เครื่องจองจำที่หย่อนๆ แต่แก้ยาก
ในการศึกษาพระธรรม ถึงแม้อ่านแล้วคิดว่าเข้าใจ..แต่ทุกครั้งที่ไปฟังการบรรยายพระธรรมที่มูลนิธิฯ จะได้ความเข้าใจที่ลึกซึ้งมากกว่าที่คิดเสมอ เช่น เรื่องเครื่องจองจำหรือเครื่องผูกที่รู้จักได้แก่ เชือก ตรวนโซ่เป็นเครื่องจองจำภายนอกทำให้ผู้จองจำหมดอิสระภาพเป็นเครื่องจองจำที่ติดกับตัว บางอย่างไม่ติดกับตัว เช่นคุกที่มีทั้งกว้างและแคบ จึงกล่าวได้ว่าเครื่องจองจำภายนอก (ที่เป็นสมมติบัญญัติ) มีได้ทั้งเครื่องจองจำที่ตึงๆ และหย่อนๆ ส่วนเครื่องจองจำภายในที่เรียกว่า เครื่องจองจำที่หย่อนๆ แต่แก้ยาก ท่านคิดว่าเป็นอะไรและแก้ได้อย่างไร
ตัณหาและอวิชชา คือเครื่องจองจำกักขังสรรพสัตว์ไว้ในวัฏสงสาร มีความเพลิดเพลินในกามคุณอารมณ์หรือความยินดีในอารมณ์ที่ประณีตเป็นเหยื่อล่อหลอกให้หลงติดโดยไม่รู้ตัวว่าถูกจองจำ
เครื่องจองจำที่หย่อนๆ หมายถึง เครืองจองจำที่ทำให้ผู้ถูกจองจำไม่รู้สึกว่าถูกจองจำ เครื่องผูกในโลกนี้
จากข้อความใน
พันธนสูตร...เสาร์ที่ ๒๐ พฤศจิกายน ๒๕๕๓
กล่าวว่านักปราชญ์ทั้งหลาย กล่าวว่า ความรักใคร่นักในแก้วมณีและกุณฑล และความอาลัยในบุตรและภรรยาทั้งหลาย เป็นเครื่องจองจำที่มั่น พาให้ตกต่ำ เป็นเครื่องจองจำที่ หย่อนๆ แต่แก้ยาก
ในมิลินทปัญหา เครื่องผูกทั้งหลายสิบอย่างเหล่านี้มีอยู่ในโลก ขอถวายพระพร สัตว์ทั้งหลายอันเครื่องผูกเหล่าไรเล่าผูกไว้แล้ว ย่อมไม่ออกผนวช ถึงออกก็กลับลาผนวช เครื่องผูกสิบเหล่าไหน คือ มารดาเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง บิดาเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง ภริยาเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง บุตรทั้งหลายเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง ญาติทั้งหลายเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง มิตรทั้งหลายเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง ทรัพย์เป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง ลาภสักการเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง อิสริยยศเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง กามคุณห้าเป็นเครื่องผูกในโลกประการหนึ่ง เครื่องผูกสิบเหล่านี้แลมีอยู่ในโลก
เครื่องผูกแห่งคฤหัสถ์คือกามและกิเลส
เชิญคลิกอ่าน...
เครื่องผูกในสังสารวัฏฏ์
กิเลสทุกชนิดไม่ว่าเป็นโลภะ โทสะ เป็น เครื่องจองจำที่แก้ยาก...เนื่องจากทำให้วนเวียนในสังสารวัฏฏ์
เชิญคลิกอ่าน...
สังโยชน์ สํ (พร้อม) + โยชน (เครื่องประกอบ) เครื่องประกอบพร้อม เครื่องผูกสัตว์ไว้ไม่ให้ออกไปจากสังสารวัฏฏ์ ได้แก่ โลภะ โทสะ โมหะ
เชิญคลิกอ่าน...
มีผู้ถามว่าจะถอด ทำลายหรือคลายเครื่องจองจำได้อย่างไร
อ.ธีรพันธ์ตอบสั้นๆ ว่าด้วยปัญญา
อ.ประเชิญอธิบายเพิ่มเติมดีมากจนลืมจด..ที่จริงคนเขียน สัญญาสั้นและปัญญาน้อย
จดจำได้เพียงบางส่วน คำตอบแรกคือต้องรู้ตัวว่าถูกจองจำและทราบวิธีที่จะคลายหรือทำลายก่อน
ประเภทของเครื่องจองจำ ลองพิจารณาว่าท่านไม่ถูกจองจำประเภทใดบ้าง ได้กล่าวมาแล้วบางส่วนในความคิดเห็นที่ 2 และ 3
เครืองจองจำคือกามคุณ ๕
เราถูกจองจำมานานแสนนานในสังสารวัฏฏ์ เพราะว่ายังไม่รู้จักเครื่องจองจำคือกิเลสกิเลสที่มีอยู่ภายใน จองจำหย่อนๆ ให้ไม่รู้สึกตัวว่าถูกจองจำ จองจำหย่อนๆ ให้เพลิดเพลินกับสิ่งที่มี สิ่งที่ได้รับ มีกามคุณ ๕ เป็นต้น จองจำหย่อนๆ ให้หลงลืมไปว่ากำลังถูกจองจำ กิเลสเป็นเครื่องจองจำที่เห็นยาก จึงแก้ได้แสนยาก ต้องอาศัยการอบรมปัญญาที่จะรู้ถูกต้องในสภาพธรรมตามความเป็นจริง จึงจะค่อยๆ พ้นจากการถูกจองจำซึ่งเครื่องจองจำแรก ที่ปัญญาจะต้องคลายและแก้ให้หลุดก่อน ก็คือ ความเห็นผิดครับ
เชิญคลิกอ่าน...
ผู้ไม่ถูกจองจำทั้งภายในและภายนอก
[เล่มที่ 56] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย เอกนิบาตชาดก เล่ม ๓ ภาค ๒ - หน้าที่ 454
พันธนโมกขชาดก
ว่าด้วยการหลุดพ้นจากเครื่องจองจำ
[๑๒๐] "คนพาลแย้มพรายออกมา ณ ที่ใด คนไม่น่าจะถูกจองจำย่อมถูกจองจำได้ หมู่บัณฑิตแย้มพรายออกมา ณ ที่ใด ที่นั้น แม้คนที่ถูกจองจำแล้ว ก็รอดพ้นได้" จบ พันธนโมกขชาดกที่ ๑๐
เชิญคลิกอ่าน
โพชฌงค์ ๗ ย่อมเป็นไปเพื่อละธรรมเป็นที่ตั้งสังโยชน์ [เอกกรรมสูตร]
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้นด้วยเศียรเกล้า
ผู้ทรงเป็นพระมหาบัณฑิต ทรงมีพระพุทธคุณอันหาประมาณไม่ได้ เปี่ยมไปด้วยพระบริสุทธิคุณ ปราศจากมลทินโทษแห่งกองกิเลสหลุดพ้นจากเครื่องจองจำด้วยพระปัญญาของพระองค์เองทั้งทรงพระมหากรุณาอันล้นพ้น ทรงแสดงสัจธรรม เครื่องนำสัตว์โลกออกจากการเครื่องจองจำคือกิเลส
และขออนุโมทนาในธรรมทานของคุณจรรยาด้วยครับ
เครื่องจองจำมีหลายประเภทและหลายระดับโดยรวมคืออกุศล ในขณะที่เป็นกุศลเหมือนไม่มีเครืองจองจำ แต่ขณะนั้น ยังมีเครื่องจองจำที่หย่อนๆ กว่ารู้ได้ยาก ได้แก่กิเลสที่นอนเนื่องอยู่ กุศลจิตไม่ได้ทำลายกิเลสที่มีอยู่ได้ทั้งสิ้น เพียงไม่เพิ่มขึ้นเหมือนเป็นการ คลายเครื่องจองจำชั่วคราว สิ่งที่ตัดทำลายกิเลสคือปัญญา ที่เริ่มต้นด้วยการฟังให้เข้าใจ เพือเป็นสังขารธรรมปรุงแต่งจิต จนกว่าจะเป็นพระอริยบุคคล จึงสามารถทำลายเครื่องจองจำคือกิเลสได้ตามลำดับ การเจริญปัญญาจนถึงขั้นทำลายกิเลส จะเกิดขึ้นไม่ได้ ถ้าไม่มีการพิจารณาสภาพธรรม ที่กำลังเกิดขึ้น (ไม่ใช่เราด้วยการจดจ้อง) และสิ่งเหล่านี้ เป็นสิ่งที่ท่านอาจารย์มักเตือนเสมอๆ ซึ่งผู้เขียนเองเคยไม่เข้าใจว่าทำไมท่านถึงกล่าวย้ำเสมอ ณ ขณะนี้ ได้คิดถึงข้อความในพระไตรปิฏก ที่ว่าหมู่บัณฑิต แย้มพรายออกมา ณ ที่ใด ที่นั้น แม้คนที่ถูกจองจำแล้ว ก็รอดพ้นได้"
ขอกราบอนุโมทนา ท่านอาจารย์ วิทยากร สหายธรรมทุกท่านค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ตราบใดที่ยังเป็นผู้ที่มีกิเลสอยู่ ก็ยังไม่พ้นจากเครื่องผูกไปได้ ถูกผูกไว้ด้วยกิเลสนานาประการ ซึ่งไม่ใช่เพียงแค่ชาตินี้ชาติเดียวเท่านั้น แต่เป็นอย่างนี้มาอย่างเนิ่นนานในสังสารวัฏฏ์ ถูกผูกด้วยกิเลส ก็ไม่รู้ตัวว่าถูกผูก จนกว่าจะมีโอกาสได้ฟังพระธรรม ได้ฟังความจริง ถึงจะรู้ว่า กิเลสที่แต่ละบุคคลมีนั้น มากมายเหลือเกิน เมื่อเป็นเช่นนี้บุคคลผู้ที่เห็นประโยชน์ของการอบรมเจริญปัญญา จึงไม่ละเลยในการฟังพระธรรมศึกษาพระธรรม สะสมปัญญาต่อไป เพราะปัญญาเท่านั้นที่จะเป็นเครื่องตัด (ซึ่ง) เครื่องผูกคือกิเลสได้ ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
