สานุวาสีเถรเปตวัตถุ
แต่ตามพระไตรปิฎก การที่เปรตจะปรากฏ ต้องเป็นไปเพื่อประโยชน์ที่จะได้รับอุทิศส่วนกุศลจากบุคคลนั้น เปรตนั้นจึงปรากฏให้เห็นด้วยกำลังของจิต ซึ่งถึงแม้ว่าบุคคลนั้นจะไม่มีทิพยจักษุเหมือนอย่างท่านพระมหาโมคคัลลานะ ที่เมื่อท่านน้อมจิตไปสู่ภูมิใด ก็ย่อมเห็นสัตว์โลกในภูมินั้นได้ แต่ว่าบุคคลธรรมดาเห็นเปรต หรือเทพบ้าง เป็นบางครั้ง บางขณะ
สำหรับข้อความในพระไตรปิฎกที่แสดงให้เห็นว่า เปรตปรากฏให้เห็นได้ด้วยกำลังจิตนั้น ใน ขุททกนิกาย เปตวัตถุ สานุวาสีเถรเปตวัตถุ มีข้อความว่า
พระเถระชาวกุณฑินครรูปหนึ่ง อยู่ที่ภูเขาสานุวาสี มีนามว่าโปฏฐปาทะ เป็นสมณะผู้มีอินทรีย์อันอบรมดีแล้ว มารดา บิดา และพี่ชายของท่านเกิดในยมโลกเสวยทุกขเวทนา เพราะทำกรรมลามก จึงไปจากโลกนี้สู่เปตโลก เปรตเหล่านั้นถึงทุคติมีช่องปากเท่ารูเข็ม ลำบากยิ่งนัก เปลือยกาย ซูบผอม มีความเกรงกลัว สะดุ้งหวาดเสียวมาก มีการงานทารุณ ไม่อาจแสดงตนแก่พระเถระได้ เปรตผู้พี่ชายของท่านคนเดียวเปลือยกาย รีบไปนั่งคุกเข่า ประณมมือแสดงตนแก่พระเถระ พระเถระไม่ใส่ใจถึง เป็นผู้นิ่งเดินเลยไป
เปรตนั้นจึงบอกให้พระเถระรู้ว่า
ข้าพเจ้าเป็นพี่ชายของท่าน ไปแล้วสู่เปตโลก ข้าแต่ท่านผู้เจริญ มารดา บิดาของท่านเกิดในยมโลกเสวยทุกข์ เพราะทำบาปกรรม จึงไปจากโลกนี้สู่เปตโลก
เปรตผู้เป็นมารดา บิดาของท่านทั้งสองนั้น มีช่องปากเท่ารูเข็ม ลำบากมากเปลือยกาย ซูบผอม มีความเกรงกลัว สะดุ้งหวาดเสียวมาก มีการงานทารุณ ไม่อาจแสดงตัวแก่ท่าน ขอท่านจงเป็นผู้มีความกรุณา อนุเคราะห์แก่มารดา บิดา จงให้ทาน แล้วอุทิศส่วนกุศลไปให้พวกเรา พวกเราผู้มีการงานอันทารุณ จักยังอัตภาพให้เป็นไปได้ เพราะทานอันท่านให้แล้ว
พระเถระกับภิกษุอื่นอีก ๑๒ รูปเที่ยวบิณฑบาต แล้วกลับมาประชุมในที่เดียวกัน เพราะเหตุแห่งภัตกิจ พระเถระจึงกล่าวแก่ภิกษุทั้งหมดนั้นว่า
ขอท่านทั้งหลายจงให้ภัตตาหารที่ท่านได้แล้วแก่ผมเถิด ผมจะทำสังฆทานเพื่ออนุเคราะห์ญาติทั้งหลาย ภิกษุเหล่านั้นจึงมอบถวายพระเถระ พระเถระนิมนต์สงฆ์ถวายสังฆทาน แล้วอุทิศส่วนกุศลไปให้มารดา บิดา และพี่ชาย ด้วยอุทิศเจตนาว่าขอทานนี้จงสำเร็จแก่ญาติทั้งหลายของเรา ขอญาติทั้งหลายจงมีความสุขเถิด
ในลำดับที่อุทิศให้นั่นเอง โภชนะอันสะอาดประณีต สมบูรณ์ มีแกงและกับหลายอย่างเกิดขึ้นแก่เปรตเหล่านั้น
ทั้งมารดา บิดา และพี่ชายเกิดเป็นเปรต แต่เฉพาะพี่ชายเท่านั้นที่ปรากฏแก่พระเถระ เปรตกล่าวว่า มารดา บิดามีการงานทารุณ ไม่อาจแสดงตนแก่พระเถระได้แต่พี่ชายเท่านั้นที่แสดงตนแก่พระเถระได้ และขอให้อุทิศส่วนกุศลไปให้ ซึ่งการอุทิศส่วนกุศลไปให้เปรต จะต้องกระทำบุญถวายทานแก่ผู้มีศีล เปรตจึงจะได้รับอุทิศส่วนกุศล แต่ถ้าบุคคลนั้นไม่เป็นผู้ที่ควรแก่ทักษิณา เป็นผู้ที่ทุศีล เปรตก็จะไม่ได้รับอุทิศส่วนกุศล
ขุททกนิกาย เปตวัตถุ เขตตูปมาเปตวัตถุ มีข้อความว่า
พระผู้มีพระภาคได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้ ความว่า
พระอรหันต์ทั้งหลายเปรียบด้วยนา ทายกทั้งหลายเปรียบด้วยชาวนา ไทยธรรมเปรียบด้วยพืช ผลทานย่อมเกิดแต่การบริจาคไทยธรรมของทายกและปฏิคาหกผู้รับ พืชที่บุคคลหว่านลงในนานั่น ย่อมเกิดผลแก่เปรตทั้งหลายและทายก เปรตทั้งหลายย่อมบริโภคผลนั้น ทายกย่อมเจริญด้วยบุญ ทายกทำกุศลในโลกนี้แล้วอุทิศให้เปรตทั้งหลาย ครั้นทำกรรมดีแล้ว ย่อมไปสู่สวรรค์
ผู้ที่ทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้เปรตนั้น เป็นกุศลของผู้กระทำ ซึ่งจะทำให้ผู้นั้นได้รับผลของบุญที่เป็นสุข และเป็นเหตุให้ไปสู่สุคติ
ที่มา ...