จิตมีศูนย์กลางของการประมวลผลหรือไม่

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ควรอย่างยิ่งที่จะได้ตั้งต้นในการฟังพระธรรมศึกษาพระธรรมให้เข้าใจ ไม่ใช่ไปทำอะไรด้วยความไม่รู้ เพราะเหตุว่าวิปัสสนา ไม่ใช่เรื่องทำ แต่เป็นปัญญาที่เห็นอย่างแจ่มแจ้งในความเป็นจริงของธรรม ซึ่งถ้าไม่มีความเข้าใจตั้งแต่ขึ้นฟังแล้ว ก็ไม่สามารถถึงวิปัสสนาได้เลย การฟังพระธรรมศึกษาพระธรรมเป็นปกติในชีวิตประจำวัน จึงเป็นที่พึ่งที่แท้จริง เพราะทุกขณะไม่พ้นจากธรรมเลย แม้แต่ที่กล่าวถึงขันธ์ ๕ ก็คือ ขณะนี้ โดยไม่ต้องไปทำอะไรเลย ขอเพียงฟังให้เข้าใจ เมื่อปัญญาเจริญขึ้น ก็สามารถรู้ความเป็นจริงขันธ์แต่ละหนึ่งได้ ซึ่งก็คือ เป็นการรู้ธรรมในขณะนี้นั่นเอง

ขันธ์ แปลว่า สภาพธรรมที่ทรงไว้ซึ่งความว่างเปล่า กล่าวคือ ว่างเปล่าจากความเป็นตัวตนเป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นธรรมที่เกิดเพราะเหตุปัจจัยแล้วก็ดับไปไม่เที่ยงไม่ยั่งยืน ขณะนี้ เป็นขันธ์ เป็นสภาพธรรมที่มีจริงๆ ขันธ์ มี ๕ ตามข้อความจาก มโนรถปูรณี อรรถกถา พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ติกนิบาต ติตถสูตร ว่า

“จิต นั้น ได้แก่ วิญญาณขันธ์
เวทนาที่เกิดร่วมกับวิญญาณขันธ์ นั้น ชื่อว่า เวทนาขันธ์
สัญญาที่เกิดร่วมกับวิญญาณขันธ์นั้น ชื่อว่า สัญญาขันธ์
ผัสสะและเจตนา เป็นต้น ที่เกิดร่วมกับวิญญาณขันธ์นั้น ชื่อว่า สังขารขันธ์
ขันธ์ทั้ง ๔ ดังว่ามานี้ ชื่อว่า อรูปขันธ์ (นามขันธ์ ๔) .
อนึ่ง มหาภูตรูป ๔ และรูปที่อาศัยมหาภูตรูป ๔ ชื่อว่า รูปขันธ์.
บรรดารูปขันธ์และอรูปขันธ์นั้น อรูปขันธ์ ๔ เป็นนาม รูปขันธ์เป็นรูป.
มีธรรมอยู่ ๒ อย่างเท่านั้น คือ นาม ๑ รูป ๑.”

สำหรับจิตหรือวิญญาณขันธ์ นั้น เป็นสภาพธรรมที่เป็นใหญ่เป็นประธานในการรู้แจ้งอารมณ์ (อารมณ์คือสิ่งที่จิตรู้) ทุกขณะของชีวิตจึงไม่เคยขาดจิตเลยแม้แต่ขณะเดียว จิตขณะหนึ่งเกิดแล้วดับไปเป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดสืบต่อทันที

การฟังพระธรรม สะสมความเข้าใจไปทีละเล็กทีละน้อย ทำให้เริ่มเข้าใจความจริงของสิ่งที่มีในขณะนี้ ซึ่งเป็นสิ่งที่เกิดแล้วก็ดับ ไม่กลับมาอีกเลย ทรงไว้ซึ่งความว่างเปล่า กล่าวคือ ว่างเปล่าจากความเป็นตัวตนเป็นสัตว์เป็นบุคคล ใครจะรู้หรือไม่รู้ก็ตาม ธรรมก็เป็นอย่างนี้ เป็นแต่ละขันธ์ แต่ละขันธ์จริงๆ ไม่ใช่สัตว์ไม่ใช่บุคคล ไม่ใช่ตัวตน ครับ

... ยินดีในกุศลของคุณ ckannikar และทุกๆ ท่านด้วยครับ ...

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

กราบขอบพระคุณที่กรุณาพยายามจะอธิบายให้คนที่ยังมืดบอดทางปัญญาค่ะ ดิฉันเข้าใจเรื่องขันธ์ 5 อยู่บ้าง แต่ประเด็นที่ยังสงสัยคือ ในเมื่อจะมีสมองหรือไม่มีสมอง (สัตว์ชั้นต่ำ) ก็มีจิตมีขันธ์ 5 ..สมองเป็นรูป.. แปลว่าจิตเป็นคนละส่วนกับสมอง และจิต (หรือขันธ์ 5) มีอยู่ในทุกๆ ส่วนของร่างกาย คำถามที่ยังไม่ชัดเจนคือ ในร่างกายของสัตว์แต่ละรูปๆ นั้น มีศูนย์รวมของจิตหรือไม่ ถ้ามีอยู่ที่ไหน

กราบขอบพระคุณค่ะ

ในภูมิที่มีขันธ์ ๕ จิตต้องมีที่เกิด

รูปที่เป็นที่เกิดของจิตมี ๖ รูป จักขุปสาท ๑ เป็นที่เกิดของจิตเห็นเดี๋ยวนี้ กุศลวิบากหรืออกุศลวิบาก โสตวัตถุ ใครทำให้เกิดไม่ได้เลยนอกจากกรรม เป็นที่เกิดของจิตที่กำลังได้ยินเดี๋ยวนี้ จิตที่ได้ยินเดี๋ยวนี้ไม่ได้เกิดที่อื่นเลย เวลารู้กลิ่น ฆานวิญญาณ ก็เกิดที่ฆานปสาท เมื่อเป็นที่เกิดก็ใช้คำว่า “ฆานวัตถุ” ขณะที่กำลังรู้รสที่กำลังปรากฏ ขณะนั้นก็เป็นจิตที่กำลังรู้รส เป็นชิวหาวิญญาณเกิดที่ชิวหาปสาท ขณะนั้นเป็นชิวหาวัตถุ

ขณะนี้แข็งหรืออ่อน ใครยับยั้งได้ เกิดแล้วตามเหตุปัจจัย จิตที่รู้แข็งก็เกิดที่กายปสาทซึ่งขณะนั้นเป็นกายวัตถุ จริงๆ แล้วกรรมก็ทำให้เกิดทุกอนุขณะซึมซาบอยู่ทั่วตัว

เพราะฉะนั้น จิตจะเกิดนอกรูปไม่ได้ ตั้งแต่ขณะแรกที่เกิด และขณะต่อๆ ไปจิตก็จะต้องเกิดที่รูปหนึ่งรูปใดใน ๖ รูป

ที่มา และฟังเพิ่มเติม ...

วัตถุ - รูปที่เป็นที่เกิดของจิต

ปสาทรูป ๕ กับ ที่เกิดของจิต

ที่เกิดของจิตในภูมิที่มีขันธ์ ๕ ได้แก่ วัตถุ ๖

มีเพียง ๖ รูปเท่านั้นที่เป็นที่เกิดของจิต

วัตถุที่เป็นที่เกิดของจิตในภูมิที่มีขันธ์ ๕

กราบขอบพระคุณอาจารย์ทุกท่านที่กรุณาอธิบายค่ะ