ไม่เข้าใจ เพราะเป็นชื่อ เป็นเรื่อง
ธรรมไม่ใช่ค่อนข้างยาก แต่ยากที่สุด ลึกซึ้งที่สุด ยากที่ใครจะรู้ได้ ถ้าไม่เริ่มต้นจากการรู้ว่าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นใคร ตรัสรู้อะไร ตรัสรู้สิ่งที่มีจริงๆ ซึ่งมีอยู่ทุกกาลสมัย ทุกขณะ ถ้าไม่เข้าใจอย่างนี้จริงๆ ก็ไม่ได้ศึกษาธรรม ด้วยเหตุนี้ชื่อทั้งหลายก็เป็นชื่อ ก็ศึกษามาแล้วทั้งพระวินัย พระสูตร พระอภิธรรมด้วย
เห็น แค่เห็นคือผู้ที่ทรงตรัสรู้ ไม่มีสัตว์บุคคลใดๆ ในสิ่งที่ปรากฏให้เห็นเลย เพราะสิ่งนั้นเป็นเพียงสิ่งที่สามารถกระทบตา ไม่ใช่กระทบอย่างอื่น มีจริง และก็กระทบอื่นไม่ได้ นอกจากต้องกระทบกับจักขุปสาทซึ่งเป็นรูปที่กระทบกันได้ และต้องมีจิตซึ่งไม่ใช่ตา แล้วก็ไม่ใช่สิ่งที่กำลังปรากฏ แต่เป็นธาตุรู้เกิดขึ้นเห็น แค่นี้ก็ลึกซึ้ง คือเดี๋ยวนี้เอง เมื่อธาตุรู้คือจิตเกิดขึ้นเห็นแล้วก็ดับไป จึงเป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อได้
สิ่งที่กำลังเกิดดับสืบต่อเร็วที่สุดไม่ปรากฏเลยว่าดับหรือเกิด นี่ก็เป็นสิ่งที่ลึกซึ้งอย่างยิ่ง ด้วยเหตุนี้ชาวโลกซึ่งไม่ได้บำเพ็ญบารมีมาที่จะถึงความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ไม่สามารถที่จะเข้าใจสิ่งซึ่งเกิดดับสืบต่อเพราะเหตุว่าเร็วสุดที่จะประมาณ
การศึกษาธรรมไม่ใช่ไปศึกษาชื่อ ว่าจิตอะไรเกิดก่อนจิตเห็น แล้วจิตอะไรเกิดต่อจากจิตเห็น แต่เดี๋ยวนี้มีเห็นแล้วก็ยังไม่รู้ความจริงของสิ่งที่กำลังปรากฏว่านี่เป็นธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงตรัสรู้ว่าไม่ใช่ใคร ไม่ใช่สัตว์ ไม่ใช่บุคคล เพียงแต่มีปัจจัยเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป
ที่มา และ ขอเชิญรับฟัง