อัปปฏิวิทิตสูตร ... วันเสาร์ที่ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๗

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส

พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ

ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ

สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

... สนทนาธรรมที่ ...

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา (มศพ.)

พระสูตร ที่จะนำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ ในวันเสาร์ที่ ๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๗ คือ

อัปปฏิวิทิตสูตร

... จาก ...

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ หน้าที่ ๕๗

... นำสนทนาโดย ...

ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ และ คณะวิทยากร

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๑ หน้าที่ ๕๗

๗. อัปปฏิวิทิตสูตร *

[๑๕] เทวดานั้น ครั้นยืนอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่งแล้วแล ได้กล่าวคาถานี้ ในสำนักพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า

ธรรมทั้งหลาย อันชนพวกใดยังไม่ แทงตลอดแล้ว ชนพวกนั้น ย่อมถูกจูงไป ในวาทะของชนพวกอื่น ชนพวกนั้น ชื่อว่า ยังหลับไม่ตื่น กาลนี้ เป็นกาลสมควร เพื่อจะตื่น ของชนพวกนั้น.

[๑๖] พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสว่า

ธรรมทั้งหลาย อันชนพวกใดแทง ตลอดดีแล้ว ชนพวกนั้น ย่อมไม่ถูกจูงไป ในวาทะของชนพวกอื่น บุคคลผู้รู้ดี ทั้งหลายรู้ทั่วถึงโดยชอบแล้ว ย่อมประพฤติ เสมอในหมู่สัตว์ผู้ประพฤติไม่เสมอ. อรรถกถาอัปปฏิวัทิตสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในสูตรที่ ๗ ต่อไป :-

บทว่า ธมฺมา ได้แก่ สัจจธรรม ๔. บทว่า อปฺปฏิวิทิตา ได้แก่ ยังมิได้แทงตลอดด้วยญาณ.

บทว่า ปรวาเทสุ ได้แก่ ในวาทะอันประกอบด้วยทิฏฐิ ๖๒. จริงอยู่ วาทะเหล่านั้น ชื่อว่า วาทะของชนพวกอื่น เพราะเป็นวาทะของพวกเดียรถีย์อื่น นอกจากวาทะในศาสนานี้.

บทว่า นียเร ได้แก่ ย่อมเคลื่อนไปตามธรรมดาของตน บ้าง บุคคลอื่นย่อมจูง (นำ) ไป บ้าง. ในบทเหล่านั้น เมื่อถือเอาวาทะว่าเที่ยงเป็นต้น เอง ชื่อว่า ย่อมเคลื่อนไป. เมื่อถือเอาวาทะ ว่า เที่ยงนั้น ตามถ้อยคำของผู้อื่น ชื่อว่า ถูกผู้อื่นจูงไป.

บทว่า กาโล เตสํ ปพุชฺฌิตุ อธิบายว่า กาลนี้ เป็นกาลสมควรเพื่อจะตื่นของบุคคลเหล่านั้น. จริงอยู่ พระพุทธเจ้า ทรงอุบัติขึ้นในโลก พระธรรมอันพระองค์ย่อมทรงแสดงพระสงฆ์เป็นผู้ปฏิบัติดีแล้ว ทั้งปฏิปทา ก็เป็นปฏิปทาที่เจริญ เทวดาจึงกล่าวว่า ก็มหาชนเหล่านี้หลับแล้วในวัฏฏะ ยังไม่ตื่น ดังนี้.

ในบทว่า สมฺพุทฺธา ได้แก่ ผู้ตรัสรู้แล้วโดยชอบ ด้วยเหตุด้วยการณ์. จริงอยู่ ผู้ตรัสรู้ ๔ จำพวก คือ พระสัพพัญญูพุทธะ ปัจเจกพุทธะ จตุสัจจพุทธะ และ สุตพุทธะ. ในพุทธะเหล่านั้น ผู้บำเพ็ญบารมี ๓๐ ทัศ แล้วบรรลุพระสัมมาสัมโพธิ ชื่อว่าพระสัพพัญญูพุทธะ. ผู้บำเพ็ญบารมีสิ้น ๒ อสงไขยยิ่งด้วยแสนกัปจึงบรรลุด้วยตนเอง ชื่อว่า พระปัจเจกพุทธะ. พระขีณาสพผู้สิ้น อาสวะ โดยไม่เหลือ ชื่อว่า จตุสัจจพุทธะ. ผู้เป็นพหูสูต ชื่อว่า สุตพุทธะ. พุทธะมีในก่อนแม้ทั้ง ๓ ย่อมสมควรในอรรถนี้.

บทว่า สมฺมทญฺญาย ได้แก่ รู้ด้วยเหตุด้วยการณ์.

บทว่า จรนฺติ วิสเม สมํ อธิบายว่า ย่อมประพฤติเสมอในโลกสันนิวาสอันไม่เสมอ หรือในหมู่สัตว์อันไม่เสมอ หรือว่า กิเลสชาตอันไม่เสมอดังนี้แล.

จบอรรถกถาอัปปฏิวิทิตสูตรที่ ๗.

* หมายเหตุ คำว่า อัปปฏิวิทิตะ แปลว่า ยังไม่ได้แทงตลอดแล้ว