ถวายน้ำปานะ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ก่อนอื่นต้องเข้าใจก่อนว่า ประเคน คือ อะไร? ประเคน คือ มอบถวายแก่พระภิกษุ ประวัติความเป็นมาของการประเคน คือ พระภิกษุรูปหนึ่งเป็นผู้มีปกติประพฤติถือเอาทุกอย่างเหมือนผ้าบังสุกุล (ผ้าเปื้อนฝุ่น) คือ ไม่มีความประสงค์ที่จะรับอาหารบิณฑบาตที่ชาวบ้านถวาย มีแต่แสวงหาอาหารเครื่่องเซ่นเจ้าที่ชาวบ้านเอาไปวางไว้ที่ป้าช้าบ้าง ที่โคนต้นไม้ บ้าง ที่ธรณีประตูบ้าง มาฉันเอง เหมือนกับการแสวงหาผ้าบังสุกุล ชาวบ้านเห็นเข้า ก็กล่าวติเตียน พระภิกษุทั้งหลายได้ยินคำติเตียนนั้น จึงกราบทูลให้พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบ พระองค์ทรงตรัสถามความประพฤติเป็นไปดังกล่าวนั้น กับภิกษุรูปนั้น ทรงติเตียนว่าการกระทำดังกล่าวไม่เหมาะสม ไม่เป็นไปเพื่อความเลื่อมใสแห่งชนผู้ยังไม่เลื่อมใส เป็นต้น จึงทรงบัญญัติเป็นสิกขาบทว่า ภิกษุใด กลืนอาหารที่เขายังไม่ได้ให้ล่วงช่องปาก เป็นปาจิตตีย์ [ต่อมาทรงบัญญัติเพิ่มเติม ว่า ภิกษุใด กลืนอาหารที่เขายังไม่ได้ให้ล่วงช่องปาก เป็นปาจิตตีย์ ยกเว้นน้ำ และไม้สีฟัน] นี้คือ ประวัติความเป็นมาของการบัญญัติสิกขาบทไม่ให้พระภิกษุฉันอาหารที่ยังไม่ได้รับประเคนจากชาวบ้าน

สิกขาบทดังกล่าวนี้ เป็นสิกขาบทที่เป็นไปเพื่อการขัดเกลา เพื่อสำรวมระวังให้ไม่เป็นผู้หยิบฉวยของผู้อื่นโดยไม่ได้รับอนุญาต ต้้องได้รับจากมือของผู้อื่นซึ่งเป็นผู้มอบให้ ซึ่งก็คือ การประเคน สำหรับคฤหัสถ์ถ้าได้เข้าใจถึงการประเคนอย่างถูกต้อง ย่อมเป็นการดีสำหรับคฤหัสถ์ผู้ถวายที่จะกระทำการประเคนได้อย่างถูกต้อง ซึ่งมีพื้นฐานมาจากการได้ศึกษาพระวินัยให้เข้าใจอย่างถูกต้องนั่นเอง

ดังนั้น การถวายน้ำปานะ ต้องประเคนก่อนครับ

ลักษณะของการประเคน ประกอบด้วยองค์ ๕ คือ โดยสรุปจาก

พระวินัยปิฎก มหาวิภังค์ ทุติยภาค เล่ม ๒ - หน้าที่ ๕๖๒

-เป็นวัตถุสิ่งของที่บุรุษผู้มีกำลังปานกลางพอจะยกได้

-หัตถบาสปรากฏ คือ เขาอยู่ในหัตถบาส (บ่วงมือ) ซึ่งเป็นระยะที่ใกล้ อันแสดงถึงการให้ที่ถูกต้อง คือนับจากด้านหลังของพระภกษุและด้านหน้าของผู้ประเคน ประมาณ ๒ ศอกกับอีกหนึ่งคืบ ทั้งผู้ให้และผู้รับต้องอยู่ในหัตถบาส

-เขาน้อมเข้ามาถวาย

-มีบุคคลผู้ถวาย

-พระภิกษุรับประเคนสิ่งของนั้น ด้วยกาย หรือ ด้วยของที่เนื่องด้วยกาย การประเคน ย่อมใช้ได้ ด้วยองค์ ๕ ประการ ดังที่ได้กล่าวมาแล้ว ประเด็นที่จะได้ศึกษาพิจารณาเพิ่มเติม คือ

๑. การนำภาชนะมาต่อกันแล้วยกประเคนเพียงชามเดียวได้หรือไม่ คำตอบ คือ ไม่ได้ การประเคนอย่างนี้ไม่ถูกต้อง ต้องยกถวายทีละชาม แต่ถ้าวางอาหารหลายๆ ชามลงในถาด แล้วยกถวายทั้งถาด อย่างนี้ถูกต้อง

๒. ถ้าถวายอาหารที่อยู่บนโต๊ะจีน ด้วยการประเคนทั้งโต๊ะเลย ได้หรือไม่? คำตอบ คือ ไม่ได้ การกระทำอย่างนี้ ไม่ถูกต้อง เพราะโต๊ะจีนที่เต็มไปด้วยอาหาร ไม่ใช่สิ่งของที่บุรุษผู้มีกำลังปานกลางพอจะยกได้

๓. ถ้าถวายอาหารให้กับพระภิกษุรูปหนึ่ง แล้วพระภิกษุรูปนั้น ยกอาหารส่งต่อให้พระภิกษุรูปต่อๆ ไป ได้หรือไม่ คำตอบ คือ ได้ เพราะมีการประเคนอย่างถูกต้องแล้ว ไม่ได้มีการหยิบฉวยโดยไม่ได้มีผู้ถวาย, มีพระภิกษุผู้รับประเคนเพียงรูปเดียว ก็สามารถแบ่งให้รูปอื่นๆ ฉันได้จะฉันกี่รูปก็ได้

๔. เมื่อประเคนอาหารแก่พระภิกษุแล้ว คฤหัสถ์เข้าไปจัดให้เรียบร้อย จะขาดการประเคนหรือไม่ เพราะหลายคนเข้าใจว่าเมื่อประเคนของแก่พระภิกษุแล้ว คฤหัสถ์จะจับต้องไม่ได้ คำตอบ คือ ไม่ขาดการประเคน เพราะการประเคนได้ประเคนตั้งแต่ตอนแรกแล้ว.

ขอเชิญคลิกอ่านข้อความเพิ่มเติมได้ที่นี่ครับ

ต้นเหตุของการบัญญัติเรื่องการประเคน [โภชนวรรค สิกขาบทที่ ๑๐]

ขอถามเรื่องการประเคนของพระครับ?

ขออนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

พระวินัย เป็นเรื่องที่ละเอียดมาก แม้แต่ในเรื่องของน้ำปานะ ก็เช่นเดียวกัน ถ้าไม่ได้ศึกษาหรือศึกษาไม่ละเอียด ก็จะเข้าใจผิดได้ว่า อะไรก็ตามที่เป็นน้ำๆ แล้ว ก็เป็นน้ำปานะ ทั้งหมด อย่างนี้ไม่ถูกต้อง เพราะจะต้องเป็นน้ำปานะที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงอนุญาตไว้เท่านั้น ซึ่งถ้าพระภิกษุไม่เอื้อเฟื้อ หรือไม่ประพฤติตามพระวินัยแล้ว ย่อมเป็นอาบัติ มีโทษ ทั้งนั้น และคฤหัสถ์ผู้จะถวายน้ำปานะ ก็ต้องพิจารณาด้วยว่า อะไรที่เป็นน้ำปานะที่ควรจะถวายแก่พระภิกษุได้ ครับ

เชิญคลิกศึกษาเพิ่มเติมที่นี่ ครับ
น้ำปานะ คือ อะไร น้ำถั่วเหลือง เป็นน้ำปานะหรือไม่
น้ำอัดลม เช่น เป๊ปซี่ จัดเป็นน้ำปานะหรือไม่ครับ?
วันนี้เป็นวันพระ ถือศีลอุโบสถ น้ำปานะ?
น้ำปานะ 3

...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...

อนุโมทนา สาธุค่ะ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ