เหตุทุกอุปปันนติกะ (๑. เหตุทุกะ ๑๗. อุปปันนติกะ)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 243

เหตุทุกอุปปันนติกะ

(๑. เหตุทุกะ ๑๗. อุปปันนติกะ)

อุปปันนบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๗๔๙] ๑. อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ เป็นปัจจัยแก่อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.

๒. อารัมมณปัจจัย

[๗๕๐] ๑. อุปปันนธรรมที่ไม่ใช่เหตุ เป็นปัจจัยแก่อุปปันนธรรมที่ไม่ใช่เหตุ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ.

๓. อธิปติปัจจัย

[๗๕๑] ๑. อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ เป็นปัจจัยแก่อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือที่เป็น สหชาตาธิปติ มี ๓ วาระ ฯลฯ

๔. อุปปันนธรรมที่ไม่ใช่เหตุ เป็นปัจจัยแก่อุปปันนธรรมที่ไม่ใช่เหตุ ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ มี ๓ วาระ ฯลฯ

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 244

๔. สหชาตปัจจัย

[๗๕๒] ๑. อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ เป็นปัจจัยแก่อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ

ฯลฯ

๗. อุปนิสสยปัจจัย

๑. อุปปันนธรรมที่ไม่ใช่เหตุ เป็นปัจจัยแก่อุปปันนธรรมที่ไม่ใช่เหตุ ด้วยอำนาจของอุปนิสสยปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณูปนิสสยะ และ ปกตูปนิสสยะ ที่เป็น ปกตูปนิสสยะ ได้แก่ บุคคลเข้าไปอาศัยอุตุที่เกิดขึ้นแล้ว ยังฌานให้เกิดขึ้น ยังวิปัสสนาให้ เกิดขึ้น ยังมรรคให้เกิดขึ้น ยังอภิญญาให้เกิดขึ้น ยังสมาบัติให้เกิดขึ้น

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๗๕๓] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๖ วาระ ในสหชาตปัจจัย มี ๙ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๙ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ใน ปุเรชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในปัจฉาชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๓ วาระ ในอินทริยปัจจัย มี ๙ วาระ ในฌานปัจจัย มี ๓ วาระ ในมัคคปัจจัย มี ๙ วาระ ใน สัมปยุตตปัจจัย มี ๙ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๕ วาระ ในอัตถิปัจจัย มี ๙ วาระ ในอวิคตปัจจัย มี ๙ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 245

ปัจจนียนัย

การยกปัจจัยในปัจจนียะ

[๗๕๔] ๑. อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ เป็นปัจจัยแก่อุปปันนธรรมที่เป็นเหตุ ด้วยอำนาจของสหชาตปัจจัย ฯลฯ

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๗๕๕] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ

ฯลฯ

อนุโลมปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลมปัจจนียะ

[๗๕๖] เพราะเหตุปัจจัย ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียานุโลม

[๗๕๗] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ... ฯลฯ อนุโลมนัยก็ดี ปัจจนียนัยก็ดี อนุโลมปัจจนียนัยก็ดี ปัจจนียานุโลมนัยก็ดี แห่งปัญหาวาระ ในกุสลติกะ ท่านนับไว้อย่างไร พึงนับอย่างนั้น. ในทุกะนี้ ปฏิจจวาระก็ดี สหชาตวาระก็ดี ปัจจยวาระก็ดี นิสสยวาระก็ดี สังสัฏฐวาระก็ดี สัมปยุตตวาระก็ดี อุปปันนธรรมก็ดี อุปาทิธรรม ก็ดี ไม่มี.

เหตุทุกอุปปันนติกะ จบ