โภคะเกิดแก่ผู้มีบุญ [สิริชาดก]

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

[เล่มที่ 58] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย ชาดก เล่ม ๓ ภาค ๔ - หน้าที่ 273

๔. สิริชาดก

โภคะเกิดแก่ผู้มีบุญ

[๔๕๑] ผู้ไม่มีบุญ จะเป็นผู้มีศิลป์หรือไม่ก็ตาม

ย่อมขวนขวายรวบรวมทรัพย์ไว้เป็นอันมาก

ผู้มีบุญย่อมใช้สอยทรัพย์เหล่านั้น

[๔๕๒] โภคะเป็นอันมากย่อมล่วงเลยสัตว์

เหล่าอื่นไปเสีย เกิดขึ้นในที่ทั้งปวงเทียว

สำหรับผู้มีบุญอันกระทำไว้ ใช่แต่เท่านั้น

รัตนะทั้งหลายก็บังเกิดขึ้นแม้ในที่มิใช่บ่อ-

เกิด.

[๔๕๓] ไก่ แก้วมณี ไม้เท้า และหญิงชื่อว่า

บุญญลักษณาเทวี ย่อมเกิดขึ้นแก่อนาถบิณ-

ฑิกเศรษฐีผู้ไม่มีบาป มีบุญอันกระทำไว้แล้ว.

จบสิริชาดกที่๔

ข้อความบางตอนจาก

อรรถกถาสิริชาดกที่ ๔

พระศาสดาครั้นทรงนำพระธรรมเทศนานี้มาแล้ว พระองค์

เป็นผู้ตรัสรู้พร้อมเฉพาะแล้ว ได้ตรัสพระคาถา ๒ คาถามนี้ว่า :-

ผู้ไม่มีบุญ จะเป็นผู้มีศิลปะหรือไม่มี

ศิลปะก็ตาม ย่อมขวนขวายรวบรวมทรัพย์

ใดไว้เป็นอันมาก ผู้มีบุญย่อมใช้สอยทรัพย์

เหล่านั้น. โภคะเป็นอันมากย่อมล่วงเลย

สัตว์เหล่าอื่นไปเสีย เกิดขึ้นในที่ทั้งปวงแก่

ผู้มีบุญอันได้กระทำไว้แล้ว ใช่แต่เท่านั้น

รัตนะทั้งหลายยังเกิดขึ้นแม้ในที่อันมิใช่บ่อเกิด.

ขุมทรัพย์คือบุญนี้ ให้สมบัติอันน่าใคร่

ทั้งปวงแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เทวดา

และมนุษย์ทั้งหลายย่อมปรารถนาผลใดย่อม

ได้ผลนั้นทั้งหมดด้วยขุมทรัพย์คือบุญนี้.

ขุมทรัพย์คือบุญนี้ ให้สมบัติอันน่าใคร่

ทั้งปวงแก่เทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เทวดา

และมนุษย์ทั้งหลายย่อมปรารถนาผลใดย่อม

ได้ผลนั้นทั้งหมดด้วยขุมทรัพย์คือบุญนี้.

ความเป็นผู้มีผิวพรรณงาม ๑ ความเป็นผู้มี

เสียงไพเราะ ๑ ความเป็นผู้มีทรวดทรงงาม ๑

ความเป็นผู้มีรูปสวย ๑ ความเป็นอธิบดี ๑

ความเป็นผู้มีบริวาร ๑ ผลทั้งหมดนี้ อัน

เทวดาและมนุษย์ ย่อมได้ด้วยขุมทรัพย์คือ

บุญนี้. ความเป็นเจ้าประเทศราช ๑ ความ

เป็นผู้มีอิสริยยศ ๑ ความสุขของพระเจ้า

จักรพรรดิอันเป็นที่รัก ๑ ความเป็นราชา

แห่งเทวดาในเทวโลก ผลทั้งหมดนี้

อันเทวดาและมนุษย์ย่อมได้ด้วยขุมทรัพย์

คือบุญนี้. สมบัติอันเป็นของมนุษย์ .

ความรื่นรมย์ยินดีในเทวโลก ๑ นิพพาน

สมบัติ ๑ ผลทั้งหมดนี้ อันเทวดาและ

มนุษย์ย่อมได้ด้วยขุมทรัพย์คือบุญนี้. ผล

ทั้งหมดคือความที่บุคคลถึงพร้อมด้วยมิตรสัมป-

ความเพียรด้วยอุบายอันแยบคายได้เป็นผู้

ชำนาญในวิชชาและวิมุตติ อันเทวดาและ

มนุษย์ย่อมได้ด้วยขุมทรัพย์ค้าบุญนี้. ปฏิ-

สัมภิทา ๑ วิโมกข์ ๑ สาวกบารมี ๑

ปัจเจกโพธิ ๑ พุทธภูมิ ๑ ผลทั้งหมดนี้

อันเทวดาและมนุษย์ย่อมได้ด้วยขุมทรัพย์คือ

บุญนี้. ปุญญสัมปทา คือความถึงพร้อมด้วย

บุญนี้ ให้ความสำเร็จผลอันใหญ่ยิ่งอย่างนี้

เพราะฉะนั้น บัณฑิตผู้เป็นนักปราชญ์

ทั้งหลาย จึงสรรเสริญความเป็นผู้มีบุญอัน

ได้กระทำไว้ ดังนี้.

ไก่ แก้วมณี ไม้เท้า หญิงผู้มีบุญญ-

ลักษณะ ย่อมเกิดแก่คนผู้ไม่มีบาป มีแต่

บุญอันได้กระทำไว้แล้ว.

คำว่า ทณฺโฑ ไม้เท้า ในคาถานั้น ท่านกล่าวหมายเอา

ไม้เจว็ด. บทว่า ถิโย ได้แก่ นางบุญญลักษณาเทวี ผู้เป็นภรรยา

ของเศรษฐี. คำที่เหลือในคาถานี้ ง่ายทั้งนั้น. ก็แหละ ครั้นตรัส

พระคาถานี้แล้ว จึงทรงประชุมชาดกว่า พระราชาในครั้งนั้น ได้เป็น

พระอานนท์ในบัดนี้ ดาบสผู้เป็นกุลุปกะในครั้งนั้น ได้เป็นเราตถาคต

ฉะนี้แล.

จบอรรถกถาสิริชาดกที่๔

__