สารัมมณทุกติกะ (๕๕. สารัมมณทุกะ ๑. กุสลติกะ)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 478

สารัมมณทุกกุสลติกะ

(๕๕. สารัมมณทุกะ ๑. กุสลติกะ)

กุศลบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑๔๑๘] ๑. กุศลธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัยกุศลธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

ในสัปปัจจยทุกะ กุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม อาศัย กุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม เกิดขึ้น ฉันใด ในสารัมมณทุกะพึงให้ พิสดารฉันนั้น.

อกุศลบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑๔๑๙] ๑. อกุศลธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัยอกุศลธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

ในสัปปัจจยทุกะ อกุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม อาศัยอกุศลธรรมที่เป็นสัปปัจจยธรรม เกิดขึ้น ฉันใด ในสารัมณทุกะ พึงให้พิสดารฉันนั้น.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 479

อัพยากตบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๑๔๒๐] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๑ - ๒ - ๓)

๔. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม อาศัย อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๔ - ๕ - ๖)

๗. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม อาศัย อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม และอัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ (วาระที่ ๗ - ๘ - ๙)

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๑๔๒๑] ในเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๖ วาระ ฯลฯ ใน ปุเรชาตปัจจัย มี ๑ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ

ปัจจนียนัย

การนับจำนวนวาระในปัจจนียะ

[๑๔๒๒] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ในนอธิปติปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ ในนกัมมปัจจัย มี ๒ วาระ ในนวิปากปัจจัย

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 480

มี ๕ วาระ ในนอาหารปัจจัย มี ๑ วาระ ในนอินทริยปัจจัย มี ๑ วาระ ใน นฌานปัจจัย มี ๒ วาระ ในนมัคคปัจจัย มี ๙ วาระ ในนสัมปยุตตปัจจัย มี ๓ วาระ ในนวิปปยุตตปัจจัย มี ๒ วาระ ในโนนัตถิปัจจัย มี ๓ วาระ ในโน วิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

อัพยากตบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

เหตุปัจจัย

[๑๔๒๓] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เป็นปัจจัย แต่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ.

๒. อารัมมณปัจจัย

[๑๔๒๔] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เป็นปัจจัย แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรมด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

๒. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เป็นปัจจัย แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๒ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 481

๓. อธิปติปัจจัย

[๑๔๒๕] ๑. อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม เป็นปัจจัย แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มี ๒ อย่าง คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ และ สหชาตาธิปติ มี ๓ วาระ.

๔. อัพยากตธรรมที่เป็นอนารัมมณธรรม เป็นปัจจัย แก่อัพยากตธรรมที่เป็นสารัมมณธรรม ด้วยอำนาจของอธิปติปัจจัย

มีอย่างเดียว คือที่เป็น อารัมมณาธิปติ ฯลฯ

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๑๔๒๖] ในเหตุปัจจัย ที่ ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๒ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๔ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในสหชาตปัจจัย มี ๗ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๖ วาระ ในนิสสยปัจจัย ๗ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัยย มี ๒ วาระ ในปุเรชาตปัจจัย มี ๑ วาระ ในปัจฉาชาตปัจจัย มี ๑ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๑ วาระ ในกัมมปัจจัย มี ๓ วาระ ใน วิปากปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในสัมปยุตตปัจจัย มี ๑ วาระ ในวิปปยุตตปัจจัย มี ๒ วาระ.

สารัมมณทุกกุสลติกะ จบ