พกสูตร วาดวยพระพุทธเจาโปรดพกพรหม

[เล่มที่ 25] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หนาที่ 140

๔. พกสูตร

วาดวยพระพุทธเจาโปรดพกพรหม

[๕๖๖] สมัยหนึ่ง พระผูมีพระภาคเจาประทับ อยู ณ พระวิหารเชตวัน อารามของทานอนาถบิณฑิกเศรษฐี กรุงสาวัตถี. ก็สมัยนั้นแล พกพรหมไดเกิดทิฏฐิอันชั่วชาเห็นปานดังนี้วา ฐานะ แหงพรหมนี้ เที่ยง ยั่งยืน ติดตอกัน คงที่ มีความไมเคลื่อนไหวเปนธรรมดา ไมเกิด ไมแก ไมตาย ไมจุติ ไมอุปบัติ ก็แหละอุบายเปนเครื่องออกไปอันยิ่งอยางอื่นจากฐานะแหงพรหมนี้ไมมี.

[๕๖๗] ครั้งนั้นแล พระผูมีพระภาคเจาทรงทราบความปริวิตกแหงใจของพกพรหมดวยพระทัยแลว ทรงหายไปในพระเชตวันวิหารแลวไดปรากฏ ในพรหมโลกนั้น เปรียบเหมือนบุรุษมีกําลังพึงเหยียดออกซึ่งแขนที่คูเขา หรือคูเขาซึ่งแขนที่เหยียดออก ฉะนั้น.

พกพรหมไดเห็นพระผูมีพระภาคเจากําลังเสด็จมาแตไกลทีเดียว ครั้น แลวไดกราบทูลพระผูมีพระภาคเจาวา ขาแตพระองคผูนิรทุกข ขอพระองคจงเสด็จมาเถิด ขาแตพระองคผูนิรทุกข พระองคเสด็จมาดีแลว ขาแตพระองคผูนิรทุกข นานเทียวแลพระองคไดกระทําปริยายเพื่อการเสด็จมา ณ พรหมโลก นี้ ขาแตพระองคผูนิรทุกข ก็ฐานะแหงพรหมนี้ เที่ยง ยั่งยืน ติดตอกัน คงที่ มีความไมเคลื่อนไหวเปนธรรมดา ไมเกิด ไมแก ไมตาย ไมจุติ ไมอุปบัติ ก็อุบายเปนเครื่องออกไปอันยิ่งอยางอื่นจากฐานะแหงพรหมนี้ไมมี.

[๕๖๘] เมื่อพกพรหมกลาวเชนนี้แลว พระผูมีพระภาคเจาไดตรัสคํานี้ กะพกพรหมวา ทานผูเจริญทั้งหลาย พกพรหมนั้นถึงความโงเขลาแลวหนอ ทานผูเจริญทั้งหลาย พกพรหมนั้นถึงความโงเขลาแลวหนอ พกพรหมกลาวฐานะแหงพรหมที่เปนของไมเที่ยงเลยวาเที่ยง กลาวฐานะแหงพรหมที่เปนของไมยั่งยืนเลยวายั่งยืน กลาวฐานะแหงพรหมที่เปนของไมติดตอกันเลยวาติดตอกัน กลาวฐานะแหงพรหมที่เปนของไมคงที่เลยวาคงที่ กลาวฐานะแหงพรหม ที่เปนของความเคลื่อนไหวเปนธรรมดาทีเดียววา มีความไมเคลื่อนไหวเปนธรรมดา และกลาวฐานะแหงพรหมอันเปนที่เกิด แก ตาย เปนที่จุติและอุปบัติแหงตนวา ฐานะแหงพรหมนี้ ไมเกิด ไมแก ไมตาย ไมจุติ ไมอุปบัติ ก็แหละยอมกลาวอุบายเปนเครื่องออกไปอันยิ่งอยางอื่นซึ่งมีอยูวาไมมี ดังนี้.

[๕๖๙] พกพรหมทูลวา ขาแตพระโคดม พวกขาพระองค ๗๒ คน บังเกิดในพรหมโลกนี้เพราะ บุญกรรม ยังอํานาจใหเปนไป ลวงชาติ ชราไดแลว การอุปบัติในพรหมโลก ซึ่งถึงฝงไตรเภทนี้เปนที่สุดแลว ชนมิใชนอยยอมปรารถนาเปนดังพวกขาพระองค.

[๕๗๐] พระผูมีพระภาคเจาตรัสวา ดูกอนพกพรหม ทานสําคัญอายุใด วายืน ก็อายุนั้นสั้น ไมยืนเลย ดูกอนพรหม เรารูอายุหนึ่งแสนนิรัพพุท ๑ ของทานไดดี.

[๕๗๑] พกพรหมทูลวา ขาแตพระผูมีพระภาคเจา พระองค ตรัสวา เราเปนผูมีปกติเห็นไมมีที่สิ้นสุด ลวงชาติชราและความโศกไดแลวดังนี้ อะไรเปนวัตรเกาแกของขาพระองคหนอ ขอพระองคจงตรัสบอกศีลวัตรซึ่งขาพระองคควรรูแจงชัด.

[๕๗๒] พระผูมีพระภาคเจาตรัสตอบวา

๑. ขอที่ทานยังมนุษยเปนอันมาก ผูซึ่งระหายน้ําอันแดดแผดเผาแลว ในฤดูรอนใหไดดื่มน้ํากิน เปนศีลวัตรเกาแกของทาน เรายังระลึกไดอยู ประดุจหลับ แลวตื่นขึ้นฉะนั้น.

๒. ขอที่ทานชวยปลดเปลื้องประชุมชน ซึ่งถูกโจรจับพาไปอยูที่ฝงแม่น้ําคงคา เปนศีลวัตรเกาแกของทาน เรายัง ระลึกไดอยูประดุจหลับแลวตื่นขึ้น ฉะนั้น.

๓. ขอที่ทานขมขี่ดวยกําลัง แลวชวยปลดเปลื้องเรือซึ่งถูกนาคผูรายกาจจับไวในกระแสของแมน้ําคงคา เพราะความ เอ็นดูในหมูมนุษย ขอนั้นเปนศีลวัตรเกา แกของทาน เรายังระลึกไดอยู ประดุจ หลับแลวตื่นขึ้น ฉะนั้น.

๔. และเราไดเปนอันเตวาสิกของทาน นามวากัปปมาณพ เราไดเขาใจทานแลววา มีความรูชอบ มีวัตร ขอนั้นเปนศีลวัตรเกาแกของทาน เรายังระลึกไดอยู ประดุจหลับแลวตื่นขึ้น ฉะนั้น.

พกพรหมทูลวา พระองคทรงทราบอายุนี้ของขาพระองคแนแท แมสิ่งอื่นๆ พระองคก็ทรงทราบได เพราะพระองคเปนพระพุทธเจา ฉะนั้น อานุภาพอันรุงโรจนของพระองค นี้ จึงยังพรหมโลกใหสวางไสวตั้งอยู.

๑. นิรัพพุท เปนสังขยาซึ่งมีจํานวนสูญ ๖๘ สูญ

ขอเชิญอ่านเพิ่มเติม ...

อรรถกถาพกสูตร