โมฆราชปัญหา ... วันเสาร์ที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๕๖

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺสพุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิสงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ•••..... ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย .....•••
... สนทนาธรรมที่ ...

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา (มศพ.)

พระสูตร ที่จะนำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ

วันเสาร์ที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๕๖ เวลา ๐๙.๐๐ - ๑๒.๐๐ น. คือ

โมฆราชปัญหาที่ ๑๕

(ว่าด้วยเรื่องมัจจุราชไม่เห็น)

จาก...

[เล่มที่ 47] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖ - หน้าที่ ๙๕๔

(ภาพแสดงบรรยากาศการสนทนาธรรมที่มูลนิธิฯ วันอาสาฬหบูชา ๒๒ ก.ค. ๒๕๕๖)

...นำสนทนาโดย...

ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ และ คณะวิทยากร

[เล่มที่ 47] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖ หน้าที่ ๙๕๔

โมฆราชปัญหาที่ ๑๕

(ว่าด้วยเรื่องมัจจุราชไม่เห็น)

[๔๓๙] โมฆราชมาณพ ทูลถามปัญหาว่า

ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้า ผู้ศากยะ

ข้าพระองค์ได้ทูลถามปัญหาถึงสองครั้งแล้ว

พระองค์ผู้มีพระจักษุ ไม่ทรงพยากรณ์แก่

ข้าพระองค์ แต่ข้าพระองค์ ได้สดับมาว่า

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นเทพฤาษี จะทรง

พยากรณ์ในครั้งที่สาม ข้าพระองค์จึงขอทูล

ถามว่า

โลกนี้ โลกอื่น พรหมโลกกับทั้ง

เทวโลก ข้าพระองค์ย่อมไม่ทราบความเห็น

ของพระองค์ผู้โคดม ผู้เรืองยศ ข้าพระองค์

มีความต้องการด้วยปัญหา จึงได้มาเฝ้า

พระองค์ ผู้มีปกติเห็นธรรมอันงามอย่างนี้

บุคคลผู้พิจารณาเห็นโลกอย่างไร มัจจุราช

จึงจะไม่เห็น.

พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสพยากรณ์ว่า

ดูกร โมฆราช ท่านจงเป็นผู้มีสติ

ทุกเมื่อ พิจารณาเห็นโลกโดยความเป็นของ

ว่างเปล่าเถิด จงถอนความตามเห็นว่าเป็น

ตัวตนเสียแล้ว พึงเป็นผู้ข้ามพ้นมัจจุราชได้

ด้วยอาการอย่างนี้ บุคคลผู้พิจารณาเห็นโลก

อยู่อย่างนี้ มัจจุราชจึงจะไม่เห็น

จบโมฆราชมาณวกปัญหาที่ ๑๕.

อรรถกถาโมฆราชสูตรที่ ๑๕

โมฆราชสูตร มีคำเริ่มต้นว่า ทฺวาหํ สกฺกํ ดังนี้.

ในบทเหล่านั้นบทว่า ทฺวาหํ คือ ข้าพระองค์ได้ทูลถามปัญหาถึงสองครั้ง.

อันที่จริง โมฆราชมาณพนั้น ได้เคยทูลถามปัญหากะพระผู้มีพระภาคเจ้าถึงสองครั้ง

เมื่อจบอชิตสูตรและติสสเมตเตยยสูตร. แต่พระผู้มีพระภาคเจ้า ทรงรอให้โมฆราช

มาณพมีอินทรีย์แก่กล้าก่อน จึงยังมิได้ทรงพยากรณ์. ด้วยเหตุนั้นโมฆราชมาณพ

จึงได้ทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นศากยะ ข้าพระองค์ได้ทูลถามปัญหาถึงสอง

ครั้งแล้ว.

บทว่า ยาวตติยญฺจ เทวิสิ พฺยากโรตีติ เม สุตํ ข้าพระองค์ได้สดับมาว่า

พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้เป็นเทพฤษี จะทรงพยากรณ์ในครั้งที่สาม คือ ข้าพระองค์

ได้สดับมาอย่างนี้ว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณ ผู้ทรงจำแนกธรรม

ผู้เป็นวิสุทธิเทพ ผู้อันข้าพระองค์ถามปัญหาแล้วจะทรงพยากรณ์กะสหธรรมิก

ในครั้งที่ ๓. นัยว่า โมฆราชมาณพนั้น ได้ฟังอย่างนี้ ณ ฝั่งแม่น้ำโคธาวรี

นั่นเอง ด้วยเหตุนั้นโมฆราชมาณพนั้นจึงทูลว่ พฺยากโรตีติ เม สุตํ

ข้าพระองค์ สดับมาว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะทรงพยากรณ์ ดังนี้. บทว่า

อยํ โลโก ได้แก่ มนุษยโลก. บทว่า ปโร โลโก โลกอื่น ได้แก่ โลกที่เหลือ

เว้นมนุษยโลกนั้น.

บทว่า สเทวโก พร้อมด้วยเทวโลก ได้แก่ โลกที่เหลือ ประกอบด้วยอุปัตติ

เทพและสมมติเทพเว้นพรหมโลก.บทว่า พฺรหฺมโลโก สเทวโก นี้ เพียงแสดง

ถึงนัยเป็นต้นว่า สเทวเกโลเก ในโลกพร้อมด้วยเทวโลก ด้วยเหตุนั้น พึงทราบ

โลกดังที่ได้กล่าวแล้วอย่างนั้นทั้งหมด. บทว่า เอวํ อภิกฺกนฺตทสฺสาวึ ได้แก่

พระองค์ผู้มีปรกติเห็นธรรมอันงาม คือ ธรรมเลิศอย่างนี้. พระผู้มีพระภาคเจ้า

ทรงแสดงถึงผู้สามารถเห็นอัธยาศัยอธิมุติและคติอันเป็นที่ไปในเบื้องหน้าของ

โลกพร้อมทั้งเทวโลก.บทว่า สุญฺญโต โลกํ อเวกฺขสฺสุ ท่านจงพิจารณาเห็น

โลกโดยความเป็นของว่างเปล่าเถิด คือ จงพิจารณาเห็นโลก โดยความเป็นของ

ว่างเปล่า ด้วยเหตุสองประการ คือ ด้วยลักษณะอันเป็นไปแล้วไม่มีเหลือ ๑ ด้วย

พิจารณาเห็นเนืองๆ ถึงสังขารเป็นของว่างเปล่า ๑.

บทว่า อตฺตานุทิฏฺฐึ อูหจฺจ คือ จงถอนความเห็นว่าเป็นตัวเป็นตนเสีย.

บทที่เหลือในบททั้งปวงชัดเจนดีแล้ว. พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงพระสูตรแม้

นี้ ด้วยธรรมเป็นยอดคือพระอรหัตนั่นแล.

เมื่อจบเทศนาได้มีผู้บรรลุธรรมเช่นกับที่กล่าวไว้แล้วนั่นแล.

จบอรรถกถาโมฆราชสูตรที่ ๑๕