พุทธรัตนะ
พระองค์ทรงอุปมาให้เห็นว่า รัตนะ คือ พระพุทธรัตนะ พระธรรมรัตนะ พระสังฆรัตนะ พระรัตนตรัยเป็นเครื่องบริโภคใช้สอย ไม่ใช่ให้อยู่เฉยๆ หรือเก็บไว้ และต้องสำหรับบุคคลผู้ไม่ต่ำทราม
พระผู้มีพระภาคตรัสว่า
บรรดาทรัพย์เครื่องปลื้มใจ และรัตนะทั้งหลายนั้น รัตนะแม้แต่สักอย่างหนึ่ง ซึ่งเสมอด้วยพุทธรัตนะนั้น ไม่มีเลย
ประการที่ ๑ ทรัพย์เครื่องปลื้มใจชื่อว่ารัตนะ เพราะว่าทำให้เกิดความยำเกรง
จริงอยู่ เมื่อพระตถาคตทรงอุบัติแล้ว เทวดา และมนุษย์ผู้มีศักดิ์มาก ทุกหมู่เหล่า ย่อมไม่ทำความเคารพยำเกรงในรัตนะอื่น ย่อมไม่บูชารัตนะอะไรๆ อื่น
ผู้ที่เคารพยำเกรงพระผู้มีพระภาค ย่อมกระทำการเคารพยำเกรงแม้สถานที่ประสูติ สถานที่ตรัสรู้ สถานที่ทรงแสดงพระธรรมจักร และสถานที่ปรินิพพาน หรือแม้เจติยะ คือ พระปฏิมา (พระพุทธรูป)
ประการที่ ๒ ทรัพย์เครื่องปลื้มใจแม้นั้นใด ชื่อว่ารัตน เพราะอรรถว่ามีค่ามาก
เพราะเหตุว่าถึงแม้ว่าจะทรัพย์เครื่องปลื้มใจอื่นๆ แต่ก็ไม่พ้นจากทุกข์ คนที่มีสมบัติมาก มีแก้วเเหวนเพชรนิลจินดามาก โกรธหรือเปล่า เป็นทุกข์หรือเปล่า สำคัญตนหรือเปล่า เดือดเนื้อร้อนใจหรือเปล่า นี่ก็เเสดงให้เห็นว่ารัตนอื่น ไม่ได้มีค่ามากจริงๆ เพราะเหตุว่าไม่ได้ทำให้พ้นจากกองทุกข์ทั้งปวงได้ แต่ว่าพระพุทธรัตนนั้นมีค่ามาก ด้วยการทรงตรัสรู้ และการทรงแสดงพระธรรม เพราะฉะนั้นก็ทราบแล้ว อะไรมีค่าสูงสุดในชีวิต
ประการที่ ๓ ทรัพย์เครื่องปลื้มใจชื่อว่าพระรัตน เพราะอรรถว่าชั่งไม่ได้ ทรัพย์เครื่องปลื้มใจอันใด ไม่สามารถพินิจพิจารณา ตีราคาว่า มีค่า ๑๐๐ ๑๐๐๐ หรือ ๑ โกฏ ในทรัพย์เครื่องปลื้มใจนั้น แม้รัตนซักอย่างหนึ่ง ซึ่งเสมอด้วยพุทธรัตน ไม่มีเลย
สมบัติพอชั่งได้ แต่ว่าถ้าสิ่งที่มีค่าจริงๆ ไม่ทราบว่าจะชั่งยังไง เหนือกว่านั้น ไม่มีใครสามารถที่จะชั่งศีล สมาธิ หรือปัญญา ของพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ เพราะฉะนั้น รัตนโดยอรรถว่าชั่งไม่ได้ พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าเท่านั้น ชื่อว่ารัตน
ประการที่ ๔ ทรัพย์เครื่องปลื้มใจแม้นั้นใด ชื่อว่ารัตน เพราะอรรถว่าเห็นได้ยาก คือหายาก เพราะอรรถว่าเห็นได้ยากไซ้ เพราะตถาคตชื่อว่ารัตน ความเป็นรัตนของพระเจ้าจักรพรรดิ์เป็นต้น จักเห็นได้อย่างไรเล่า เมื่อเทียบกับการเห็นได้ยาก คือการหาได้ยาก หรือการเกิดขึ้นได้ยากของพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า จริงอยู่เพราะรัตนเหล่านั้น ย่อมเกิดขึ้นเป็นอันมากในกัปป์เดียวเท่านั้น เเต่เพราะเหตุที่โลกต้องว่างเปล่าจากพระตถาคต นับเป็นอสงไขยกัลป์ ฉะนั้นพระตถาคตเท่านั้น ชื่อว่าเห็นได้ยาก ต้องคอยกันนานมากกว่าจะมีการตรัสรู้ของพระอรหันต์สัมมาสัมพุทธเจ้าแต่ละพระองค์ เพราะฉะนั้นต้องเป็นรัตนจริงๆ เพราะเหตุหาได้ยาก
ประการที่ ๕ ทรัพย์เครื่องปลื้มใจแม้นั้นได้ชื่อว่ารัตนะ เพราะอรรถว่า เป็นเครื่องบริโภค ใช้สอยของผู้ไม่ต่ำทราม
ทุกท่านมีทรัพย์ ก็คงทราบประโยชน์ของทรัพย์ว่า มีไว้สำหรับบริโภคใช้สอย ถ้ามีทรัพย์แล้วเก็บไม่ใช้สอยเลย ก็ลองคิดดูว่า จะได้ประโยชน์อะไรจากทรัพย์นั้นบ้าง
พระองค์ทรงอุปมาให้เห็นว่า รัตนะ คือ พระพุทธรัตนะ พระธรรมรัตนะ พระสังฆรัตนะ พระรัตนตรัยเป็นเครื่องบริโภคใช้สอย ไม่ใช่ให้อยู่เฉยๆ หรือเก็บไว้ และต้องสำหรับบุคคลผู้ไม่ต่ำทราม เพราะว่าบุคคลผู้ต่ำทราม หมายถึง บุคคลที่ มีความเห็นผิด หรือไม่ได้สะสมกุศลมา แม้จะมีทรัพย์ตั้งแสนโกฏิ หรืออยู่บนปราสาท ๗ ชั้น แต่ถ้ามีจิตใจสกปรก ถึงเป็นเศรษฐีมีเงิน ก็เป็นผู้ที่ต่ำทราม เพราะฉะนั้น ทรัพย์ที่เป็นรัตนะไม่ใช่บังเกิดขึ้นเพื่อเป็นเครื่องบริโภคแม้ด้วยความฝันของบุรุษ ผู้ต่ำทราม
รับฟัง และ อ่านเพิ่มเติม
