จิตหลังความตาย
มีเหตุผลใดที่เอามาอธิบาย เพื่อให้เข้าใจได้ว่า หลังจากร่างกายเราตายไปแล้ว จิตยังคงอยู่?
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
[เล่มที่ 42] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓ - หน้าที่ ๕๓
"ชนทั้งหลายบางพวก ย่อมเข้าถึงครรภ์ ผู้มีกรรมลามก ย่อมเข้าถึงนรก ผู้มีกรรมเป็นเหตุแห่งสุคติ ย่อมไปสวรรค์ ผู้ไม่มีอาสวะ ย่อมปรินิพพาน"
การตายของสัตว์โลก คือ จุติจิตเกิดขึ้น ทำกิจเคลื่อนจากความเป็นบุคคลนี้ในภพนี้ชาตินี้ เมื่อจุติจิตดับไปแล้ว เป็นปัจจัยให้ปฏิสนธิจิตเกิดขึ้น ทำกิจสืบต่อความเป็นบุคคลใหม่สืบต่อทันที (สำหรับผู้ที่ยังมีกิเลส) เพราะฉะนั้น ผู้ที่ไม่ได้บรรลุถึงความเป็นพระอรหันต์ดับกิเลสได้ทั้งหมด เมื่อตายไป (จิตขณะสุดท้ายของชีวิตในชาตินี้เกิดขึ้นทำกิจเคลื่อนจากความเป็นบุคคลนี้) ย่อมเกิดทันที แต่จะไปเกิดเป็นอะไร และที่ไหนนั้น ย่อมขึ้นอยู่กับกรรมที่กระทำแล้ว กล่าวคือ ผู้ทำกรรมดี เมื่อตายไป หากกรรมดีให้ผลย่อมเกิดในสุคติภูมิ ได้แก่ ภูมิมนุษย์ ภูมิสวรรค์ ตามควรแก่เหตุ (คือกรรม) ในทางตรงกันข้ามผู้ทำกรรมชั่วไว้ (ถ้ายังไม่บรรลุเป็นพระอริยบุคคล) เมื่อกรรมชั่วนั้นให้ผล ย่อมเกิดใน อ บายภูมิ คือ นรก เปรต อสุรกาย และสัตว์เดรัจฉาน
ไม่พ้นไปจากความเกิดดับสือต่อกันของจิต ไม่ใช่ว่าจิตคงอยู่เที่ยงยั่งยืน เพราะเหตุว่าจิตขณะหนึ่งเกิดแล้วดับไป เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อทันที แม้จุติจิต กับ ปฏิสนธิจิต ก็สืบต่อกันโดยไม่มีจิตอื่นมาคั่นเลย
สำหรับผู้ที่ดับกิเลสได้หมดสิ้นถึงความเป็นพระอรหันต์ เมื่อปรินิพพานแล้ว ไม่มีการเกิดอีกเลย เป็นผู้สิ้นทุกข์โดยประการทั้งปวง ครับ
... ยินดีในกุศลของคุณ สุระเชษฐ์ และทุกๆ ท่านด้วยครับ ...
จิตไม่มีขาที่จะออกจากตัวคนตาย ไม่มีปีก ไม่มีแขน จิตเป็นเพียงธาตุรู้ซึ่งเกิดขึ้นและดับไปทันที เกิดขึ้นทำกิจรู้และดับไปทันที ขณะที่เห็นในขณะนี้ จิตเห็นเกิดและดับทันที และมีจิตอื่นเกิดดับสืบต่อทันทีด้วย เป็นจิตแต่ละประเภท แต่ละชนิดที่เกิดขึ้นตามเหตุตามปัจจัย
ถาม วิญญาณที่ออกจากตัวคนตาย มีรูปร่างลักษณะอย่างไรหรือไม่
สุ. นี่เป็นสิ่งที่จะต้องเข้าใจให้ชัดเจนจริงๆ ในเรื่องของจิตและเจตสิก ซึ่งเป็นนามธรรมว่า เป็นสภาพธรรมที่ต่างกับรูปโดยสิ้นเชิง จิต เจตสิก ไม่มีรูปร่าง ไม่ใช่สีสันวัณณะ ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส
รูปในพระพุทธศาสนาหมายความถึงสิ่งที่มีจริงที่เกิดขึ้น แต่ไม่ใช่สภาพรู้ รสหวานมีจริง รสขมมีจริง ไม่ใช่สภาพรู้ เพราะฉะนั้น รสเป็นรูป แม้ว่ามองไม่เห็น
เสียงมีจริงกำลังปรากฏ เสียงไม่ใช่สภาพรู้ ไม่ใช่ลักษณะที่ได้ยิน เสียงเป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏเมื่อกระทบกับหู และปรากฏเป็นเสียงสูง เสียงต่ำ เสียงเบา เสียงทุ้ม เสียงห้าว เสียงหลายๆ เสียง ซึ่งสัญญาจำได้ว่าเสียงใคร แม้ว่าจะมีคนในโลกนี้ กี่หมื่นพันล้าน แต่รูปธรรมที่ทำให้เกิดเสียงก็ต่างกัน เพราะฉะนั้น ทุกคนย่อมสามารถจำได้ว่านั่นเสียงใคร แม้ว่าเป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏทางหูเท่านั้นเอง
วิญญาณ คือ นามธรรม ไม่ใช่รูปใดๆ เลย ไม่มีสี ไม่มีกลิ่น ไม่มีรส ไม่มีเสียง เป็นแต่เพียงธาตุรู้ สภาพรู้ อาการรู้
ที่ถามว่า วิญญาณที่ออกจากตัวคนตายมีรูปร่างลักษณะอย่างไรหรือไม่ วิญญาณไม่มีขาที่จะออกจากตัวคนตาย ไม่มีปีก ไม่มีแขน เพราะเป็นเพียงธาตุรู้ซึ่งเกิดขึ้นและดับไปทันที เกิดขึ้นทำกิจรู้และดับไปทันที ขณะที่เห็นในขณะนี้ จิตเห็นเกิดและดับทันที และมีจิตอื่นเกิดดับสืบต่อทันทีด้วย เป็นจิตแต่ละประเภท แต่ละชนิดที่เกิดขึ้นตามเหตุตามปัจจัย
เหมือนไฟซึ่งไม่มีที่ไป ไม่ใช่ว่าไฟดับที่นี่แล้วไปที่อื่น แต่เกิดที่ไหนดับที่นั่น จิตเห็น เห็นที่จักขุปสาท เกิดที่จักขุปสาท ดับที่จักขุปสาท จิตได้ยิน ได้ยินเสียง เกิดขึ้นที่โสตปสาท ได้ยินที่โสตปสาท ดับที่โสตปสาท เป็นไปอย่างรวดเร็วมาก เพราะฉะนั้น ไม่ใช่ว่าวิญญาณที่ออกจากตัวคนตายมีรูปร่างลักษณะ ไม่ใช่รูป โดยสิ้นเชิง
ที่มา ...
พระอรหันต์ ในขณะยังมีชีวิตอยู่ จิตยังมีการเกิด-ดับไหมครับ ... ตอนนี้ ผมเข้าใจว่า ยังมีการเกิดดับ แต่ท่านไม่ยึดถือ เป็นตัวตนอีกแล้ว
ขณะที่จุติเกิด-ดับ ปฏิสนธิจะเกิดทันที ไม่มีจิตอื่นมาคั่นเลยเหรอครับ
เมื่อปฏิสนธิจิต เคลื่อนไปยังทารกที่เพิ่งปฏิสนธิ ปรากฏการณ์นี้ สามารถอธิบายได้ เช่น ทารกแฝดเหมือนเกิดจากไข่&อสุจิเดียวกัน มีอารมณ์แตกต่างกันเมื่อคลอด ... แต่จุติจิต>>ปฏิสนธิจิต ยังนึกปรากฏการณ์ไม่ออกครับ
เรียนความคิดเห็นที่ ๓
พระอรหันต์ ในขณะที่ท่านยังมีชีวิตอยู่ ยังมีสภาพธรรมเกิดขึ้นเป็นไป ท่านมีจิตเพียง ๒ ชาติ คือ วิบาก กับ กิริยา ครับ
เรียนความคิดเห็นที่ ๔
ขณะที่จุติเกิด-ดับ ปฏิสนธิจะเกิดทันที ไม่มีจิตอื่นมาคั่นเลย นั่นถูกต้อง เพราะทันทีที่จุติจิตดับไปขณะต่อไปที่เกิดสืบต่อต้องเป็นปฏิสนธิจิตเท่านั้น ครับ
เรียนความคิดเห็นที่ ๕
แม้ว่าจะเป็นแฝดกัน ก็ต้องเป็นแต่ละหนึ่งคน ไม่ใช่คนเดียวกัน ปฏิสนธิจิต ก็ต้องเป็นของแต่ละหนึ่ง ไม่ใช่ปฏิสนธิจิตดวงเดียวกัน ครับ
ผมคิดออกแล้ว ว่า ภพชาติมีจริง!!! ... เมื่อค่อยๆ พิจรณาดีๆ ... ว่า เมื่อทารกแฝดเกิดปฏิสนธิจิตขึ้น ย่อมเกิดจากจุติจิตอย่างแน่นอน ... เนื่องจากกฏเกณฑ์ธรรมชาติ ที่เป็นจริง คือ "เมื่อมีจิตใหม่เกิดขึ้นจิตเก่าจะดับ (เช่น เมื่อมีธาตุรู้เกิดขึ้นจิตก่อนหน้าจะดับ) และ เมื่อมีจิตก่อนหน้าดับจะมีจิตใหม่เกิดขึ้นทันที" ดังนั้น ก่อนตายจิตยังทำงานอยู่ เมื่อตาย จิตเป็นจุติจิต เมื่อจุติจิตดับไป จึงเกิดเป็นปฏิสนธิจิตใหม่ทันทีไม่มีจิตอื่นมาคั่น