ชาติของจิต
สวัสดีพี่ๆ ทุกคนครับ ผมอยากทราบว่า จิตมีกี่ชาติครับ และแต่ละชาติ มีลักษณะอย่างไรครับ
ขอบคุณครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
จิต เป็นสภาพธรรมที่มีจริง เป็นสภาพรู้ เป็นใหญ่ เป็นประธานในการรู้ เมื่อจิตเกิดขึ้น ก็ต้องมีเจตสิกเกิดร่วมด้วย เจตสิกที่มี มี ๕๒ เจตสิก ประกอบกับจิตเกิดร่วมกับจิต ทำให้จิตมีความแตกต่างกันไป ตามเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย ครับ จิต จึงแบ่งเป็นชาติ มี ๔ ชาติ ครับ ซึ่งก่อนอื่นก็เข้าใจ คำว่า ชาติ ก่อน ครับ
ชาติ ไม่ได้หมายความว่า เป็นชาติต่างๆ เช่น ชาติไทย ชาติจีน ฯลฯ และ ไม่ใช่ ชนชั้น วรรณะ แต่ เป็น "สภาพของจิต"
ชาติ (ชา- ติ) จึงหมายถึงการเกิด คือ การเกิดขึ้นของจิตและเจตสิก เกิดขึ้น ต้องเป็นชาติหนึ่ง ชาติใด คือ กุศลชาติ อกุศลชาติ วิบากชาติ กริยาชาติ จะไม่เป็นชาติหนึ่งชาติใดไม่ได้เลย ครับ
ชาติของจิต หรือ ประเภทของจิตที่มีการเกิดขึ้น มี ๔ ชาติ ดังนี้ ครับ
๑. กุศลจิต หรือ กุศลชาติ
๒. อกุศลจิต หรือ อกุศลชาติ
๓. วิบากจิต หรือ วิบากชาติ
๔. กิริยาจิต หรือ กิริยาชาติ
กุศลชาติ กุสล (กุศล) + ชาติ (การเกิด, จำพวก, หมู่, เหล่า, ชนิด) คือ การเกิดที่เป็นกุศล, จำพวกกุศล หมายถึง กุศลจิต ๒๑ ดวง และเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย เป็นชาติที่เป็น เหตุ ให้เกิดกุศลวิบาก เมื่อจิตเกิดขึ้น ๑ ขณะ มีเจตสิกเกิดร่วมด้วยหลายดวง ทั้งจิตและเจตสิกจะต้องเป็นชาติเดียวกัน เช่น ขณะที่เมตตาเกิดขึ้น ขณะนั้น จิตเป็นกุศลจิต ประกอบด้วยเจตสิกที่ดี มี ศรัทธาเจตสิก เป็นต้น
อกุศลชาติ อกุสล (อกุศล) + ชาติ (การเกิด, จำพวก, หมู่, เหล่า, ชนิด) คือการเกิดเป็นอกุศล, จำพวกอกุศล หมายถึง อกุศลจิต ๑๒ ดวง และเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย เป็นชาติที่เป็น เหตุ ให้เกิด อกุศลวิบาก เช่น โลภมูลจิต (จิตที่ติดข้อง) โทสมูลจิต เป็นต้น
วิบากชาติ วิปาก (ความสุกวิเศษ, ผล) ชาติ (การเกิด, จำพวก) คือการเกิดเป็นวิบาก, จำพวกวิบาก หมายถึง วิบากจิต ๓๖ ดวง และเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย เป็นชาติที่เป็นผลของกรรม คือ กุศลวิบากเป็นผลของกุศลกรรม อกุศลวิบาก เป็นผลของอกุศลกรรม เช่น ขณะที่เกิด ปฏิสนธิจิต เป็นผลของกรรม ขณะที่ เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้กระทบสัมผัส เป็นต้น เป็นวิบากจิต ที่เป็นผลของกรรมในชีวิตประจำวัน
กิริยาชาติ กิริยา (สักว่ากระทำ) + ชาติ (การเกิด, จำพวก, หมู่, เหล่า, ชนิด) การเกิดเป็นกิริยา, จำพวกกิริยา หมายถึง กิริยาจิต ๒๐ ดวง และเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย เป็นชาติที่ไม่ใช่ เหตุ และไม่ใช่ ผล เพียงเกิดขึ้นกระทำกิจการงาน แล้วก็ดับไปเท่านั้น เช่น จิตของพระอรหันต์ ขณะที่เกิดจิตที่ดี ของท่าน แต่เป็นกิริยาจิต เป็นต้น
การศึกษา เรื่องชาติของจิต หรือ ประเภทของจิต จึงเป็นไป เพื่อเข้าใจความจริงของจิต ที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน ทำให้รู้จักตนเองตามความเป็นจริง เพราะ ตน หรือ เรา ก็คือ จิต เจตสิกที่เกิดขึ้นเป็นไป และ เมื่อเข้าใจว่า เป็นแต่เพียงความเป็นไปของจิตแต่ละชาติ แต่ละประเภท ปัญญาที่เข้าใจดังนี้ ก็ค่อยๆ เป็นไป เพื่อไถ่ถอนความยึดถือ ว่า มีเรา มีสัตว์ บุคคล ละความเห็นผิด เป็นสำคัญ นี่คือ ประโยชน์ของการศึกษาเรื่องชาติของจิต คือ เข้าใจว่ามีแต่ธรรม ไม่ใช่เรา ครับ
เชิญคลิกฟังคำบรรยายของท่านอาจารย์สุจินต์ได้ที่นี่ ครับ
เห็นประโยชน์ของการศึกษาชาติของจิต
เมื่อกล่าวถึงจิต ต้องรู้เรื่องชาติของจิต
เชิญคลิกอ่านที่นี่ ครับ
ประโยชน์ในการศึกษาเรื่องชาติของจิต
ขออนุโมทนา
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ไม่พ้นไปจากขณะนี้เลย ที่กล่าวถึงชาติของจิต
ก่อนอื่นต้องเข้าใจตั้งแต่ต้นว่า จิต คือ อะไร
จิตเป็นสภาพธรรมที่มีจริง เป็นใหญ่เป็นประธาน ในการรู้แจ้งอารมณ์
จิตมีความหลากหลายแตกต่างกัน เพราะเจตสิกธรรมที่เกิดร่วมด้วยบ้าง แตกต่างกันเพราะอารมณ์บ้าง แตกต่างกันโดยชาติ (การเกิดขึ้น) บ้าง เป็นต้น แต่ละขณะเป็นจิตที่เกิดขึ้น ไม่พ้นจากจิตแม้แต่ขณะเดียว จิต เกิดขึ้นเป็นกุศล ก็มี เกิดขึ้นเป็นอกุศล ก็มี เกิดขึ้นเป็นวิบาก ก็มี เกิดขึ้นเป็นกิริยา ก็มี
การเกิดขึ้นเป็นไปของจิต หรือการเกิดขึ้นของจิต เรียกว่า ชาติของจิต จิตเกิดขึ้นเป็นอกุศล ก็เป็นอกุศลชาติ จิตเกิดขึ้นเป็นกุศล ก็เป็นกุศลชาติ จิตเกิดขึ้นเป็นวิบาก ก็เป็นวิบากชาติ จิตเกิดขึ้นเป็นกิริยา ก็เป็นกิริยาชาติ ไม่พ้น ไปจาก ๔ ชาติ นี้ ทั้งหมดเป็นธรรม ไม่ใช่สัตว์ บุคคล ตัวตน ครับ
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของทุกๆ ท่านครับ...
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
"การเกิดขึ้นเป็นไปของจิต หรือ การเกิดขึ้นของจิต เรียกว่า ชาติของจิต "
"ประโยชน์ของการศึกษาเรื่องชาติของจิต คือ เข้าใจว่ามีแต่ธรรม ไม่ใช่เรา ครับ"
...ขออนุโมทนาในกุศลจิตของอ.ผเดิม, อ.คำปั่นและทุกๆ ท่านครับ...
