ทุติยอัจฉริยสูตร ...พระสูตรสนทนาออนไลน์ วันเสาร์ที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๖๓

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส
พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ
ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ
สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ

•••..... ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย .....•••

พระสูตร ที่จะนำมาสนทนาออนไลน์

วันเสาร์ที่ ๑๐ ตุลาคม ๒๕๖๓

เวลา ๐๙.๐๐ - ๑๒.๐๐ น.

ทุติยอัจฉริยสูตร

...จาก...

[เล่มที่ 35] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒[เล่มที่ 42] - หน้าที่ ๓๔๐

...นำสนทนาโดย...

อาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

และคณะวิทยากร

[เล่มที่ 35] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย จตุกนิบาต เล่ม ๒[เล่มที่ 42] - หน้าที่ ๓๔๐

ทุติยอัจฉริยสูตร

ว่าด้วยความอัศจรรย์ ๔ ในพระตถาคตเจ้า

[๑๒๘] ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ความอัศจรรย์ไม่เคยมี ๔ ประการ ย่อมปรากฏเพราะความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า ๔ ประการเป็นไฉน

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย หมู่สัตว์ผู้มีอาลัย เป็นที่รื่นรมย์ ยินดีในอาลัย บันเทิงในอาลัย เมื่อพระตถาคตแสดงธรรมอันหาความอาลัยมิได้อยู่ หมู่สัตว์นั้นย่อมฟังด้วยดี เงี่ยโสตสดับ ตั้งจิตเพื่อรู้ทั่วถึง

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นความอัศจรรย์ไม่เคยมีข้อที่ ๑ ย่อมปรากฏ เพราะความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย หมู่สัตว์ผู้มีมานะ เป็นที่รื่นรมย์ ยินดีในมานะบันเทิงในมานะ เมื่อพระตถาคตแสดงธรรมอันเป็นเครื่องกำจัดมานะอยู่ หมู่สัตว์นั้นย่อมฟังด้วยดี เงี่ยโสตสดับ ตั้งจิตเพื่อรู้ทั่วถึง

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นความอัศจรรย์ไม่เคยมีข้อที่ ๒ ย่อมปรากฏ เพราะความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย หมู่สัตว์ผู้มีความไม่สงบเป็นที่รื่นรมย์ ยินดีแล้วในความไม่สงบ บันเทิงในความไม่สงบ เมื่อพระตถาคตแสดงธรรมอันกระทำความสงบอยู่ หมู่สัตว์นั้นย่อมฟังด้วยดี เงี่ยโสตสดับ ตั้งจิตเพื่อรู้ทั่วถึง

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย นี้เป็นความอัศจรรย์ไม่เคยมีข้อที่ ๓ ย่อมปรากฏ เพราะความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย หมู่สัตว์ผู้ตกอยู่ในอวิชชา เป็นผู้มืด ถูกอวิชชารัดรึงไว้เมื่อพระตถาคตแสดงธรรมอัน เป็นเครื่องกำจัดอวิชชาอยู่ หมู่สัตว์นั้นย่อมฟังด้วยดี เงี่ยโสตสดับ ตั้งจิตเพื่อรู้ทั่วถึง

ดูกร ภิกษุทั้งหลายนี้เป็นความอัศจรรย์ไม่เคยมีข้อที่ ๔ ย่อมปรากฏ เพราะความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ความอัศจรรย์ไม่เคยมี ๔ ประการนี้ ย่อมปรากฏ เพราะความปรากฏแห่งพระตถาคตอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า

จบทุติยอัจฉริยสูตรที่ ๘

อรรถกถาทุติยอัจฉริยสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในทุติยอัจฉริยสูตรที่ ๘ ดังต่อไปนี้ :-

เบญจกามคุณหรือวัฏฏะทั้งสิ้น ชื่อว่า อาลัย เพราะอรรถว่า พึงถูกตัณหาและทิฏฐิยึดไว้

ชื่อว่า อารามะ เพราะเป็นที่ยินดี อาลัยเป็นที่ยินดีของหมู่สัตว์นี้ เหตุนั้น หมู่สัตว์นี้จึงชื่อว่า อาลยารามะมีอาลัยเป็นที่ยินดี

ชื่อว่า อาลยรตะ เพราะยินดีแล้วในอาลัย

ชื่อว่า อาลยสัมมุทิตะ เพราะบันเทิงแล้วในอาลัย

บทว่า อนาลเย ธมฺเม ความว่า อริยธรรมอาศัยวิวัฏฏนิพพานที่ตรงกันข้ามกับอาลัย

บทว่า สุสฺสุสติ คือเป็นผู้ใคร่จะฟัง

บทว่า โสตํ โอทหติ แปลว่า เงี่ยโสต

บทว่า อญฺญาจิตฺตํ อุปฏฺฐเปติ ความว่า เข้าไปตั้งจิตเพื่อจะรู้ทั่วถึงธรรม

บทว่า มาโน คือ ความสำคัญ หรือวัฏฏะทั้งสิ้นนั้นแลชื่อว่า มานะ เพราะอรรถว่าหมู่สัตว์พึงสำคัญ

บทว่า มานวินเย ธมฺเม คือ ธรรมที่เป็นเครื่องกำจัดเสียซึ่งมานะ

ธรรมที่ตรงกันข้ามกับความสงบ ชื่อว่า อนุปสมณะ หรือวัฏฏะ นั่นเอง ชื่อว่า อนุปสมะ เพราะอรรถว่าไม่สงบแล้ว

บทว่า โอปสมิเก ได้แก่ ธรรมที่ทำความสงบคืออาศัยวิวัฏฏะคือนิพพาน

ชื่อว่า อวิชชาคตะ เพราะไปคือประกอบด้วยอวิชชา

ชื่อว่า อันธภูตะ เพราะเป็นดุจคนตาบอด เพราะถูกกองมืดคืออวิชชาปกคลุมไว้

ชื่อว่า ปริโยนัทธา เพราะหุ้มไว้รอบด้าน

บทว่า อวิชฺชาวินเย มีคำอธิบายว่า พระอรหัตเรียกว่าธรรมเป็นเครื่องกำจัดอวิชชา เมื่อธรรมที่อาศัยธรรมเป็นเครื่องกำจัดอวิชชานั้น อันพระตถาคตแสดงอยู่

ในสูตรนี้ตรัสวัฏฏะไว้ ๔ ฐานะ ตรัสวิวัฏฏะไว้ ๔ ฐานะ ด้วยประการฉะนี้

จบอรรถกถาทุติยอัจฉริยสูตรที่ ๘