ปัจจัยนำไปสู่การรู้แจ้งธรรม - กิเลส 3 ระดับ [ตอนที่ 1]

wittawat

วันที่ 24 มิ.ย. 2562

หมายเลข 30960

อ่าน 1,108

ตอนที่ 1 [สนทนาธรรมกับชาวต่างชาติ]

กิเลส (สภาพธรรมที่เป็นเครื่องเศร้าหมองของจิต เมื่อกิเลสเกิดขึ้นย่อมทำให้จิตเศร้าหมอง) สามารถที่จะจำแนกได้หลายระดับต่างกัน ได้แก่ กิเลสอย่างละเอียด กิเลสอย่างกลาง และกิเลสอย่างหยาบ

กิเลสอย่างหยาบ หรือ วีติกกมกิเลส (เครื่องเศร้าหมองที่ก้าวล่วงอย่างยิ่ง) เป็นกิเลสที่เป็นปัจจัยให้กระทำอกุศลกรรมผ่านทางกาย หรือทางวาจา สามารถที่จะละเว้นจากวีติกกมกิเลสได้โดยการประพฤติตามศีล

กิเลสอย่างกลาง หรือปริยุฏฐานกิเลส (เครื่องเศร้าหมองที่ลุกขึ้นโดยรอบ) เกิดขึ้นพร้อมกับอกุศลจิตที่ไม่ถึงขั้นที่จะทำอกุศลกรรม ซึ่งสามารถที่จะข่มได้ชั่วคราวโดยกุศลฌานจิต และวิขัมภนปหาณ (การละด้วยการข่มไว้ ซึ่งหมายถึงฌานจิตเท่านั้นที่ข่มไม่ให้อกุศลจิตเกิดได้ในขณะที่ฌานจิตเกิดอย่างต่อเนื่อง)

กิเลสอย่างละเอียด เป็นอัธยาศัยที่สะสมอย่างเป็นปรกติ หรืออนุสัยกิเลส (เครื่องเศร้าหมองที่ตามนอนเนื่องอยู่ในจิต ไม่ปรากฏตัวออกมา คือไม่เกิดขึ้น แต่ยังคงมี เพราะยังละไม่ได้) ตราบเท่าที่กิเลสยังไม่ได้ดับหมดสิ้น อนุสัยกิเลสทั้งหลายก็นอนแฝงตัวอยู่ในจิตที่เกิดขึ้นและดับไปอย่างต่อเนื่องตามลำดับ เสมือนกับเชื้อที่พร้อมจะปรุงแต่งให้กิเลสอย่างกลางเกิดขึ้น กิเลสไม่สามารถที่จะเกิดขึ้นได้อีกเมื่อถูกดับอย่างสมบูรณ์ (สมุจเฉทปหาน หมายถึงการละกิเลสอย่างเด็ดขาด ขณะที่มรรคจิตเกิด) เมื่อโลกุตตรมรรคจิตประจักษ์แจ้งอริยสัจจธรรมและรู้แจ้งนิพพาน อนุสัยกิเลสทั้งหลายจะถูกถอนออกตามลำดับขั้นของมรรคจิตที่รู้แจ้งอริยสัจธรรม (มีโสตาปัตติมรรค ก็ดับทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย อนาคามิมรรค ดับ กามราคานุสัย ปฏิคานุสัย อรหัตตมรรค ดับอนุสัยที่เหลือ คือมานานุสัย ภวราคานุสัย อวิชชานุสัย ตามลำดับขั้นของมรรคนั้นๆ )

ข้อความนี้แปลจาก...The Factors Leading to Enlightenment - 3 degrees of defilements

อ่านตอนอื่นๆ ...กดลิ้งค์

1. กิเลส 3 ระดับ ... กดลิ้งค์

2. เริ่มด้วยความเข้าใจถูก ... กดลิ้งค์

3. สมถภาวนาและวิปัสสนาภาวนา ... กดลิ้งค์

4. มรรค 5 ... กดลิ้งค์

5. สติปัฏฐาน 4 ... กดลิ้งค์

6. สติปัฏฐาน 3 ความหมาย ... กดลิ้งค์

7. สัมมัปปธาน 4 ... กดลิ้งค์

8. อิทธิบาท 4 ... กดลิ้งค์

9. อินทรีย์ 5 ... กดลิ้งค์

10. พละ 5 ... กดลิ้งค์