. วิคตปัจจัย

[๔๒๕] วิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรมด้วยอำนาจของนัตถิปัจจัย ฯลฯ เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของวิคตปัจจัย.

นัตถิปัจจัย วิคตปัจจัย เหมือนกับ อนันตรปัจจัย.

อวิคตปัจจัย เหมือนกับ อัตถิปัจจัย.

การนับจำนวนวาระในอนุโลม แห่งปัญหาวาระ

สุทธมูลกนัย

[๔๒๖] ในเหตุปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๒๓ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๒๘ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ในปัจฉาชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๒๑ วาระ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 543

ในอาหารปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในอินทริยปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในฌานปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในมัคคปัจจัย มี ๑๖ วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ ในอัตถิปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในนัตถิปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในวิคตปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในอวิคตปัจจัย มี ๓๐ วาระ.

ปัจจัยฆฏนา เหมือนกับ กุสลติกะ นั่นเทียว. การนับปัญหาวาระผู้มีปัญญาพึงกระทำอย่างนี้.

อนุโลม จบ

ปัจจนียนัย

การยกปัจจัยในปัจจนียะแห่งปัญหาวาระ

[๔๒๗] ๑. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๔๒๘] ๒. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย. เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 544

[๔๒๙] ๓. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๔๓๐] ๔. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย. เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๔๓๑] ๕. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของ กัมมปัจจัย.

[๔๓๒] ๖. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย. เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของ อุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๔๓๓] ๗. สวิตักกสวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจ ของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 545

[๔๓๔] ๘. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๔๓๕] ๙. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๔๓๖] ๑๐. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

[๔๓๗] ๑๑. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๔๓๘] ๑๒. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 546

[๔๓๙] ๑๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๔๔๐] ๑๔. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจาร ธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของกัมมปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

[๔๔๑] ๑๕. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๔๔๒] ๑๖. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของ สหชาตปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 547

[๔๔๓] ๑๗. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๔๔๔] ๑๘. อวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วย อำนาจของอุปนิสสยปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๔๔๕] ๑๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ

มี ๒ อย่าง คือ สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

[๔๔๖] ๒๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

มี ๒ อย่าง คือ สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

[๔๔๗] ๒๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 548

มี ๓ อย่าง คือ สหชาตะ, ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ และ รวมกับ อินทริยะ

[๔๔๘] ๒๒. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ฯลฯ

มี ๒ อย่าง คือ สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

[๔๔๙] ๒๓. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๔๕๐] ๒๔. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๔๕๑] ๒๕. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็น ปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย เป็นปัจจัย ด้วย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 549

อำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอาหารปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอินทริยปัจจัย.

[๔๕๒] ๒๖. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปุเรชาตปัจจัย.

[๔๕๓] ๒๗. อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

[๔๕๔] ๒๘. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัยด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๔๕๕] ๒๙. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัยม, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 550

[๔๕๖] ๓๐. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของ อุปนิสสยปัจจัย, เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของปัจฉาชาตปัจจัย.

[๔๕๗] ๓๑. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัย แก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วย อำนาจของสหชาตปัจจัย.

[๔๕๘] ๓๒. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๔๕๙] ๓๓. สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม และอวิตักกวิจารมัตตธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย. เป็นปัจจัย ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย.

[๔๖๐] ๓๔. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่สวิตักกสวิจารธรรม ฯลฯ

มี ๒ อย่าง คือ สหชาตะ และ สหชาตะ รวมกับ ปุเรชาตะ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 551

[๔๖๑] ๓๕. สวิตักกสวิจารธรรม อวิตักกวิจารมัตตธรรม และอวิตักกอวิจารธรรม เป็นปัจจัยแก่อวิตักกอวิจารธรรม ฯลฯ

มี ๓ อย่าง คือ สหชาตะ, ปัจฉาชาตะ รวมกับ อาหาระ และ รวมกับ อินทริยะ

ปัจจนียมาติกา จบ

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๔๖๒] ในนเหตุปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี ๓๕ วาระ ใน นสมนันตรปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนสหชาตปัจจัย มี ๒๙ วาระ ในนอัญญมัญญปัจจัย มี ๒๙ วาระ ในนนิสสยปัจจัย มี ๒๙ วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี ๓๔ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย ๓๕ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๒๙ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๒๗ วาระ ในโนอัตถิปัจจัย มี ๒๗ วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในโนวิคตปัจจัย มี ๓๕ วาระ ในโนอวิคตปัจจัย มี ๒๗ วาระ.

ผู้มีปัญญา เมื่อจะนับปัจจนียะ พึงนับตามบทเหล่านี้.

ปัจจนียะ จบ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 552

อนุโลมปัจจนียะ

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ

[๔๖๓] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๑๑ วาระ ... ในนอธิปติปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนอนันตรปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนสมนันตรปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนอัญญนัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอุปนิสสยปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนปุเรชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนปัจฉาชาตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนอาเสวนปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนกัมมปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนวิปากปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๑๑ วาระในนอินทริยปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนฌานปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๗ วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๑๑ วาระ ใน โนวิคตปัจจัย มี ๑๑ วาระ.

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ พึงนับโดยเหตุนี้.

อนุโลมปัจจนียะ จบ

ปัจจนียานุโลมนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[๔๖๔] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๒๑ วาระ ... ใน อธิปติปัจจัย มี ๒๓ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในสมนันตรปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๒๘ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในปุเรชาต-

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๒ - หน้า 553

ปัจจัย มี ๕ วาระ ในปัจฉาชาตปัจจัย มี ๕ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๒๑ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในอินทริยปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในฌานปัจจัย มี ๒๑ วาระ ใน มัคคปัจจัย มี ๑๖ วาระ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๑๑ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ ในอัตถิปัจจัย มี ๓๐ วาระ ในนัตถิปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในวิคตปัจจัย มี ๒๕ วาระ ในอวิคตปัจจัย มี ๓๐ วาระ.

ปัจจนียานุโลม พึงแจก โดยเหตุนี้.

ปัจจนียานุโลม จบ

วิตักกติกะที่ ๖ จบ

อรรถกถาวิตักกติกะ

ใน วิตักกติกะ คำว่า ยถากมฺมูปคาณสฺส ปริกมฺมํ ได้แก่ บริกรรมแห่งทิพยจักษุญาณนั่นเอง เป็นบริกรรมเพื่อให้ยถากัมมูปคญาณนั้น เกิดขึ้น ก็คำนี้ตรัสหมายบริกรรมในเวลาใช้ญาณที่เกิดขึ้นแล้ว. คำที่เหลือใน อธิการนี้ท่านอธิบายไปตามบาลีนั่นเอง.

อรรถกถาวิตักกติกะ จบ