ปัญหาทั้งหลายแก้ได้ด้วยความตรงความจริง

[เล่มที่ 74] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย จริยาปิฎก เล่ม ๙ ภาค ๓ - หน้าที่ 611

อนึ่ง พึงพิจารณาความถึงพร้อมแห่งสัจจบารมี โดยนัยมีอาทิว่า เพราะเว้นสัจจะเสียแล้ว ศีลเป็นต้นก็มีไม่ได้. เพราะไม่มีการปฏิบัติอันสมควรแก่ปฏิญญา. เพราะรวมธรรมลามกทั้งปวง ในเพราะก้าวล่วงสัจจธรรม. เพราะผู้ไม่มีสัจจะเป็นคนเชื่อถือไม่ได้. เพราะนำถ้อยคำที่ไม่ควรยึดถือต่อไปมาพูด. เพราะผู้มีสัจจะสมบูรณ์เป็นผู้ตั้งมั่นในคุณธรรมทั้งปวง. เพราะเป็นผู้สามารถบำเพ็ญโพธิสมภารทั้งปวงให้บริสุทธิ์ได้. เพราะกระทำกิจแห่งโพธิสมภารทั้งปวง ด้วยไม่ให้ผิดสภาวธรรม และเพราะสำเร็จในการปฏิบัติของพระโพธิสัตว์ ดังนี้.

พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 340

ข้อความบางตอนจาก เมตตสูตร

ชื่อว่า ตรง (อุชุ) เพราะทำด้วยความไม่อวดดี ชื่อว่า ตรงดี (สุหุชู) เพราะไม่มีมายา. หรือว่า ชื่อว่า ตรง เพราะละความคดทางกายและวาจา ชื่อว่าตรงดี เพราะละความคดทางใจ. หรือชื่อว่า ตรง เพราะไม่อวดคุณที่ไม่มีจริง ชื่อว่า ตรงดี เพราะไม่อดกลั้นต่อลาภที่เกิดเพราะคุณที่ไม่มีจริง. พึงชื่อว่าเป็นผู้ตรงและตรงดี ด้วยอารัมมณูปนิชฌาน (สมถภาวนา) และลักขณูปนิชฌาน (วิปัสสนาภาวนา)

อ.อรรณพ: ท่านอาจารย์กล่าวว่า กิเลสมีมากมายหลายรูปแบบ ถ้ารู้ไม่ทันก็ต้องตกไปตามอำนาจของกิเลส ซึ่งน่าที่จะพิจารณามากๆ เลย แต่การที่จะรู้จักกิเลส รู้ทันกิเลสก็ไม่ง่ายเลย โดยเฉพาะ โลภะ โมหะครับ เล่ห์ของโลภะมีมาก ลักษณะอาการของโลภะในพระไตรปิฎก อรรถกถาท่านก็แสดงไว้เยอะ

เพราะฉะนั้น โลภกิเลส โมหกิเลส ก็มีมากมาย และโลภะก็หลากหลายรูปแบบจริงๆ มีชื่อ อาการต่างๆ เหมือนว่า แทบจะไม่เห็นวี่แววที่จะพ้นไปจากสิ่งเหล่านี้ได้โดยง่ายเลยครับท่านอาจารย์

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ต้องเป็นผู้ตรง ขาดสัจจบารมีไม่ได้เลย ตรงต่อการที่ ทุกคำ เพื่อให้คนอื่นเข้าใจถูกใช่ไหม? ขณะนั้นขัดเกลากิเลสของเราที่จะไม่ตรง หาอุบายต่างๆ คิดว่าฉลาด คิดว่าเป็นเล่ห์กลให้คนนั้นคนนี้ แต่ไม่ใช่สัจจะ ไร้ประโยชน์ เห็นชัดเลยว่า อุปนิสัยสะสมมาอย่างไร แม้ผู้ที่จะคิดแก้คนอื่นช่วยคนอื่น ก็ไม่ตรงแล้ว

อ.อรรณพ: ดูเหมือนเป็นความหวังดีที่อยากจะให้เขาแก้ในนิสัยที่ไม่ดีของเขา แต่เราไม่ได้มีความตรงในการที่จะแก้เขานะครับ

เพราะฉะนั้น ในเมื่อยังจะแก้คนอื่น ความไม่ดีของคนอื่น ด้วยความไม่ตรง ที่เป็นเล่ห์ของโลภะ เป็นต้น แล้วจะไปแก้ความไม่ดีของตัวเองได้อย่างไร เพราะในขณะนั้นก็เป็นความไม่ดีที่จะแก้ผู้อื่นด้วยความไม่ตรงครับ

ทีนี้ ความตรงนี่ยิ่งสนทนายิ่งเห็น บารมี ที่สำคัญตั้งแต่เบื้องต้น คือ สัจจบารมี ผมกราบเท้าอรรถกถาจารย์ กราบเรียนท่านอาจารย์ว่า โลภกิเลส โมหกิเลส ก็หลากหลายรูปแบบมาก แล้วท่านอาจารย์บอกว่า ถ้าไม่รู้ทันก็จะเป็นอย่างเช่นนั้นครับ เป็นเช่นนั้นแล้วเราก็แม้แต่เห็นกิเลสของคนอื่นเขา เหมือนเราอยากจะช่วยแก้เขาให้เป็นคนดี แต่เราก็ใช้วิธีการ วิธีคิด แบบของเราว่า จะต้องดักตรงโน้นนะ ไปอย่างนี้ไปอย่างนั้น เหมือนว่าเดี๋ยวก็ต้องเอาใจสักหน่อย เดี๋ยวก็จะต้องดูรุนแรงสักนิด แล้วเดี๋ยวก็ต้องเอาโน่นมาล่อ เอานี่มาล่อครับ ในขณะนั้นตัวเองไม่ตรง แล้วจะไปแก้คนอื่นได้อย่างไร ก็เลยประทับใจที่ท่านอาจารย์กล่าวมาหลายครั้งว่า ปัญหาทั้งหลายทั้งปวงแก้ได้ด้วยความตรงความจริง ครับ ก็ชัดขึ้นเรื่อยๆ แม้ในขั้นฟัง ขั้นไตร่ตรองครับ

ขอเชิญอ่านเพิ่มได้ที่..

ชื่อว่าเป็นผู้ที่ตรงต่อธรรม

ขอเชิญฟังได้ที่..

เป็นผู้ตรงต่อปัญญาตนเอง

ต้องเป็นผู้ตรงและจริงใจต่อพระธรรม

พระธรรมวินัย ๐๓๘ - ความเป็นผู้ตรง

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.อรรณพ ด้วยความเคารพค่ะ