ถ้าปัญญาเจตสิกเกิดขึ้น วีรติเจตสิกก็ต้องเกิดร่วมด้วยใช่หรือไม่?
ปัญญาเจตสิก ไม่ว่าจะเป็นในขั้นกามาวจรกุศล รูปาวจรกุศล อรูปาวจรกุศลหรือวิปัสสนากุศลก็ดี เมื่อเกิดขึ้น วีรตีเจตสิกย่อมเกิดร่วมด้วยใช่หรือไม่?
ปัญญาเป็นกุศล ทำหน้าที่รู้ความต่างกันของขณะที่เป็นกุศลกับขณะที่เป็นอกุศล รู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริงโดยความเป็นอนัตตา เป็นต้น ขณะที่เป็นกุศล จึงไม่เป็นอกุศล และเพราะเจตนาเจตสิกเป็นกุศลด้วย จึงไม่ทำอกุศลกรรม และเจตสิกที่เว้นจากบาปอกุศลนั้น คือ วีรตีเจตสิก วีรตีเจตสิกจึงทำกิจหน้าที่ คือ เว้นจากอกุศลธรรม เพราะฉะนั้น ขณะที่ปัญญาเจตสิกเกิดขึ้น จึงไม่ล่วงกายทุจริตและวจีทุจริตด้วย เพราะวีรตีเจตสิกเกิดร่วมด้วยใช่หรือไม่?
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ก่อนอื่นก็ต้องเข้าใจก่อนว่า วิรตีเจตสิก คือ อะไร? วิรตีเจตสิก เป็นเจตสิกที่ทำให้เกิดการงดเว้นจากบาป หมายถึง โสภณเจตสิก ๓ ประเภทได้แก่
๑. สัมมาวาจาเจตสิก เป็นสภาพที่งดเว้นจากวาจาทุจริต ๔ (เว้นจากการพูดเท็จ เว้นจากการพูดส่อเสียด เว้นจากการพูดคำหยาบ เว้นจากการพูดเพ้อเจ้อ)
๒. สัมมากัมมันตเจตสิก เป็นสภาพที่งดเว้นจากกายทุจริต ๓ (เว้นจากการฆ่าสัตว์ เว้นจากการลักทรัพย์ เว้นจากการประพฤติผิดในกาม)
๓. สัมมาอาชีวเจตสิก เป็นสภาพที่งดเว้นจากอาชีพทุจริตที่เป็นไปทางวาจา ๔ และทางกาย ๓
วิรตีเจตสิกทั้ง ๓ ดวงนี้เกิดได้กับจิตเพียง ๑๖ ดวงเท่านั้น คือ เกิดได้กับมหากุศลจิต ๘ ดวงและ โลกุตตรจิต ๘ ดวง วิรตีที่เกิดกับมหากุศลจิตจะเกิดได้ทีละดวง ซึ่งเป็นไปในกุศลขั้นศีล เพราะอารมณ์ของวิรตีทั้ง ๓ นั้นต่างกันจึงเกิดไม่พร้อมกัน ส่วนวิรตีที่เกิดกับโลกุตตรจิต จะต้องเกิดพร้อมกันทั้ง ๓ ดวง เพราะเป็นองค์ของอธิศีลสิกขา ซึ่งทำกิจดับหรือละกิเลสเป็นสมุจเฉทและเพราะมีอารมณ์ คือ พระนิพพานอย่างเดียวกัน
ดังนั้น วิรตีเจตสิก ที่เกิดกับมหากุศลจิต จะเกิดโดยไม่มีปัญญาเกิดร่วมด้วยก็ได้ เว้นจากอกุศลได้ แม้ไม่มีปัญญา หรือ เกิดพร้อมร่วมกับปัญญา ก็ได้ แต่ถ้าในขณะที่เป็นโลกุตตรจิตแล้ว จะไม่ปราศจากปัญญาแน่นอน
ที่สำคัญแล้ว ปัญญาสภาพธรรมที่เข้าใจอย่างถูกต้องตรงตามความเป็นจริง จะเกื้อกูลให้กุศลธรรมเจริญขึ้นตามกำลังของปัญญา มีการเว้นจากอกุศลและสะสมกุศล เข้าใจว่านั่นเป็นธรรมที่มีจริงที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย ไม่ใช่เรา ครับ
ขอเชิญศึกษาเพิ่มเติมได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ครับ
วิรตีเจตสิกเกิดกับมหากุศล ๘ และโลกุตตรจิต ๘
... ยินดีในกุศลของคุณ JYS และทุกๆ ท่านด้วยครับ ...
