กุสลติกนเหตุสเหตุกทุกะ (๑. กุสลติกะ ๖. นเหตุสเหตุกทุกะ)

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 916

กุสลติกนเหตุสเหตุกทุกะ

(๑. กุสลติกะ ๖. นเหตุสเหตุกทุกะ)

นเหตุสเหตุกบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๕๕๔] ๑. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็น กุศล อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็นกุศล เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๒. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็น อกุศล อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็นอกุศล เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

๓. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็น อัพยากตะ อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็น อัพยากตะ เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๕๕๕] ในเหตุปัจจัย มี ๓ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 917

ปัจจนียนัย

[๕๕๖] ในนอธิปติปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

นเหตุสเหตุกบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. อารัมมณปัจจัย

[๕๕๗] ๑. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็น กุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็น กุศล ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ.

๔. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรมที่เป็น อกุศล เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรม ที่เป็นอกุศล ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ.

๗. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นเหตุกธรรมที่เป็น อัพยากตะ เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นสเหตุกธรรม ที่เป็นอัพยากตะ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย มี ๓ วาระ.

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๕๕๘] ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๗ วาระ ในอนันตรปัจจัย มี ๕ วาระ ฯลฯ ในสหชาตปัจจัย มี ๓ วาระ ในอัญญมัญญปัจจัย มี ๓ วาระ ในนิสสยปัจจัย มี ๓ วาระ ในอุปนิสสยปัจจัย มี ๙ วาระ ในอาเสวนปัจจัย มี ๓ วาระ ในกัมมปัจจีย มี ๕ วาระ ในวิปากปัจจัย มี ๑ วาระ ในอาหารปัจจัย มี ๓ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๓ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 918

ปัจจนียนัย

[๕๕๙] ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ในนอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ฯลฯ

อนุโลมปัจจนียนัย

[๕๖๐] เพราะอารัมมณปัจจัย ในนเหตุปัจจัย มี ๙ วาระ ... ฯลฯ

ปัจจนียานุโลมนัย

[๕๖๑] เพราะนเหตุปัจจัย ในอารัมมณปัจจัย มี ๙ วาระ ... ฯลฯ

แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

นเหตุอเหตุกบทปฏิจจวาระ

อนุโลมนัย

๑. เหตุปัจจัย

[๕๖๒] ๑. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นอเหตุกธรรมที่เป็น อัพยากตะ อาศัยธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นอเหตุกธรรมที่เป็น อัพยากตะ เกิดขึ้น เพราะเหตุปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๕๖๓] ในเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ ในอารัมมณปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑ วาระ.

พระอภิธรรมปิฎก ปัฏฐาน เล่ม ๗ ภาค ๖ - หน้า 919

ปัจจนียนัย

[๕๖๔] ในนเหตุปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในโนวิคตปัจจัย มี ๑ วาระ.

สหชาตวาระก็ดี ฯลฯ สัมปยุตตวาระก็ดี เหมือนกับปฏิจจวาระ.

นเหตุอเหตุกบทปัญหาวาระ

อนุโลมนัย

๑. อารัมมณปัจจัย

[๕๖๕] ๑. ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นอเหตุกธรรมที่เป็น อัพยากตะ เป็นปัจจัยแก่ธรรมที่ไม่ใช่เหตุธรรม แต่เป็นอเหตุกธรรม ที่เป็นอัพยากตะ ด้วยอำนาจของอารัมมณปัจจัย

การนับจำนวนวาระในอนุโลม

[๕๖๖] ในอารัมมณปัจจัย มี ๑ วาระ ในอธิปติปัจจัย มี ๑ วาระ ฯลฯ ในอวิคตปัจจัย มี ๑ วาระ.

แม้ปัญหาวาระในกุสลติกะฉันใด พึงให้พิสดารฉันนั้น.

กุสลติกนเหตุสเหตุกทุกะ จบ