ปฐมอายุสูตร และ ทุติยอนายุสสสูตร ... วันเสาร์ที่ ๕ มกราคม ๒๕๖๒

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส
นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทธสฺส

พุทฺธํ สรณํ คจฺฉามิ
ธมฺมํ สรณํ คจฺฉามิ
สงฺฆํ สรณํ คจฺฉามิ

•••..... ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย .....•••

... สนทนาธรรมที่ ...

มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา (มศพ.)

พระสูตร ที่จะนำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ

วันเสาร์ที่ ๕ มกราคม ๒๕๖๒

พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ ๒๖

๙. ปฐมอายุสูตร

(ว่าด้วยอายุน้อย)

[๔๔๐] ข้าพเจ้าได้สดับมาแล้วอย่างนี้ :-

สมัยหนึ่ง พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่ ณ พระวิหารเวฬุวัน อันเป็นสถานที่พระราชทานเหยื่อแก่กระแต กรุงราชคฤห์ ณ ที่นั้น พระผู้มีพระภาคเจ้า ตรัสเรียกภิกษุทั้งหลาย ว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย ดังนี้.

ภิกษุเหล่านั้น ทูลรับพระดำรัสพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว.

พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า ดูกรภิกษุทั้งหลาย อายุของมนุษย์ทั้งหลายนี้น้อยนัก จำต้องไปสู่สัมปรายภพ (ภพหน้า) ควรทำกุศล ควรประพฤติพรหมจรรย์ สัตว์ผู้เกิดมาแล้ว จะไม่ตาย ไม่มี ดูกรภิกษุทั้งหลาย คนที่เป็นอยู่นาน ย่อมเป็นอยู่ได้เพียงร้อยปี หรือจะอยู่เกินไปได้บ้าง ก็มีน้อย.

[๔๔๑] ครั้งนั้น มารผู้มีบาป ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า แล้วได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้า ด้วยคาถาว่า อายุของมนุษย์ทั้งหลาย ยืนยาว คนดีไม่ควรดูหมิ่นอายุนั้นเลย ควรประพฤติดุจเด็กอ่อนที่เอาแต่กินนม ฉะนั้น ไม่มีมัจจุ มาดอก

[๔๔๒] ครั้งนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบว่า นี่มารผู้มีบาป จึงได้ตรัสกะมารผู้มีบาป ด้วยพระคาถาว่า อายุของมนุษย์ทั้งหลาย น้อย คนดี ควรดูหมิ่นอายุนั้นเสีย ควประพฤติ ดุจคนที่ถูกไฟไหม้ศีรษะ ฉะนั้น การที่มัจจุ ไม่มา จะไม่มีเลย.

ครั้งนั้น มารผู้มีบาป เป็นทุกข์เสียใจว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงรู้จักเรา พระสุคตทรงรู้จักเรา ดังนี้ จึงได้อันตรธานไปในที่นั้นแล.

จบปฐมอายุสูตร

อรรถกถาปฐมอายุสูตร

พึงทราบวินิจฉัยในปฐมอายุสูตรที่ ๙ ต่อไป :-

บทว่า อปฺปํ วา ภิยฺโย ความว่า คนเมื่อเป็นอยู่เกินก็ไม่อาจเป็นอยู่เกิน ๑๐๐ ปี คือ เป็นอยู่ ๕๐ ปีบ้าง ๖๐ ปีบ้าง.

บทว่า อชฺฌภาสิ ความว่า มาร คิดว่า พระสมณโคดม กล่าวว่า อายุของเหล่ามนุษย์น้อย จำเราจักกล่าวว่า อายุนั้นยืนยาว จึงพูดข่ม เพราะเป็นผู้ชอบขัดคอ.

* บทว่า น นํ หิเฬ ได้แก่ ไม่พึงดูหมิ่นอายุนั้นว่าอายุนี้น้อย.

บทว่า ขีรมตฺโตว ความว่า เปรียบเหมือนเด็กอ่อนนอนหงายดื่มนม นอนบนเบาะหลับไปเหมือนไม่รู้สึกตัว บุคคลย่อมไม่คิดว่า อายุของใคร น้อย หรือ ยืนยาว คนดีก็คิดอย่างนั้น

* [นี้เป็นส่วนที่อธิบายคำของมารผู้มีบาป]

บทว่า จเรยฺยาทิตฺตสีโสว ได้แก่ รู้ว่าอายุน้อย พึงประพฤติตัวเหมือนคนมีศีรษะถูกไฟไหม้.

จบอรรถกถาปฐมอายุสูตรที่ ๙

พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ปัญจก-ฉักกนิบาต เล่ม ๓ หน้า ๒๖๗

๖. ทุติยอนายุสสสูตร *

(ว่าด้วยธรรมเป็นเหตุให้อายุสั้นและอายุยืน)

[๑๒๖] ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้แล เป็นเหตุให้อายุสั้น ๕ ประการเป็นไฉน คือ บุคคลย่อมไม่กระทำความสบายแก่ตนเอง ๑ ไม่รู้จักประมาณในสิ่งที่สบาย ๑ บริโภคสิ่งที่ย่อยยาก ๑ เป็นคนทุศีล ๑ มีมิตรเลวทราม ๑ ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้แล เป็นเหตุให้อายุสั้น

ดูกรภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้ เป็นเหตุให้อายุยืน ๕ ประการเป็นไฉน คือ บุคคลย่อมเป็นผู้ทำความสบายแก่ตนเอง ๑ รู้จักประมาณในสิ่งที่สบาย ๑ บริโภคสิ่งที่ย่อยง่าย ๑ เป็นผู้มีศีล ๑ มีมิตรที่ดีงาม ๑ ดูกร ภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๕ ประการนี้แล เป็นเหตุให้อายุยืน

จบทุติยอนายุสสสูตรที่ ๖

หมายเหตุ อนายุสส แปลว่า อายุสั้น