ในขณะทีเป็นตัวตนเป็นอกุศลหรือไม่
ผู้ฟัง ในลักษณะเหมือนกับว่ามีตัวตน ขณะนั้นสภาพจิตจะอยู่ในลักษณะอะไร เป็นอกุศลอะไร ตรงไหน
ท่านอาจารย์ ขณะนั้นเป็นกุศล หรือเปล่า
ผู้ฟัง เป็นอกุศล
ท่านอาจารย์ ถ้าไม่ใช่กุศลก็คืออกุศล ที่อยากรู้นั่นคืออะไร จะรู้ได้ หรือไม่?โดยอย่างไร
ชื่อ (สภาพธรรม) ทรงแสดงไว้ครบถ้วน จิตมีเจตสิกประกอบเท่าไร เจตสิกประเภทใดตลอดทั้ง ๓ ภูมิ ไม่ว่าจะเป็นกามภูมิ รูปภูมิ อรูปภูมิ แสดงไว้ครบถ้วน แต่ไม่รู้เพราะสติสัมปชัญญะไม่เกิด เพราะฉะนั้นไม่ใช่ว่าเราอยากจะรู้ไปหมด โดยที่ขณะนี้มีสิ่งที่กำลังปรากฏแล้ว แล้วไม่รู้ในสิ่งนี้ แต่ไปคิดถึงสิ่งอื่น เห็นโลภะ หรือไม่ ถ้ายังไม่เห็นก็คือว่า ไม่มีวันจะเห็น ทั้งๆ ที่โลภะก็ติดตามไปตลอด
ผู้ฟัง ถ้าในขณะที่มีลักษณะของความเป็นตัวตนเกิดขึ้น ขณะนั้นก็เป็นลักษณะของอกุศลจิต ก็ให้รู้ว่าเป็นนามธรรม
ท่านอาจารย์ ทั้งหมดมี ๒ อย่างคือ นามธรรม และรูปธรรม จะเป็นกุศลก็ดับเร็วมาก จะเป็นอกุศลก็ดับเร็วมาก อย่างที่กล่าวแล้วว่า โทสะเกิด ก็รู้ว่าลักษณะของโทสะเป็นอย่างนั้น แต่ไม่รู้ว่าไม่ใช่เรา เพราะฉะนั้นลักษณะของโทสะก็ไม่เปลี่ยน สภาพธรรมเกิดดับเร็วมาก ต้องเริ่มที่จะเจริญความรู้ถูกว่าเป็นสภาพธรรม ไม่ต้องไปคำนึงว่านั่นเป็นอสังขาริก หรือสสังขาริก หรือว่ามีโทมนัสเวทนาเกิดร่วมด้วย ไม่ใช่ให้ไปคิดอย่างนั้น แต่สภาพธรรมเกิดเร็วมาก จะรู้อย่างนั้น จะเห็นอย่างนั้นเพิ่มขึ้นเมื่อเริ่มเข้าใจในลักษณะที่เป็นนามธรรม หรือรูปธรรม ไม่อย่างนั้นเราก็เรียกชื่อตลอด และคิดว่าเรารู้ตลอด เพราะโทสะเกิดก็เรียกเลย นี้โทสะ นี้มานะ ก็เรียกชื่อ และก็ยังอยากที่จะเข้าใจเพิ่มขึ้น แต่แท้จริงก็คือว่าไม่สามารถที่จะเข้าใจด้วยความเป็นเรา นอกจากลักษณะนั้นมี นานแล้วที่รู้ว่าเป็นโทสะ แต่ไม่รู้ว่าเป็นธรรม หรือว่าเป็นนามธรรม
ที่มา ...